ОПОӘК 5В070900 Металлургиялық жылутехникасы

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Қарағанды мемлекеттік  техникалық университеті     Бекітемін Бірінші проректор _____________ Исагулов А.З. “____” _________ 2014ж.             ОҚЫТУШЫ ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ                    МТ3301 «Металлургиялық жылутехникасы»  пәні бойынша   050709 «Металлургия» мамандығының студенттері үшін   Машина жасау факультеті   ҚӨМТ және КМ кафедрасы   2014

 

Оқытушы пәнінің оқу-әдістемелік кешенін әзірлеген: доц., т.ғ.к. Әлжанов М.К. доц., т.ғ.к. Квон Св.С.   ҚӨМТ және КМ кафедра отырысында талқыланған №   _______ хаттама  «____»______________200__ж. Кафедра меңгерушісі ___________  Кузембаев С.Б. «____»____________200__ж.     Машина жасау факультеттің оқу-әдістемелік бюросымен мақұлданған № ________ хаттама  «_____»_____________200__ж. Төрағасы ___________ Куспекова Ш.А..     «____»____________ 200__ж.

1 Оқу жұмыс бағдарламасы

 

1.1 Оқытушы туралы мәліметтер және байланыстық ақпарат

Әлжанов Марат Қайдар-ұлы, доц., т.ғ.к. ҚӨМТ және КМ кафедрасы

Квон Светлана Сергеевна, доц., т.ғ.к. ҚӨМТ және КМ кафедрасы

 

ҚӨМТ және КМ кафедрасы ҚарМТУ-дың бас корпусында (Бейбітшілік бульвары 56), 313 аудиторияда орналасқан, байланыс телефоны 56-59-29 (ішкі 124).

 

1.2 Пәннің еңбек сыйымдылығы

 

Семестр	Кредиттер саны	Сабақтардың түрі					СДЖ сағат-тары-ның саны	Жалпы сағаттар саны	Бақылау түрі
		байланыс сағаттарының саны			СОДЖ сағатта-рының саны	сағат-тардың барлы-ғы
		дәрістер	практика-лық сабақтар	Зертханалық сабақтар
5	2	15	15	–	30	60	30	90	емтихан

 

1.3 Пәннің сипаттамасы

«Металлургиялық жылутехника» пәні “Металлургия” мамандығының МЕСТ кіретін базалы пән болып табылады. Курстың негізгі ұғымдарын және заңдарын білу металлургиялық үрдістер және қондырғылар бағыты бойынша арнайы пәндерді меңгеру үшін қажет.

 

1.4 Пәннің мақсаты

Берілген пәнді зерделеудің мақсаты металлургиялық үрдістерде  жылуалмасудың және термодинамиканың негізгі заңдарымен оқыту болып табылады.

 

1.5 Пәннің міндеттері

Пәннің міндеттері келесідей:

термодинамикалық процестерді зерттеу, жылуалмасудың негіздерін зерттеу, металлургиялық  өндірісіндегі процестерді біліп тану.

 

Берілген пәнді зерделеу нәтижесінде студенттердің:

металлургиялық өндірісіндегі жылу процестері және металды балқыту туралы түсінігі болу керек;

термодинамиканың негізгі заңдарын, жылуалмасудың негізгі түрлерін, жылуды тарату жолдарын білуі керек;

термодинамиканың және жылуалмасудың есептерін, сұрақтарын және анализін жүргіздірудің істей алуы керек;

өндірістік жағдайда жүзеге асатын процестердің есебін жүргізуден, көрсеткіштерін анықтаудан практикалық дағдыларды иеленуі керек.

1.6 Айрықша деректемелер

 

Берілген пәнді зерделеу үшін келесі пәндерді (бөлімдерді (тақырыптарды) көрсету арқылы) меңгеру қажет:

 

 

1.7 Тұрақты деректемелер

«Металлургиялық жылутехникасы» пәнін зерделеу кезінде алынған білімдер, келесі пәндерін меңгеру кезінде пайдаланылады:

1. Қара және түсті металдарды алу технологиясы;

1. термиялық өндеу теориясы;
2. Химия-термия өндеу.

         4.Металлургиялық цехтер қондырғылары

 

1.8 Пәннің мазмұны

 

1.8.1 Сабақтардың түрлері бойынша пәннің мазмұны және олардың еңбек сыйымдылығы

 

 

    1.12 Саясаты және процедуралары

Жылутехника негіздері пәнін зерделеу кезінде келесі ережелерді сақтауды сұраймын:

1. Сабаққа кешікпеу.

2. Сабақты орынды себепсіз босатпау, ауырған жағдайда – анықтаманы, басқа жағдайларда түсіндірме хатты ұсынуды сұраймын.

3. Сағыз шайнамау.

4. Сотовый телефонды өшіріп тастау.

5. Оқу процесіне белсене қатысу.

6. Бірге оқитындарға және оқытушыларға шыдамды, ашық, жақсы қарым-қатынаста болу керек.

 

 

1.13 Пәннің оқу–әдістемелік қамтамасыз етілгендігі

Автордың аты-жөні	Оқу-әдістемелік әдебиеттердің атауы	Баспасы, шыққан жылы	Даналар саны
			кітапханада	кафедрада
Негізгі әдебиеттер
1. Кривандин В.А., Арутюнов В.А.	Металлургическ-ая теплотехника т.1,2.	–М.: Металлургия, 1989	40	2
2. Арутюнов В.А., Миткалинный В.И., Старк С.Б.	Металлургическ-ая теплотехника.	–М.: Металлургия, 1984.	12	2
3. Глинков М.А.	Металлургическ-ие печи	–М.: Металлургия, 1978.	8	1

 

 

1.9 Негізгі әдебиеттер тізімі

1. Кривандин В.А., Арутюнов В.А., Мастрюков Б.С. Металлургическая теплотехника. – М, Металлургия т.1,2 1986.

2. Арутюнов В.А., Миткалинный В.И., Старк С.Б. Металлургическая теплотехника. – М, Металлургия 1984.

3. Металлургические печи. Под ред. Глинкова М.А. – М, Металлургия, 1978.

4. Китаев Б.И. и др. Теплотехнические расчеты металлургических печей.  – М., Металлургия. 1970.

5. Теплоэнергетика и теплотехника. Общие вопросы. Справочник по ред. Григорьева В.А., Зорина В.М. – М., Энергия. 1980.

1990.

6.  Квон Св.С. Теплотехника. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

7. Альжанов М.К. Расчеты теплотехнических и термодинамических процессов. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

8. Нащокин В.В. Техническая термодинамика и теплопередача, М., Энергоиздат, 1986.

9.Кривандин В.А. и др. Теплотехника металлургического производства. М., МИСиС, 2002 г.

 

         1.10 Қосымша әдебиеттер тізімі

         9. Сучков В.Д. Теплофизические величины. Справочные данные для проектирования металлургических печей. – М., Металлургиздат, 1983.

10.Тепло- и массообмен. Теплотехнический эксперимент. Справочник под ред. Григорьева В.А. и Зорина В.М. – М., Энергоиздат, 1980.

11.Кобахидзе В.В. Тепловая работа и конструкции печей цветной металлургии. – М., МИСиС, 1994.

 

 

 

 

1.11 Студенттердің білімдерін бағалау критерийлері

Пән бойынша емтихан бағасы межелік бақылау бойынша үлгерімнің барынша үлкен көрсеткіштерінің (60% дейін) және қорытынды аттестацияның (емтиханның) (40% дейін) қосындысы ретінде анықталады және кестеге сәйкес   100% дейінгі мәнді құрайды.

 

 

Аралық бақылау оқытудың 5-ші, 10-шы және 15-ші апталарында жүргізіледі және бақылаудың  келесі түрлерінен алғанда қалыптасады:

 

 

 

 

 

 

1.12 Саясаты және процедуралары

Жылутехника негіздері пәнін зерделеу кезінде келесі ережелерді сақтауды сұраймын:

1. Сабаққа кешікпеу.

2. Сабақты орынды себепсіз босатпау, ауырған жағдайда – анықтаманы, басқа жағдайларда түсіндірме хатты ұсынуды сұраймын.

3. Сағыз шайнамау.

4. Сотовый телефонды өшіріп тастау.

5. Оқу процесіне белсене қатысу.

6. Бірге оқитындарға және оқытушыларға шыдамды, ашық, жақсы қарым-қатынаста болу керек.

 

 

1.13 Пәннің оқу–әдістемелік қамтамасыз етілгендігі

Автордың аты-жөні	Оқу-әдістемелік әдебиеттердің атауы	Баспасы, шыққан жылы	Даналар саны
			кітапханада	кафедрада
Негізгі әдебиеттер
1. Кривандин В.А., Арутюнов В.А.	Металлургическ-ая теплотехника т.1,2.	–М.: Металлургия, 1989	40	2
2. Арутюнов В.А., Миткалинный В.И., Старк С.Б.	Металлургическ-ая теплотехника.	–М.: Металлургия, 1984.	12	2
3. Глинков М.А.	Металлургическ-ие печи	–М.: Металлургия, 1978.	8	1
4. Китаев Б.И. и др.	Теплотехническ-ие расчеты металлургических печей	М, Металлургия 1970	15	1
5. Квон Св.С.	Теплотехника. Термодинамика и теплообмен.	КарГТУ, 2002.	15	40
6. Альжанов М.К.	Расчеты теплотехнических и термодтнамических процессов.	КарГТУ, 2004.	15	40
7. Гусовского В.Л. Под ред.	Современные нагревательные печи. Справочник.	–М.: 2001.	2	–
Қосымша әдебиет
8. Бондарев В.А., Гринкевич Р.Н., Процкий А.Е.	Общая теплотехника.	–М.: Энергетика, 1987.	4	1
9. Рабинович О.М.	Сборник задач по технической термодинамике.	–М.: Наука, 1965.	5	1
10. Сукомел А.А., Краснощеков Е.А.	Задачник по теплопередаче.	-М.: Наука, 1983.	10	2
11. Альжанов М.К.	Жылу техникалық және термодинамикалық процестердің есептері.	КарГТУ, 2003.	15	40
12. Квон Св.С., Альжанов М.К.	Методические указания к контрольным работам по курсу «Теплотехника. Термодинамика и теплообмен».	КарГТУ, 2004.	15	40
13. Тайц К.Ю.	Расчеты нагревательных печей.	–М.: 1986.	10	2

 

2 Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру кестесі

Бақылау түрі	Тапсырманың мақсаты мен мазмұны	Ұсынылатын әдебиеттер	Орындау ұзақтығы	Бақылау түрі	Тапсыру мерзімі
Практикалық сабақ	Отын есептеу әдісімен танысу	Тізім бойынша №1-4	1-2 апта	ағынды	3- апта
Зертханалық жұмыс	Қыздыру процесін зерттеу	Тізім бойынша №2-6	1-2 апта	ағынды	4- апта
Практикалық жұмыс	Есеп шығару	Тізім бойынша №1-6	2 апта	ағынды	5-апта
Тестілік бақылау	Отын жану процесін менгеру	Дәрістер конспектісі	1 сағат	арадағы	5-апта
Практикалық жұмыс	Конвекция есептері	Тізім бойынша №1,3	2 апта	ағынды	7-апта
№2 зертханалық жұмысты орындау	Жалпақ іргенің жылуөткізгіштігің зерттеу	Тізім бойынша №1,3,4	2 апта	ағынды	8 апта
Практикалық жұмыс	Сәуле шағыстыру есептері	Тізім бойынша № 5,6	2 апта	ағынды	9 апта
Тестілік бақылау	Теориялық мәліметтерді бекіту	Тізім бойынша № 3,4,5	1 сағат	арадағы	10 апта
№3 зертханалық жұмысты орындау	Жылуауысу коэффициентті анықтау	Тізім бойынша № 1,3,5,6	2 апта	ағынды	11 апта
Практикалық жұмыс	Металды қыздыру	Тізім бойынша № 2,4,5,6	2 апта	ағынды	12 апта
№ 4 зертханалық жұмысты орындау	Қатты денелерді қыздыру	Тізім бойынша № 3,2,5,6,7	2 апта	ағынды	13 апта
Практикалық жұмыс	Металлургиялық пеш конструкциясымен танысу	Тізім бойыншы № 2,3,6,7,	2 апта	ағынды	14 апта
Тестілік бақылау	Теориялық мәліметтерді менгеру	Дәрістер конспектісі	1 сағат	арадағы	15 апта
емтихан	Пәнді менгергендігің тексеру	Негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі	2 сағат	соңғы	Сессия кезінде

 

3 Дәрістердің қысқаша жазбасы

 

         1 тақырып . Отын, жалпы сипаттамасы, есебі (2 сағат).

         Дәріс жоспары:

1.  Отынды топтастыру;
   1. Отын құрамы;
   2. Жылуфизикалық қасиеттері;
   3. Есебі.

Дәрістің қысқаша сипаттамасы.

Металлургиялық отын агрегаттық куйіне қарай үш топқа бөлінеді. Негізгі қатты отынға кокс жатады. Сұйық отын ретінде металлургия саласында мазут пайдаланады. Газ отының металлургияда пайдалынптың түрлері көптеген: табиги газ, жасанды газ, мұнай газы, кокс газы, домна газы тағы басқалары. Отын құрамын жанар және минералды заттар деп екіге болүге болады. Жанар массасына көмірсутектері кіреді. Мөлшеріне қарай отын қасиеті анықталады. Осы қасиеттеріне жылушығару қабілеті, калорияметриялық температура, жатады.

Бір түрлі отындан екінші түріне ауысу үшін арнайы тендеулер пайдалынады:

 

Отын құрамы	Есеп жүргізілетін құрамы
	Органикалық масса (о)		жанар масса (г)			Құрғақ масса (с)	жұмыс масса(р)
Органикалық масса (о)	1
жанар масса (г)			1
құрғақ масса (с)						1
жұмыс масса (р)							1
Есептелетің шама		Қатты және сұйық отын үшін		Газ отыны үшін
Теоретиялық қажетті ауа көлемі
Шындық қажетті ауа көлемі		Lд= nL0
Түтін көлемі
Түтін құрамы

 

Термодинамикада дене ретінде зерттелетін газ немесе бу. Қатты және сұйық денелер арнайы бір жағдайда газ немесе бу күйіне ауысуы мүмкін деп есептеледі. Термодинамикалық дене әрекетке кірген оқиға термодинамикалық жүйеде жүзеге асады. Жүйе құрамына кіретін: термодинамикалық дене, бақылау беттік және қоршаған орта. Термодинамикалық параметрлерді екі топқа бөлуге болады: негізгі және туынды параметрлер. Негізгі параметрлерге жататындар: абсолюттік температура, абсолюттік қысым, меншікті көлем. Туынды параметрлерге жататындар: энтальпия, энтропия, ішкі энергия т.б.

Идеалды газдардың негізгі заңдарына жататындар: Гей-Люссак заңы, Бойль-Мариотт заңы, Клайперон заңы, Менделеев-Клайперон заңы. Аталған заңдарда газдың негізгі параметрлерінің өз-ара байланысы көрсетіледі.

 

 

СДЖ  тапсырмасы:

 

1.Бойль-Мариотт заның есеп шығаруда қолдану;

2.Гей- Люссак заның есеп шығаруда қолдану;

3. Менделеев-Клайперон заның есеп шығару үшін қолдану.

4. Қатты отын құрамы, жану ерекшілектірі;

5.Сұйық отын турлері; жылу беру қабілеті.

 

Пайдалынатың әдебиеттер:

1.  Квон Св.С. Теплотехника. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

2. Альжанов М.К. Расчеты теплотехнических и термодинамических процессов. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

 

2 тақырып . сұйықтар және газдар механикасы (2сағат).

 

Дәріс жоспары:

1. механиканың негізгі түсініктері;
2. үздіксіз тендеуі;
3. Эйлер тендеуі;
4. Бернулли тендеуі;

 

Дәрістің қысқаша сипаттамасы.

Сұйықтар және газдар механикасы ағу зандарың анықтауға мүмкімдік туғыздырады. Негізгі параметр ретінде сұйық немесе газ тығыздығы есептеледі. Бүкіл сұйық және газ ортасын қысылатың және қысылмайтың отра деп екіге бөлуге болады. Екінші бір манызды параметр ретінде кинематикалық тұтқырлықты пайдалынады. Сонымен ағындың ағу өрісінің жылдамдық векторы есептеледі. Осы параметрлер байланысы Эйлер және Бернулли тендеулері арқылы анықталады.

Изохоралық процесс термодинамикалық дененің (газдың) тұрақты көлемінде жүзеге асатын процесс. Клайперон заңы бойынша V=const, dv=0 жағдайда газдың қысымымен температурасы арасында тура пропорционалды байланыс болады. Изобаралық процесс тұрақты қысымда жүзеге асады. Көлем  мен температура арасында тура пропорционалды қатынас болады. Изотермиялық процесс кезінде температура тұрақты болып қысым мен көлем арасында кері пропорционалды байланыс бар. Адиабаттық процесс кезінде термодинамикалық жүйеге жылу берілмейді және жылу алынбайды. Негізгі параметрлер адиабаттық процесс кезінде өзара өзгереді. Политроптық процесті жоғары аталған процестердің жалпы түрі деп есептеуге болады. Адиабаттық және политроптық процестер арнайы көрсеткішпен сипатталады. Реалды машиналарда жұмыс жасау үшін айналма процесс (цикл) пайдаланады. Циклде жұмыс денесі алғашқы күйіне көп өзгерістен өтіп қайтып оралады.

 

СДЖ тапсырмасы:

 

1.Эйлер тендеуің практикада пайдалануы;

2.Бернулли тендеуінің практикалық маныздығы;

3.Термодинамикалық ұрдістерді есептеу.

 

 

Пайдалынатың әдебиеттер:

 

1.  Квон Св.С. Теплотехника. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

2. Альжанов М.К. Расчеты теплотехнических и термодинамических процессов. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

3.Нащокин В.А. Техническая термодинамика и теплопередача. М., Энергетика, 1988

 

3 тақырып . Жылуауысу теориясяның негіздері ( 2сағат).

 

Дәріс жоспары:

1. Жылусыйымдылық;
2. Теплофизикалық қасиеттер;
3. Дененің геометриялық пішіне, тығыздығы;
4. Дене құрамы.

Дәрістің қысқаша сипаттамасы.

Жылуөткізгіштік көбінесе қатты денелерде жүзеге асады. Сонымен бірге аз мөлшерде сұйықтарда және өте аз мөлшерде газ ортасында кездесуі мүмкін. Жылуөткізгіштік негізінде дене құрамындағы молекулалар тығыз әрекетке кіріп өзара артық жылуымен бөлісу процесі қарастырылады. Осы себебтен неғұрлым дене молекулалары бір-біріне жақын орналсса, дененің тығыздығы жоғары болып, қуыстығы төмен болса, сол ғұрлым жылуөткізгіштік жоғары. Металдарда жылуөткізгіштігі басқа заттармен салыстырған жоғары болып табылады. Дененің температурасы көтерілген кезде бос электрондар және молекулалар қозғалысы көбейіп жылу таратуға кері әсер көрсетеді. Сол себебтен металдардың жылуөткізгіштік коэффициенті жоғары температурада төмендейді.

 

СДЖ тапсырмасы:

1.Бірқабатты жалпақ іргенің жылуөткізгіштігің зерттеу;

2. Көпқабатты жалпақ іргені зерттеу;

3.Күрделі формалы қатты денелердің жылуөткізгіштігің зерттеу;

4.Өндірістік пештердің іргелеріне қойылатың талаптар.

 

Пайдалынатың әдебиеттер:

1.  Квон Св.С. Теплотехника. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

2. Альжанов М.К. Расчеты теплотехнических и термодинамических процессов. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

3.Нащокин В.А. Техническая термодинамика и теплопередача. М., Энергетика, 1988;

4. Кривандин В.А., Арутюнов В.А., Мастрюков Б.С. Металлургическая теплотехника. – М, Металлургия т.1,2 1986.

5. Арутюнов В.А., Миткалинный В.И., Старк С.Б. Металлургическая теплотехника. – М, Металлургия 1984.

 

 4 тақырып . Конвективтік жылуауысу (2 сағат).

 

Дәріс жоспары:

 

1. Газ ағу түрлері;
2. Жасанды ағын;
3. Ұқсастық сандар теориясы;
4. Конвективтік жылуауысу;
5. Күрделі жылуауысу.

 

Дәрістің қысқаша сипаттамасы.

Газ ағынының ламинарлық және турбуленттік болып екіге бөлінеді. Ламинарлық ағын – жәй ағын, тұтқырлығы жоғары, ағу жылдамдығы төмен жағдайда болуы мүмкін. Турбуленттік немесе құйынды ағын жоғары жылдамдығы және төмен тұтқырлығы бар газ және сұйық ағындарда кездеседі. Ағу тәртібі Рейнольдс саны арқылы анықталады. Конвекция процесі газ немесе сұйық ортада жүзеге асады. Конвекция негізінде газдың бір көлемі екінші көлемінен орын ауыстырған кездегі жүзеге асатын жылуауысу процесі есептеледі. Конвекция екі түрлі болады: еркін және жасанды. Конвективтік жылуауысу көптеген өндірістік қондырғыларда жылутаратудың негізгі түрі деп есептеледі. Бірақ конвективтік жылуауысу таза түрінде болуы мүмкін емес. Бір газ көлемі екінші бір көлеммен тығыз әрекетке кірген кезде жылуөткізгіштік әсер етеді. Сондықтан мұндай жағдайда күрделі жылуауысу процесі жүзеге асады деп есептеген жөн.

 

СДЖ тапсырмасы:

1.Газ ағының құрылысың зерттеу;

2. Ламинарлық және турбуленттік ағының ерекшілектері;

3.Ұқсастық сандардың маныздығы.

4.Нуссельт саны арқылы қажетті уақытты есептеу;

5. Ұқсастық сандардың өзара байланысы.

 

 

Пайдалынатың әдебиеттер:

1.  Квон Св.С. Теплотехника. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

2. Альжанов М.К. Расчеты теплотехнических и термодинамических процессов. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

3.Нащокин В.А. Техническая термодинамика и теплопередача. М., Энергетика, 1988;

4. Кривандин В.А., Арутюнов В.А., Мастрюков Б.С. Металлургическая теплотехника. – М, Металлургия т.1,2 1986.

5. Арутюнов В.А., Миткалинный В.И., Старк С.Б. Металлургическая теплотехника. – М, Металлургия 1984.

 

 

5 тақырып . Сәулелік жылуауысу (2 сағат).

 

Дәріс жоспары:

1. Абсолюттік ақ дене;
2. Абсолюттік қара дене;
3. Абсолюттік сұр дене;
4. Қаралық дәреже.

 

Дәрістің қысқаша сипаттамасы.

Жылуауысудың үшінші түрі – фотон бөлшектері арқылы жүзеге асады. Қызуы бар дене беттігінен жылу сәуле бөлшектері (электромагниттік толқын) түріне ауысып қоршаған ортаға тарайды. Жолда кездескен дененің беттігімен электромагниттік толқын әрекетке кіріп қайтадан жылу энергиясына ауысады. Сәулені қабылдау қасиетіне қарай бүкіл денелерді үш топқа бөлуге болады.

1. Абсолюттік ақ денелер – бетіне түскен бүкіл сәуле энергиясын қабылдамай толығымен шағылыстыратын денелер.

2. Абсолюттік қара денелер – бетіне түскен сәуле энергиясын толығымен қабылдайды.

3. Сұр денелер. Бүкіл денелер өзінің сәуле қабылдау қасиеттері бойынша осы топқа жатады. Табиғатта абсолюттік ақ және абсолюттік қара дене болуы мүмкін емес.

Денелердің сәуле қабылдау қасиеттері бойынша қаралық дәрежесін анықтауға болады. Қаралық дәрежесі 0-1 аралығында өзгереді.

 

СДЖ тапсырмасы:

 

1.Дененің қаралық дәрежесін анықтау;

2.Қаралық дәрежесі бойынша металлургиялық пештің жұмыстық элементтерін тандауды білу;

3.Жапқыштардың пайдалығы. Екі және үшқабатты жапқыштар.

4.Электрқыздыртқыштардың қаралық дәрежесі.

 

 

Пайдалынатың әдебиеттер:

 

1. Китаев Б.И. и др. Теплотехнические расчеты металлургических печей.  – М., Металлургия. 1970.

2. Теплоэнергетика и теплотехника. Общие вопросы. Справочник по ред. Григорьева В.А., Зорина В.М. – М., Энергия. 1980.

1990.

3.  Квон Св.С. Теплотехника. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

4. Альжанов М.К. Расчеты теплотехнических и термодинамических процессов. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

5. Кривандин В.А., Арутюнов В.А., Мастрюков Б.С. Металлургическая теплотехника. – М, Металлургия т.1,2 1986.

6. Арутюнов В.А., Миткалинный В.И., Старк С.Б. Металлургическая теплотехника. – М, Металлургия 1984.

 

6 тақырып . Металды қыздыру (2 сағат).

 

         Дәріс жоспары:

1. Кептіргіштер;

2. Қыздыру қондырғылары;

3. Балқыту пештер;

4. Салқындатқыштар.

 

Дәрістің қысшқаша сипаттамасы.

Құю өндірісінде көптеген жылуауысу процестер жүзеге асады, ол үшін көптеген жылуауысу қондырғылары пайдалынады. Соның ішінде құм-балшық қоспаның кептіру, құймаларды термиялық өндеуден өткіздіру, қорытпаларды балқыту, сұйық металды кристалдандыру, ыстық бұйымдарды салқындату т. б. Кептіру процесіне әртүрлі конструкциялық қондырғыларды пайдалынады. Негізгі жылу агенті ретінде ыстық ауа, түтіндер пайдалынады. Жылу конвекция арқылы, сәуле арқылы және жылуөткізгіштік арқылы тарайды. Кептіргіштер үздікті және үздіксіз тәртіпте жұмыс істеуі мүмкін. Жұмыс денесінің қасиеттеріне, ағу жылдамдығына, жылусыйымдылығына тәуелді. Қыздыру қондырғыларында отын қасиеттері анықталып түтіннің құрамы есептеледі және сол арқылы жылу потенциалы табылады. Қыздыру конструкциялары үздікті және үздіксіз тәртіпте жұмыс істейді. Жұмыс түріне қарай келесі топтарға бөлуге болады: камералық, барабандық, шахталық т. б.

 

         СДЖ тапсырмасы:

1.Термиялық қалын және термиялық жұқа дененің қыздыру ерекшіліктері;

2.Қыздырылатың денелерді орналастыру тәртібі;

3.Жылу ағының жеткіздіру әдісі;

4.Күрделі түрде қыздыру процесті жүргіздіру.

 

Пайдалынатың әдебиеттер:

1. Китаев Б.И. и др. Теплотехнические расчеты металлургических печей.  – М., Металлургия. 1970.

2. Теплоэнергетика и теплотехника. Общие вопросы. Справочник по ред. Григорьева В.А., Зорина В.М. – М., Энергия. 1980.

1990.

3. Кривандин В.А., Арутюнов В.А., Мастрюков Б.С. Металлургическая теплотехника. – М, Металлургия т.1,2 1986.

4. Арутюнов В.А., Миткалинный В.И., Старк С.Б. Металлургическая теплотехника. – М, Металлургия 1984.

 

7 тақырып . Металлургиялық пештер классификасиясы

 

Дәріс жоспары:

1.Температурасы бойынша пештерді топтастыру;

1. 2.Жылу көздері;
2. 3.Үздіксіз пештер;
3. 4. Үздікті пештер;
4. 5. Қыздыру құдықтар.
6. 6.                                                                                      Дәрістің қысқаша сипаттамасы:
7. Жұмыстық температурасына қарай металлургиялық пештер жоғары және төмен температуралық деп екіге бөлінеді. Жоғары температуралық пеште 650 градустан артық температураны жасауға болады. Сонымен бірге аса жоғары температуралық пештер \1250 градустан жоғары\ пайдалынады. Бұл топқа көбінесе балқыту пештері жатады. Негізгі жылу беру жолдары конвекция, сәуле тарату. Жылуөткізгіштіктің манызыда бір талай. Жылу көзі ретінде отын жылуың және электрток жылуың пайдаланады. Пештердің конструкциясы және жұмыстық ерекшілектері пайдаланытың жылу көзіне тәуелді.

 

СДЖ тапсырмасы:

1. Металлургиялық пештердін негізгі элементтері;

2.Түтін ағу жолдары;

3.Отын жағу қондырғылары;

4.Жылуды қайтадан пайдалану әдістері;

5.Отқатөзімділер қасиеттері және міндеттері.

 

Пайдалынатың әдебиеттер:

1. Китаев Б.И. и др. Теплотехнические расчеты металлургических печей.  – М., Металлургия. 1970.

2. Теплоэнергетика и теплотехника. Общие вопросы. Справочник по ред. Григорьева В.А., Зорина В.М. – М., Энергия. 1980.

1990.

3. Кривандин В.А., Арутюнов В.А., Мастрюков Б.С. Металлургическая теплотехника. – М, Металлургия т.1,2 1986.

4. Арутюнов В.А., Миткалинный В.И., Старк С.Б. Металлургическая теплотехника. – М, Металлургия 1984.

 

4.Практикалық жұмыстарды орындауға әдістемелік нұсқау

 

1.тақырып . Отын, жалпы сипаттамасы және есебі \2 сағат\

Сабақ мақсаты: жану процесін есептеуге үйрену, әртүрлі отындардың жылуберуқасиеттерін салыстыруды білу.

 

Сабақ жоспары:

1.Отынның элементтік құрамың зерттеу;

2.Берілген құрамы бойынша жану процесін есептеу.

Мысалы: Мазуттың жану процесін есептеу қажет егер құрамы келесі болса:

 

Cг	Hг	Oг	Nг	Sг	Wр	Aс
87,4	11,2	0,3	0,6	0,5	2,0	0,1

 

Жұмыстық массасындағы күл:

 

%

Жанар массасынаң жұмыс массасына аудару коэффициенті:

Жұмыс массасындағы компоненттері:

   т.б.

мазуттын жұмыстық массасы, %

C	H	O	N	S	Wр	A	Сумма
85,53	11	0,29	0,59	0,49	2,0	0,1	100,0

 

Жану жылулығың есептеу үшін:

 

Теориялық қажетті ауа көлемі:

Шындық ауа көлемі егер n = 1,15

L_Д = 1,15 · 9,66 = 11,11 м³/кг

Түтін  компоненттері және көлемі , м³/кг:

 

 

 

 

.

 

V_Д = 1,6 + 1,39 + 0,003 + 0,304 + 8,77 = 12,07 м³/кг.

Түтін құрамын есептеу жолы:

т.б.

Состав продуктов горения мазута, %

СО2	Н2О	SО2	О2	N2	Сумма
13,26	11,52	0,02	2,52	72,68	100,0

Түтін өнімдерінің тығыздығы:

 

 

 

Ұсынылатың әдебиет:

1. \4, 1, 5\

2. \7\ 46-57 парақ

3. \1, 5, 8\

 

СДЖ бақылау тапсырма: \ 1 тақырып \, \1, 2, 4\

 

1.Берілген отынның жанар массасың есептеу;

2.отынның жұмыс массасың, жылу шығару қабілетің есептеу. Түтін құрамың есептеу.

 

2 тақырып . Жылуөткізгіштік теориясының негіздері \2 сағат\

 

Сабақ мақсаты: әртүрлі іргелерден жылу өтү тәртібін есептеу үйрену.

 

Сабақ жоспары:

1.Жылуөткізгіштіктін негізгі көрсеткіштері;

2.Әртүрлі пішінді іргеден жылу өткіздіру;

3.Шекті жағдайлар;

4.Есеп шығару.

 

Мысал 1. Егое ірге қалындығы 40 мм, беттік температура айырмақшылығы 20 град., жылу ағынының тығыздығы 145 вт\шаршы метр болса жылуөткізгіштік коэффициентті неге тен болмақ?

Шешімі:

Жалпақ біркелкі іргенің жылуөткіздіруің есептеу үшін:

.

  Λ анықтаймыз:

;

Жауабы:

 

Қолданылатын әдебиет:

1. [6] 5-37 парақ

2. [7] 46-57 парақ

3. [1,6, 8]  «Теплопроводность при стационарном режиме».

 

СДЖ  бақылау тапсырма (2 тақырып )

1. № 8-10 есептерді шығару, тақырып 8 [6\

 

          Тақырып 3. Конвективтік жылуауысу. \2 сағат\

Сабақ мақсаты: Ұқсастық теория бойынша конвективтик жылуауысу процестерді есептеу уйрену.

 

Сабақ жоспары:

1.Конвективтік жылуауысудан негізгі түсініктер.

2.Ұқсастық теорияның манызы. Ұқсастық сандар.

3. Есеп шығару.

Мысал:

Диаметрі 400 мм ұзын болат білігінде қыздыру процесі басталғансың 2,5 сағаттаң кейін температура таралуың анықтау қажет.

Болаттың жылуөткізгіштік және температураөткізгіштік коэффициенттері тен болады: =42 Вт/(м·^оС); а = 1,18 · 10 ^–5 м²/с.  Пештең білікке ауысатың конвективтік коэффициент тен:=116 Вт/(м·^оС).

Зерттеуді жүргіздіру үшін кішікірім пеште кішікірім білікті \үлгіні\ қыздырамыз.  Үлгі үшін:                      = 16 Вт/(м·^оС); а_м = 0,53 · 10 ^–5 м²/с; =150 Вт/(м·^оС).

Вi_м = Вi и Fо_м = Fо.

    Білік үшін Био және Фурье критерии тен болады:для:

         Білік диаметрінің келесі шарт бойынша табамыз:Вi_м = Вi

          Fо_м = Fо  шарт арқылы қыздыруға қажетті уақытты табамыз:

Жауабы::

 

Ұсынылатың әдебиет:

1.\6\, 5-37 парақтар

2. \7\, 46-57 парақтар

3.\1, 6, 8\ конвективтік жылуауысу.

 

СДЖ бақылау тапсырма \3 тақырып\

1.№ 5-7есептерді шығару, \6\.

 

Тақырып 4.Радиациялық жылуауысу. \2 сағат\

Сабақ мақсаты: Әркелкі орналасқан денелер арасындағы радиациалық жылуауысуың есептеп уйрену.

 

           Сабақ жоспары:

1.Сауле шығару негіздері;

2.Жабқыштар міндеті;

3.Есеп шығару.

 

Ұсынылатың әдебиет:

1. \6\, 55-67 парақтар;

2. \7\, 46-57 парақтар;

3. \1, 3, 8\, радиациалық жылуауысу.

 

СДЖ бақылау тапсырма:

1. № 1-5 есептерді шығару, \7\.

 

5 тақырып . Метал қыздыру.

Сабақ мақсаты: денелерді қыздыру режимің есептеуге үйрену.

 

Сабақ жоспары:

1. металл қыздырудың ерекшіліктері;

2. Термиялық жұқа және термиялық қалын денені қыздыру;

3. есеп шығару.

 

Мысал:

Диаметрі 30 мм көміртекті болат білігің қыздыру уақытың есептеніз егер:(С = 0,3%; ), температура  20 – 900⁰С аралықта өзгеретін болса; пеш температурасы  1000⁰С,

Қыздыру процесті үш кезенге бөлеміз: I\от 20 – 600⁰С; II \ 600 – 800⁰С; III\ 800 – 900⁰С.

I кезен:

S = 0,015м;         t_печ = 1000⁰С, t_н = 20⁰С, t_к = 600⁰С.

Орташа жылусыйымдылық С_р

Жылуберу коэффициенті кезен басында:

кезен аяғында:

 

Орташа:

 

Қыздыру уақыты: t_н=20⁰С – t_к=600⁰С аралықта

 

II кезен

t_печ = 1000⁰С, t_н =600⁰С, t_к = 800⁰С.

мұнда

III кезен:

t_печ = 1000⁰С, t_н =800⁰С, t_к = 900⁰С.

Мұнда

 

Ұсынылатың әдебиет:

1. [6] стр.55-67

2. [7] стр.46-57

3. [1,6, 8] тема «Нагрев металла».

 

СДЖ бақылау тапсырма:

1.№ 5 тақырып бойынша есеп шығару \7\.

 

6 тақырып . Металлургиялық петер конструкциясы және жұмысы \5 сағат\

 

Сабақ мақсаты:

металлургиялық пештін жылу балансың есептеуге үйрену.

 

          Сабақ жобасы:

1.Металлургиялық пештер классификасиясы;

2.Жылу баланс түсінігі;

3.Есеп шығару.

Мысал:

Жылжымалы еденді камералық пеште жылуауысуды есептеу.

Сауле шағыстыру беттіктің геометриялық параметрлері

металдың қыздырылатың беттігі

астар ауданы

сауленің орташа эффективтік ұзындығы:   где         V_г — сауле шығаратың газ көлемі м³; оның беттік ауданы

F , м²;

0,9 —  эффективтік коэффициент.

Орташа биіктік:

Пештін жұмыстық көлемі:

V_р.п. = BLh_ср = 4,62 • 10,03 • 2,03 = 94 м³.

Қыздырылатың металл көлемі (садкой):

.

Газ көлемі

V_F = V_р.п — V_м = 94 —10 = 84 м³.

Сауле шығару беттік:

Газ қабатының эффективтик қалындығы:

 

Газдың қаралық дәрежесі:

Рсо₂S_эф = 0,081 * 1,45* 0,0981 = 0,0117 Мн/м;

Рн₂оS_эф = 0,239* 1,45* 0,0981 = 0,0346 Мн/м.

Рсо₂S_эф және Рн₂оS_эф, газдың қаралық дәрежесін есептейміз. Температура газа t_г = 300⁰С.  При Рсо₂*Sэф  = 0,0117 Мн/м и t_r = 300°С,  = 0,11.

Су буының қаралық дәрәжесін табамыз:

Рн₂оS_эф = 0,0346 Мн/м и t_г = 300°С = 0,29.

при Рн₂о = 0,0239 Мн/м

Рн₂оS_эф = 0,358 Мн/м составляет  = 1,1.

t_r = 300°C газдын қаралық дәрежесі

 

Металдың қаралық дәрежесі _м = 0,8

С_r.к.м.=

где

 

Ұсынылатың әдебиет:

1. [3,4,8]

2. [7] тема « Расчет теплообмена».

 

 СДЖ бақылау тапсырма:

1.Тақырып бойынша есеп шығару [7].

 

 

5.Зертханалық жұмыстарды орындауға әдістемелік нұсқау:

 

№ 1 зертханалық жұмыс. Изотермиялық процесті зерттеу \5 сағат\

 

Орындау тәртібі:

1.Қондырғының жұмыстық тәртібімен танысу;

2.Эксперимент жүргіздіру;

3.Алынғаң мәліметтер арқылы есеп жүргіздіру және график салу.

 

Бақылау сұрақтар:

1.Изотермиялық үрдістеп аталатың үрдістің графикі қалай көрсетіледі?

2.Термодинамикалық параметрлер қалай өзгереді?

3.Изотермиялық үрдістін тендеү?

 

Ұсынылатың әдебиет:

1. Кривандин В.А., Арутюнов В.А., Мастрюков Б.С. Металлургическая теплотехника. – М, Металлургия т.1,2 1986.

2. Теплоэнергетика и теплотехника. Общие вопросы. Справочник по ред. Григорьева В.А., Зорина В.М. – М., Энергия. 1980.

3. Квон Св.С. Теплотехника. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

4. Альжанов М.К. Расчеты теплотехнических процессов. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

5. Нащокин В.В. Техническая термодинамика и теплопередача, М., Энергоиздат, 1986.

 

СДЖ бақылау тапсырма:

1.Тақырып: негізгі термодинамикалық үрдістер \1, 3, 5\;

2. № 5 тақырып бойынша 1-5 есептерді шығару, \3\.

 

№ 2 зертханалық жұмыс. Қатты дене беттігінең алынған жылу ауысу коэффициентті анықтау. \5 сағат\

 

Орындау тәртібі:

 

1.Қондырғының жұмыстық тәртібімен танысу;

2.Эксперимент жүргіздіру;

3.Алынғаң мәліметтер арқылы есеп жүргіздіру және график салу.

 

Бақылау сұрақтар:

1.Жылуауысу коэффициент манызы?

2.Конвекция түрлері.

3.Конвекцияны есептеу ерекшіліктері.

4.Ұқсастық сан міндеті.

 

Ұсыналатың әдебиеттер:

1. Кривандин В.А., Арутюнов В.А., Мастрюков Б.С. Металлургическая теплотехника. – М, Металлургия т.1,2 1986.

2. Теплоэнергетика и теплотехника. Общие вопросы. Справочник по ред. Григорьева В.А., Зорина В.М. – М., Энергия. 1980.

3. Квон Св.С. Теплотехника. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

4. Альжанов М.К. Расчеты теплотехнических процессов. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

5. Нащокин В.В. Техническая термодинамика и теплопередача, М., Энергоиздат, 1986.

 

СДЖ бақылау сұрақтар:

1.Конвективтік жылуауысуды практикада пайдалану. \1, 3, 5\;

2.№ 1-5 есептерді шығару, \3\.

 

№ 3 зертханалық жұмыс. Қатты денені қыздыру. \5 сағат\

 

Орындау тәртібі:

1.Қондырғының жұмыстық тәртібімен танысу;

2.Эксперимент жүргіздіру;

3.Алынғаң мәліметтер арқылы есеп жүргіздіру және график салу.

 

Бақылау сұрақтар:

 

1.Ұқсастық сандар маныздығы?

2.Дененің термиялық қалындығы қалай табылады?

3.Қандай қыздыру режимдерін білесіз?

 

Ұсынылатың әдебиет:

1. Кривандин В.А., Арутюнов В.А., Мастрюков Б.С. Металлургическая теплотехника. – М, Металлургия т.1,2 1986.

2. Теплоэнергетика и теплотехника. Общие вопросы. Справочник по ред. Григорьева В.А., Зорина В.М. – М., Энергия. 1980.

3. Квон Св.С. Теплотехника. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

4. Альжанов М.К. Расчеты теплотехнических процессов. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

5. Нащокин В.В. Техническая термодинамика и теплопередача, М., Энергоиздат, 1986.

 

СДЖ бақылау тапсырма:

1.Орнықсыз жылуауысу процесті зерттеу. \1, 3, 5\;

2.№ 1-5 есептерді шығару, \3\.

 

6.СОДЖ тақырыптық жоспары:

 

СОДЖ тақырыбының атауы	Сабақ мақсаты	Сабақ өткіздіру түрі	Тапсырма манызы	Ұсынылатың әдебиет
1 тақырып Отын, жалпы сипаттама, құрамы, есеп жүргіздіру	Алынғаң білімді терендету	Есеп шығару	1  тапсырма	[1,4,7]
2 тапсырма Сұйықтар және газ механикасы	Алынғаң білімді терендету	Конспект дайындау	Бернулли  тендеуі пайдалануың үйрену	[1,2]
3 тақырып техникалық термодинамиканың негіздері	Алынғаң білімді терендету	Конспект дайындау	Термодинамиканың бастамалары, күй тендеулері	[1, 6, 8]
4 тақырып жылуөткізкіштік теориясының негіздері	Алынғаң білімді терендету	Конспект дайындау	. жылуөткізгіштік түрлері	[6,8]
5        тақырып конвективтик жылуауысу негіздері	Алынғаң білімді терендету	Есеп шығару	№5-9  есептер	[6]
6        тақырып Сауле шығару негіздері	Алынғаң білімді терендету	Конспект жазу	Жапқыштар міндеті	[1,6]
7 тақырып Металды қыздыру	Алынғаң білімді терендету	Конспект жазу	Метал қыздыру барысындағы ерекшіліктер	[1, 2, 6]
8 тақырып Металлургиялық пеш классификасиясы	Алынғаң білімді терендету	Конспект жазу	Жұмыстық температурасы бойынша пештерді топтастыру	[1, 3, 4]	[9]
9 тақырып отқатөзімділер	Алынғаң білімді терендету	Конспект жазу	Отқатөзімділердің қасиеттері	[1, 3, 4]
10 тақырып металлургиялық пештердін жылулық жұмысы	Алынғаң білімді терендету	Конспект жазу	Металлургиялық пештердін жылулық жұмыс принциптері	[1, 3, 4]
11 тақырып Жылужинастыру принциптері	Алынғаң білімді терендету	Конспект жазу	Экзотермиялық әрекет, отын жану және электрток арқылы жылу алу жолдары	[1, 3, 4]

 

 

 

7 Межелік бақылау және қорытынды аттестация кезеңінде студенттердің білімдерін бақылауға арналған материалдар

 

7.1 Пән бойынша  жазба жұмыстарының тақырыптамасы

 

1. Егер келтірілген жылылықтың мөлшері 186 кДж болса изобаралық     процестегі энтальпияның өзгерісі неге тең.

2. Изотермиялық  процесс.

3. Изобаралық процесс.

4. Изохоралық процесс.

5. Адиабаттық  процесс.

6. Изотермиялық процесте энтропия өзгерісінің есептеуі

7. Газдың көлемі тұрақты болған жағдайда жылусыйымдылығы 2,46 кДж/м³К, ал К = 1,4 (әдеттегі жағдай). Қысымы тұрақты болған кезде жылусыйымдылықтың өзгеруі.

8. Газ қоспасының жылусыйымдылығын есептеуі.

9. Изобаралық процестің көрсетуі.

10. Қандай диаграммада изотермиялық процесс көрсетіледі.

11. Қандай диаграммада изохоралық процесс көрсетіледі.

12. Қандай диаграммада адиабаттық процесс көрсетіледі.

13. TS – диаграммадағы термодинамикалық процесс қисығының астындағы алан не көрсетеді.

14. Энтальпия функциясын пайдаланып термодинамиканың бірінші заңын қалай жазуға болады.

15. Келтірілгендер арасынан энтальпияның аналитикалық түсініктемесін көрсетіңіз.

16. Кез келген термодинамикалық жүйенің энтальпиясы дегеніміз.

17. Карбюраторлық қозғалтқыш білігінің айналма жылдамдығы тең болады.

18. Тасымалдау дизель білігінің айналма жылдамдығы тең болады.

19. PVⁿ  = const. Политроптық процестің негізгі теңдеуі. n – неге тең.

20. Айналма циклдің термиялық пайдалы әрекеттің коэффициентті (ПӘК) қалай анықталады.

 

 

7.2 Өзін-өзі бақылауға  арналған сұрақтар

 

1.Молекулалар арасындағы ұстасу күшін есепке алмайтын ал молекулаларын көлемі жоқ затты нүкте деп санауға болатын газды қалай атайды?

A) атмосфералық;

B) жұмыс газы;
C) нақтылы;
D) идеалды;
E) сиретілген.

 

2.Молекулалар көлемін және олардың арасындағы ұстасу күшін есепке алып газ жағдайын толығынан көрсететін теңдеу?

A) V₁/V₂=P₂/P₁;
B) T₂/T₁=V₁/V₂;
C) PV=RT;
D) PμV=μRT;
E) (P+a/V²) (V-b)=RT.

 

3.Идеалды газ жағдайының термодинамикалық параметрі деп қандай қысым саналады?

А) әдеттегі;
B) артыкшылық;
С) вакуумдық;
D) атмосфералық;
E) абсолюттік.

 

4.Ыдыстағы газдың толық қысымы деп аталатын?

A) әдеттегі;
B) артықшылық;
C) вакуумдық;
D) абсолюттік;
E) жұмыстық.

 

5.Газдың меншікті көлеміне қарсы шамасы деп атайтын?

A)  қысым;

B) температура;
C) тығыздық;
D) масса;
E) энтальпия.

 

6.Техникалық термодинамикада температура қай температуралық шкаламен өлшенеді?

A) цельсий;
B) фаренгейт;
C) кельвин;
D) Релей;
E) бәрі бір.

 

7.Газдың универсалдық тұрақтылығының мағнасы R = 8,31 кДж/моль К дегеніміз?

A) тұрақты қысым процесінде 1 моль идеалды газдың температурасын 1⁰К өзгертуге қажетті энергия;
B) тұрақты қысым процесінде 1 моль идеалды газдың температурасын 1⁰К өзгертуге жұмсалатың жұмыс;
C) тұрақты қысым процесінде температурасын 1 градусқа өзгертуге 1 моль әртүрлі газ немесе газ қоспасының қажетті жұмысы;
D) 1 моль идеалды газды бір градуска қыздыруға жұмсалатын қажетті жылылық;
E) идеалды газдың 1 молінін энтальпиясы.

 

8.Системаның артықшылық қысымы 2 атм. Сыртқы ауа қысымы 1 атм. Абсолюттік термодинамикалық қысымды Па арқылы көрсетіндер:

A) ~10⁵ Па;

B) ~3* 10⁵ Па;
C) ~10⁴ Па;
D) ~3* 10⁴ Па;
E) ~2* 10⁵.

 

9.Қысымы 3 атм тең газ көлемі 0,5 м³. Осы газдың қысымы 1,5 атм болған кезде көлемі қалай өзгереді?

A) 1м³;
B) 4,5м³;
C) 0,5м³;
D) 1,5м³;
E) 2м³.

 

10.Газ температурасы 298 К, көлемі 6 м³. Осы газдың көлемі 3 м³ болған кезде температурасы қалай өзгереді?

A) – 198 ⁰С;
B) 198 ⁰С;
C) 149 ⁰С;
D) – 149 ⁰С;
E) – 124 ⁰С

 

11.Газ қоспасында 25% СО₂ бар, жалпы қысымы 1,5 атм. СО₂ газ қоспасындағы парциалдық қысымы неге тең?

A) 6 атм;
B) 4 атм;
C) 0,75 атм;
D) 0,375 атм;
E) 1 атм.

 

12.Төменде көрсетілген идеалды газ жағдайының теңдеулерінің арасында келіспейтінің анықтаныз:

A) V₁/V₂=P₂/P₁;
B) V₁/V₂=T₂/T₁;
C) P₁V₁/T₁=P₂V₂/T₂;
D) PV=RT;
E) .

 

13.PV – диаграммадағы термодинамикалық процесс қисығының астындағы алаң неге тең ?

A) процестегі жылумөлшеріне;
B) істелген жұмысқа ;
C) ішкі энергияның өзгеруіне;
D) процестін нақтылық жылу сыйымдылығына;
E) физикалық мағнасы жоқ .

 

14.Изотермиялық процесіне қарасты термодинамиканың бірінше бастамасы қалай жазылады?

A) dq = dU + pdV;
B) dq = PdV;
C) dq = 0;
D) dq = dU;
E) dq = dh.

 

15.Термодинамиканың бірінші заңы аналитикалық түрінде қалай жазылады?

A) dq = dU + PdV;
B) dU = C_vdT;
C) L = PdV;
D) dh = dU + pdV;
E) dS = dq/T.

 

7.3 Емтихан билеттері (тестілері)

 

1.Молекулалар арасындағы ұстасу күшін есепке алмайтын ал молекулаларын көлемі жоқ затты нүкте деп санауға болатын газды қалай атайды?

A) атмосфералық;

B) жұмыс газы;
C) нақтылы;
D) идеалды;
E) сиретілген.

 

2.Молекулалар көлемін және олардың арасындағы ұстасу күшін есепке алып газ жағдайын толығынан көрсететін теңдеу?

A) V₁/V₂=P₂/P₁;
B) T₂/T₁=V₁/V₂;
C) PV=RT;
D) PμV=μRT;
E) (P+a/V²) (V-b)=RT

 

3.Идеалды газ жағдайының термодинамикалық параметрі деп қандай қысым саналады?

А) әдеттегі;
B) артыкшылық;
С) вакуумдық;
D) атмосфералық;
E) абсолюттік.

 

4.Ыдыстағы газдың толық қысымы деп аталатын?

A) әдеттегі;
B) артықшылық;
C) вакуумдық;
D) абсолюттік;
E) жұмыстық.

 

5.Газдың меншікті көлеміне қарсы шамасы деп атайтын?

A) қысым;
B) температура;
C) тығыздық;
D) масса;
E) энтальпия.

 

6.Техникалық термодинамикада температура қай температуралық шкаламен өлшенеді?

A) цельсий;
B) фаренгейт;
C) кельвин;
D) Релей;
E) бәрі бір.

 

7.Газдың универсалдық тұрақтылығының мағнасы R = 8,31 кДж/моль К дегеніміз?

A) тұрақты қысым процесінде 1 моль идеалды газдың температурасын 1⁰К өзгертуге қажетті энергия;
B) тұрақты қысым процесінде 1 моль идеалды газдың температурасын 1⁰К өзгертуге жұмсалатың жұмыс;
C) тұрақты қысым процесінде температурасын 1 градусқа өзгертуге 1 моль әртүрлі газ немесе газ қоспасының қажетті жұмысы;
D) 1 моль идеалды газды бір градуска қыздыруға жұмсалатын қажетті жылылық;
E) идеалды газдың 1 молінін энтальпиясы.

 

8.Системаның артықшылық қысымы 2 атм. Сыртқы ауа қысымы 1 атм. Абсолюттік термодинамикалық қысымды Па арқылы көрсетіндер:

A) ~10⁵ Па;

B) ~3* 10⁵ Па;
C) ~10⁴ Па;
D) ~3* 10⁴ Па;
E) ~2* 10

 

9.Қысымы 3 атм тең газ көлемі 0,5 м³. Осы газдың қысымы 1,5 атм болған кезде көлемі қалай өзгереді?

A) 1м³;
B) 4,5м³;
C) 0,5м³;
D) 1,5м³;
E) 2м³.

 

10.Газ температурасы 298 К, көлемі 6 м³. Осы газдың көлемі 3 м³ болған кезде температурасы қалай өзгереді?

A) – 198 ⁰С;
B) 198 ⁰С;
C) 149 ⁰С;
D) – 149 ⁰С;
E) – 124 ⁰С

 

11.Газ қоспасында 25% СО₂ бар, жалпы қысымы 1,5 атм. СО₂ газ қоспасындағы парциалдық қысымы неге тең?

A) 6 атм;
B) 4 атм;
C) 0,75 атм;
D) 0,375 атм;
E) 1 атм.

 

12.Төменде көрсетілген идеалды газ жағдайының теңдеулерінің арасында келіспейтінің анықтаныз:

A) V₁/V₂=P₂/P₁;
B) V₁/V₂=T₂/T₁;
C) P₁V₁/T₁=P₂V₂/T₂;
D) PV=RT;
E) .

 

13.PV – диаграммадағы термодинамикалық процесс қисығының астындағы алаң неге тең ?

A) процестегі жылумөлшеріне;
B) істелген жұмысқа ;
C) ішкі энергияның өзгеруіне;
D) процестін нақтылық жылу сыйымдылығына;
E) физикалық мағнасы жоқ .

 

14.Изотермиялық процесіне қарасты термодинамиканың бірінше бастамасы қалай жазылады?

A) dq = dU + pdV;
B) dq = PdV;
C) dq = 0;
D) dq = dU;
E) dq = dh.

 

15.Термодинамиканың бірінші заңы аналитикалық түрінде қалай жазылады?

A) dq = dU + PdV;
B) dU = C_vdT;
C) L = PdV;
D) dh = dU + pdV;
E) dS = dq/T.

 

 

 

 

16. PV – диаграммады екі термодинамикалық процесс көрсетілген. Қай процесте істелінген жұмысы көп болып, ішкі энергиялары қалай өзгереді?

P       1

 

в

а

2

V

A) 1а2 процестің жұмысы 1в2 процесіндегі жұмыстан көп, ал ішкі энергиясы аз болады;

B) 1а2 процестің жұмысы 1в2 процестің жұмысына тең, ішкі энергияларының өзгеруі бірдей;

C) 1в2 процестегі жұмыс 1а2 процестегі жұмыстаң артық, ал ішкі энергияның өзгерісі бір-біріне тең;
D) екі процестегіде жұмыс бірдей, ал ішкі энергиялары өзгермейді;
E) дұрыс жауап жоқ.

 

17. PV – диаграммада екі процесс көрсетілген:

P

1

 

2

 

V

A) 1 процестегі жұмысы 2 процестегіден артық;
B) 2 процестегі жұмысы 1 процестегіден артық;
C) ∆U₁ > ∆U₂ ;
D) ∆U₁ < ∆U₂ ;
E) ∆q 1 процесте ∆q 2 процестен көп.

 

18.Изохоралық процесте термодинамиканың 1^ші  заңын қалай көрсетеді?

А) dq = dU+dl;

В) dq = dL;

С) dq = dU;

D) dq = dh

E) dq = 0.

 

19.Идеалды газдарды Cp және Cv байланысың көрсетініз

А) Cp = Cv + R;

В) Cv = Cp + R;

С) Cp/Сv = R;

D) Cp = Cv – R;

E) Cp + Cv = K.

 

20.Егер келтірілген жылылықтың мөлшері 186 кДж болса изобаралық процестегі энтальпияның өзгерісі неге тең?

A) dh = 0;

B) dq = dh     Þ  dh = 186 кДж;

C) dq = – dh    Þ  dh = -186 кДж;

D) dq = dh + ∞     Þ   dh = ∞;

E) мәлімет аз, сондықтан жауап беруге болмайды.

 

21.Изотермиялық деп аталатын процесте:

А) P = const;

B) T = const;

C) V = const;
D) сыртқы ауамен жылуалмастыруы жоқ процесс;

Е) S = const болғанда

 

22.Изобаралық процесс деп аталатын:

А) P = const;

B) T = const;

C) V = const;
D) сыртқы ауамен жылуалмастыруы жоқ процесс;

Е) S = const болғанда.

 

23.Изохоралық процесс деп аталатын:

А) P = const;

B) Т = const;

C) V = const;
D) сыртқы ауамен жылуалмастыруы жоқ процесс;

Е) U = const болғанда.

 

24.Адиабаттық процесс деп аталатын:

А) P = const.;

B) Т = const;

C) V = const;
D) сыртқы ауамен жылуалмастыруы жоқ процесс;

Е) U = const болғанда.

 

25.Идеалды газдарға келесі термодинамикалық процестердің қайсы ортақтастырады:

А) PV^k = const     адиабаттық;

В) P = const          изобаралық;

С) T = const          изотермиялық;

D) V = const          изохоралық;

Е) PVⁿ= const       политропалық.

 

26.Изотермиялық процесте энтропия өзгерісін қалай есептеуге болады?

А) ∆S = C_V           ln ;

В) ∆S = C_p        ln ;

С) ∆S = R                   ln ;

D) ∆S = R                   ln ;

Е) ∆S = 0.

 

27.Газдың көлемі тұрақты болған жағдайда жылусыйымдылығы 2,46 кДж/м³К, ал К = 1,4 (әдеттегі жағдай). Қысымы тұрақты болған кезде жылусыйымдылығы қалай өзгереді?

А) 1,757 кДж/м³К;

В) 3,86 кДж/м³h;

С) 3,44 кДж/м³h;

D) 2,46 кДж/м³К;

Е) –2,46 кДж/м³К.

 

28.Газ қоспасының жылусыйымдылығын қалай есептейді?

А) есептеуге болмайды, эксперимент бойынша табылады;

В) келесі теңдеу арқылы есептеледі:

С_см = ;

С)      С_см  = Р_общ ;

D)               С_см  = ;

Е) С_см = 0.

 

 

 

 

 

 

 

 

29.Қай суретте изобаралық процесс көрсетілген?

А)                                               B)                                       C)

 

 

Т                                          T                 2                    P

1                  2                                                              1                  2

1

S                                         S                                        V

D)                                                    Е)

Р                                                    Р

2                                                                  2

 

 

1                                           1

V                                                     V

 

30.Қай диаграммада изотермиялық процесс көрсетілген?

А)                                               B)                                       C)

 

 

Т                                          T                 2                    P

1                 2                                                               1                  2

1

S                                         S                                        V

D)                                                  Е)

Р                                                    Р

2                                                2

 

 

1                                                                1

V                                                     V

 

 

 

 

 

 

 

 

31.Қай диаграммада изохоралық процесс көрсетілген?

А)                                               B)                                       C)

Т                                            T                                     P

2

1                  2                                                               1                   2

1

 

S                                          S                                        V

D)                                                 Е)

Р                                                Р

2                                            2

 

 

1                                                            1

V                                                V

 

32.Қай диаграммада адиабаттық процесс көрсетілген?

А)                                               B)                                       C)

Т                                         T                                    P

2

 

1                2                                                             1                 2

1

 

 

S                                        S                                      V

D)                                                  Е)

Р                                                     Р

2

2

 

 

1                                              1

V                                                    V

 

33.TS – диаграммадағы термодинамикалық процесс қисығының астындағы алан не көрсетеді?

А) процесс энтропиясының өзгерісін;

В) заттық жылусыйымдылығының өзгерісін;

С) процестегі жылылықтың мөлшерін;

D) процестегі істелінген жұмыстың мөлшерін;

Е) физикалық мағынасы жоқ.

 

34.Энтальпия функциясын пайдаланып термодинамиканың бірінші заңын қалай жазуға болады?

А) dq = di;

B)   dq = di – Vdp;

C)   di = CpdT

D) dq = di – Td;

Е) dh = 0.

 

35.Келтірілгендер арасынан энтальпияның аналитикалық түсініктемесін көрсетіңіз:

А) dl = pdv

В) ds =

С) h = u + hv

D) dg = du + pdv

Е) du = c_vdT.

 

36.Кез келген термодинамикалық жүйенің энтальпиясы дегеніміз:

А) процестің шексіз аз шана участегендегі жылылық мөлшерінің температураның байланысы;

В) ішкі энергияның өзгерісімен осымен байланысты жылылық мөлшерінің өзгеруі;

С) системаның ішкі энергиясымен сыртқы күштердің потенциялық энергиясы;

D) жылылықтың мөлшері және онымен байланысты энтропияның өзгеруі;

Е) ішкі энергияның өзгеруі.

 

37.Карбюраторлық қозғалтқыш білігінің айналма жылдамдығы тең болады:

А) 300 – 600 айн/мин;

В) 1000 – 2500 айн/мин;

С) 100 – 200 айн/мин;

D) > 10000 айн/мин;

Е) 3000 – 5000 айн/мин.

 

38.Тасымалдау дизель білігінің айналма жылдамдығы тең болады:

А) 300 – 600 айн/мин;

В) 1000 – 2500 айн/мин;

С) 100 – 200 айн/мин;

D) > 10000 айн/мин;

Е) 3000 – 5000 айн/мин.

 

39.PVⁿ  = const. Политроптық процестің негізгі теңдеуі. n – неге тең?

А) n = ;

В) n = ;
С) n = ;
D) n =
Е) n = k.

 

40.Айналма циклдін термиялық пайдалы әрекеттің коэффициентті (ПӘК) қалай анықталады?

А) η_t  = ;

В) η_t   =;

С) η_t = 1-ℓ;

D) η_t = 1;

Е) η_t = 0.

 

41.PV – диаграммада көрсетілген үш термодинамикалық процестің қайсында энтропияның өзгеруі артық?

 

P

1                  а

б

с

 

2

V

A) 1 а 2 процесінде;

B) 1 б 2 процесінде;
C) 1 с 2 процесінде;
D) бүкіл процестерде бірдей;
E) Δsa > ΔSб > ∆Sс.

 

42.Энтропия немен өлшенеді?

А) кДж;

В) кДж/К;

С) Вт/м^{2 о}С;

D) Па;

Е) Вт.

 

43.Энтальпия өлшем бірлігін көрсетіңіз:

A) кДж;

B) кДж/К;

C) Вт/м^{2 о}С;

D) Па;

E) Вт.

44.Изохоралық процесінде энтропия өзгерісін қалай анықтауға болады?

А) S = const;

В) ;

С)  ;

D) ;

Е)  ΔS = 0.

 

45.Изобаралық процесінде энтропия өзгерісін қалай анықтауға болады?

А) S = const;

В) ;

С)  ;

D) ;

Е) ΔS = 0.

46.Энтропияның аналитикалық түсініктемесін көрсетіңіз:

А) H = U + PV;

В) ds = ;

С) du = c_vdT;

D) dh = c_pdT;

Е)  c = .

 

47.Адиабаттық процесінде энтропия өзгерісін қалай анықтауға болады?

А) ds = 0;

В) ;

С)  ;

D)  ;

Е) ΔS = R ln .

 

48.Политропты процесінде энтропия өзгерісін қалай анықтауға болады?

А) S = const;

В) ;

С)  ;

D)  ;

Е) ΔS = 0.

 

49.Изобаралық процесінде жұмыс қалай анықталады?

А)

В) ℓ = 0;

С) ℓ = R (T₂-T₁);

D)
Е) ℓ = q.

50.Политропты процесінде жылылықтың шамасы қалай анықталады?

А)

В)  q = C_P (T₂-T₁);

С)

D)  q = C_V (T₂-T₁);

Е) q = 0.

 

51.Техникада су буын қандай жағдайда өндіреді?

А) T = const;
В) V = const;

С) P = const;

D) T және V = const;

Е) Р – еркін.

 

52.Қайнау температурасында су буындағы ақырғы тамшы жойылғандағы буды қалай атайды?

А) ысып кеткен бу;

В) ынғал бу;

С) құрғатылған шылыққан;

D) құрғатылған шылықпаған;

Е) дұрыс жауап жоқ.

 

53.Бу мен сұйықтың қоспасы қалай аталады?

А) ысып кеткен бу;

В) ынғал бу;

С) құрғатылған шылыққан бу;

D) құрғатылған шылықпаған бу;

Е) жұмыс буы.

 

54.Қысымы шылыққан будың қысымына тең болған будың температурасы қайнау температурасынан жоғары болған буды қалай атайды?

А) ысып кеткен бу;

В) ынғал бу;

С) құрғатылған шылыққан бу;

D) құрғатылған шылықпаған бу;

Е) жұмыс буы.

 

55.Будың құрғақшылық дәрежесі Х = 0,8. Оның ылғалдылық дәрежесі неге тең?

А) 0,8;
В) 1;
С) 0,2;
D) қанықтыру қысымы білмегендіктен жауап беру мүмкін емес;
Е) 0.

 

56. PV диаграммасына сулы будан қыздырылған буды түзудің процесін сипаттайтын нүктені көрсетіңіз

K

P

a     b             c      d

 

II

I                   III

V

A) а нүктесі;

B) в нүктесі;

C) с нүктесі;

D) d нүктесі;

E) к нүктесі.\

 

57.PV диаграммасындағы соңғы тамшының буға айналатын нүктесін көрсетіңіз?

K

P

a      b            c       d

 

II

I

III

V

А) а нүктесі;

В) в нүктесі;

С) с нүктесі;

D) d нүктесі;

Е)  к нүктесі.

 

58.Газ қоспасының тұрақтылығы қай формуламен есептеледі?

А) ;

В) ;

С) есептеуге болмайды;

D) ;

Е) .

 

59. 1 кг судың қайнау температурасында құрғатылған шыныққан буға айналдыруға жұмсалатын жылылықты қалай атайды?

А) буланудың меншікті жылылығы;

В) шылыққандықтың меншікті жылылығы;

С) қайнаудың меншікті жылылығы;

D) буланудың жылусыйымдылығы;

Е) росаның нүктесімен.

 

60.Әртүрлі заттардың жылуөткізгіштік коэффициентті температураға қалай тәуелді?

А) тәуелсіз;

В) эмпириялық теңдеу арқылы;

С) экспонента заңы бойынша;

D) логарифм заңы бойынша;

Е) түзу сызық заңы бойынша.

 

61.Re ұқсастық саны қандай жағдайды ажыратады?

А) ортаның теплофизикалық қасиеттерін;

В) еркін конвекциядағы көрсеткіш күштер әсерін;

С) ортаның гидромеханикалық қасиеттерін;

D) конвективтік жылуалмасудың интенсивтігін;

Е) жылу режимінің тұрақсыздығын.

 

62.Жалпақ іргеден өткен жылу ағынының тығыздығы 1000 Вт/м². Егер осы ірге ауданы 3 м² болса өткен жылу мөлшері неге тең болады?

А) уақытты білу керек;

В) Q = 3000 Вт;

С) Q = 330 Вт ;

D) жылуөткізгіштік коэффициенттін (λ) білу керек;

Е) ірге қабаттарының саның білу керек.

 

63.Стационарлы емес жылу режимді есепке алатын ұқсастық санды көрсетіңіз?

А) Nu;

В) Bi;

С) Re;

D) Cr;

Е) Fo.

 

64.Су буының TS-диаграммасында жоғары шекті қисыққа сәйкес сызықты көрсетіңіз?

Д

K

T, K

C

 

B

A

S

 

А) А В;

В) В С;

С) С Д;

D) А К;

Е) К С;

 

65.Iштен тұтанар қозғалтқыш цилиндріне берілген отын қоспасының массасымен қоршаған ортаның қысымы Р және температурасы Т жағдайында цилиндрге толтырылуы мүмкін қоспа массасының қатынасы қалай аталады?

А)  массалық ПӘК;

В)  ішкі ПӘК;

С)  пайдалы массаның коэффициентті;

D)  толтыру коэффициентті;

Е) шығындық коэффициентті.

 

66.Карбюраторға ауа сорылу және жанар қоспа пайда болуы қай уақытта жүзеге асады?

А) отын жіберу тактісінде;

В) қысу тактісінде;

С) жұмыс тактісінде;

D) түтін шығару тактісінде;

Е) кеңею тактісі.

 

67.Іштен тұтанар қозғалтқыш отын жануы, қысым мен температура көтерілуі және жұмыс істелінуі қай уақытта жүзеге асады?

А) отын жіберу тактісінде;

В) қысу тактісінде;

С) жұмыс тактісінде;

D) түтін шығару тактісінде;

Е) кеңею тактісі.

 

 

 

68.Су буының IS-диаграммасында шылыққан бу аймағымен ысып кеткен бу аймағын екіге бөлетін сызықты көрсетіңіз:

 

I                         2

1

x = 1

3

x = 0,7

4

S

А)  1

В)  2

С)  3

D)  4

Е) is-диаграммасында қыздырылған бу ауданы көрсетілген..

 

69.Құрғақ ауамен ысып кеткен бу қоспасын қалай атайды?

А) конденсат;

В) шылыққан ылғал ауа;

С) шылықпаған ылғал ауа;

D) ысып кеткен құрғақ ауа;

Е) дұрыс жауап жоқ.

 

70.Бу мен ауа қоспасындағы будың массасымен құрғақ ауа массасының байланысын қалай атайды?

А) ылғал дәрежесі Y;

В) салыстырма ылғал φ;

С) абсолюттік ылғал r;

D) ылғал мөлшері d;

Е) құрғақшылық дәрежесі х.

 

71.Су буы шылыққан жағдайдағы ылғал ауаның температурасын қалай атайды?

А) ылғал сыйымдылығы максималды болған жағдайдағы температурасы;

В) ысып кету температурасы;

С) шылығу температурасы;

D) ішік нүктесі температурасы;

Е) қайнау температурасы.

 

72.Ылғал ауаның id-диаграммасында қыздыру процесін көрсететін сызық:

 

 

i

1            3

2

4

 

А) 1

В) 2;

С) 3;

D) 4;

Е) анықтауға болмайды.

 

 

 

 

 

 

 

 

73.Ылғал ауаның id-диаграммасында конденсация процесіне қай сызық сәйкес болады:

 

 

i

1                3

2

4

d

А) 1

В) 2;

С) 3;

D) 4;

Е) анықтауға болмайды.

 

74.Ылғал ауаның id-диаграммасында суыту процесіне сәйкес келетін сызықты көрсетіңіз:

 

 

i

1            3

2

4

 

d

А) 1

В) 2;

С) 3;

D) 4;

Е) анықтауға болмайды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

75.Ылғал ауаның id-диаграммасында кептіру процесіне сәйкес келетін сызықты көрсетіңіз:

 

i

3

1                    2

4

d

А) 1

В) 2;

С) 3;

D) 4;

Е) анықтауға болмайды.

 

76.Ылғал ауаның 1м³ көлеміндегі судың массасы қалай аталады?

А) ылғалдылықтың мөлшері (d);

В) салыстырма ылғал (φ);

С) абсолюттік ылғал (r);

D) ылғалдылықтың дәрежесі (y);

Е) құрғақшылық дәрежесі.

 

77.Шылықпаған ауаның абсолюттік ылғалы мен шылыққан ауаның абсолюттік ылғал байланысын (белгілі бір температурада) қалай атауға болады?

А) ылғалдылықтың мөлшері (d);

В) салыстырма ылғал (φ);

С) абсолюттік ылғал (r);

D) ылғалдылықтың дәрежесі (y);

Е) дұрыс жауап жоқ.

 

78.Тұрақты ылғалдылықтың мөлшерін id –диаграммасында қай сызықты көрсетеді?

i                         3      1

 

4

 

2

 

d

A) 1;

B) 2;

C) 3;

D) 4;

E) анықтауға болмайды

 

79.Екітактілік қозғалтқыш төрттактілік қозғалтқыш қандай айырмашылығы бар?

A) цилиндрдің түтіннен тазаруы жақсы;

B) төмен қуатта жұмыс істеген кезде қозғалтқыш жақсы желденеді;

C) компрессор пайдаланбайды;

D) қозғалтқыш бір келкі жұмыс істейді;

E) жұмыс уақыты ұзақ.

 

80.i-d диаграммасында тұрақты салыстырма ылғалдылық қай сызықпен көрсетілген?

i                         3      1

 

4

 

2

d

A) 1;

B) 2;

C) 3;

D) 4;

E) i-d диаграммасында бұл сызық көрсетілмеген.

 

81.Изотермаға сәйкес i-d диаграммасындағы сызық:

i                         3      1

 

4

 

2

 

d

A) 1;

B) 2;

C) 3;

D) 4;

E) i-d диаграммасында бұл сызық көрсетілмеген.

82.Термоэлектрлі генератор қандай міндет атқарады?

A) жылуды тікелей электр энергиясына аударады;

B) қыздыру үшін;

C) энергияны жинастыру үшін;

D) плазма алу үшін;

E) энергияны қайтадан пайдалану үшін.

 

83.Шық нүктесі деп айтылатын

A) ауа қаныққан кездегі температура;

B) конденсация процессі басталар температурасы;

C) булану процессі басталар температурасы;

D) қайнау процессі басталар температурасы;

E) X=1 болған температура.

 

84.Беттіктің әр нүктесіндегі температура жиынтығы қалай аталады?

A) изотермиялық беттік;

B) температура өткізгіштік коэффициенті;

C) температуралық өріс;

D) температуралық градиент;

E) жылу ағыны.

 

85.Әртүрлі температуралы денелер арасындағы тікелей әрекетте жылу ауысу қалай аталады?

A) конвекция;

B) сәуле тарату;

С) радиация;

D) жылу өткізгіштік;

E)  жылу беру.

 

86.Жылжымалы ортадағы жылу беру қалай аталады?

A) сәуле шығару;

B) конвекция;

C) жылу беру;

D) жылу өткізгіштік;

E) радиация.

 

87.Жылуаусудың қажетті жағдайларын көрсетіңіз:

A) температуралық өрістің болуы;

B) кеңістіктің әр нүктелерінде температураның тұрақтылығы;

C) қысым өзгеруі;

D) дененің әртүрлі нүктелеріндегі температураның айырмашылығы;

E) тығыздықтың айырмашылығы.

 

88.Температураның нормал бағытындағы өзгерістікпен изотермиялық беттіктердің арасындағы қашықтықтың қатынастық шегі қалай аталады?

A) жылу ағыны;

B) температура өрісі;

C) температура градиенті;

D) жылу өткізгіштік коэффициенті;

E) жылу ағынының тығыздығы.

 

89.Жылу ағынының өлшемі?

A) Дж;

B) кДж;

C) Дж/К;

D) Дж/К*сек;

E) Вт.

 

90.Жылу өткізгіштік коэффициенті λ қандай шамамен өлшенеді?

A) м/с;

B) Вт/м*К;

C) кДж/моль *К;

D) Вт/м²;

E) Дж/сек.

 

91.Температуралық өріс станционарлы деп қандай жағдайларда аталады?

А) t = ƒ (τ),   мұнда τ – уақыт;

В) t = f (x, y, z) dT/dτ = 0;

D)  t = f (x, y, z, τ) dT/dτ ≠ 0;

E)   t = f (λ),  λ жылуөткізгіштік;

Е) t⁰ = f (α).

 

92.Жылу ағынының тығыздығы қалай өлшенеді?

А) Дж;

В) кДж;

С) Вт/м²;

D) Дж/к сек;

Е) Вт.

 

93.Рейнольдс саны қай формуламен есептеледі?

.А) Re = ωl/μ;

В) Re = ωl/C_p;
С) Re = ωl/ υ;
D) Re = α l/υ;
Е) Re = аτ.

 

94.Қандай жағдайларда денені абсолюттік қара деп санайды?

А) А = 0;    R = 0;                  Д = 0;

В) А = 1;    R = 0;                  Д = 0;

С) А = 0;    R = 0;                  Д = 1;

D) А = 1;    R = 1;                  Д = 1;

Е)  А = 0;   R = 1;                  Д = 0;

 

95.Қандай жағдайларда денені абсолюттік ақ деп саналады?

А) А = 0;    R = 0;                  Д = 0;

В) А = 1;    R = 0;                  Д = 0;

С) А = 0;    R = 0;                  Д = 1;

D) А = 1;    R = 1;                  Д = 1;

Е) А = 0;    R = 1;                  Д = 0;

 

96.Қандай жағдайларда дене абсолюттік мөлдір немесе диатермиалды деп санайды?

А) А = 0;    R = 0;                  Д = 0;

В) А = 1;    R = 0;                  Д = 0;

С) А = 0;    R = 0;                  Д = 1;

D) А = 1;    R = 1;                  Д = 1;

Е) А = 0;    R = 1;                  Д = 0;

 

97.Екі паралельді беттіктердің арасындағы сәулелік жылуалмастыру прроцесі анықталатын теңдеу:

А) Q =

B) Q =

C)    Q =

D)   Q =  *F изл.

Е) Q = 0

 

98.Бір-бірінің ішіне орналасқан екі дененің арасындағы сәулелік жылуалмастыру процесі қандай байланыста көрсетілген:

А) Q =

B) Q =

C) Q =

D) Q =  *F изл.

Е) Q = 0.

 

99.Екі өзара орналасқан денелер арасындағы сәулелік жылуалмасу келесі тәуелділікке бағынады:

А) Q =

B) Q =

C) Q =

D) Q =  *F изл.

 

Е) Q = 0.

 

100.Уақыт бірлігінде изотермиялық беттік бірлігінен өтетін жылу мөлшері қалай аталады?

А) жылу ағыны;

В) жылу ағынының тығыздығы;

С) жылу өткізгіштіктің коэффициенті;

D) жылу берудің коэффициенті;

Е) температура өткізгіштік коэффициенті.

 

101.Сыртқы орта мен дене беттігінің арасындағы жылу беру заңы және сыртқы ортаның температурасы берілген шекті жағдайларды қалай атайды?

А) I түрді шекті жағдайлар;

В) II түрді шекті жағдайлар;

С) III түрді шекті жағдайлар;

D) шекті жағдайлар;
Е) IV түрді шекті шарттар.

102.Дене беттігіндегі температурасын үлестіру шекті жағдайларды қалай атайды?

А) I түрді шекті жағдайлар;

В) II түрді шекті жағдайлар;

С) III түрді шекті жағдайлар;

D) шекті жағдайлар;
Е) IV түрді шекті шарттар.

 

103.Беттіктің әр нүктесіндегі жылу ағынының тығыздығының көрсететін шекті жағдайларды қалай атауға болады?

А) I түрді шекті жағдайлар;

В) II түрді шекті жағдайлар;

С) III түрді шекті жағдайлар;

D) шекті жағдайлар;
Е) IV түрді шекті шарттар.

 

104.Жылу өткізгіштің негізгі заңы?

А) q = – λ gradt;

B) Q =  α F (t₁-t₂);

C)   E₀ = σ₀ * T⁴;

D) E₁/A₁ = E₂/A₂ = E₀;

Е) .

 

105.Конвективтік жылу алмастырудың негізгі заңы?

А) q = – λ gradt;

B) Q =  α F (t₁-t₂);

С) E₀ = σ₀ * T⁴;

D) E₁/A₁ = E₂/A₂ = E₀;

Е)

 

106. Прандтль саны анықталатын формуласы:

А)

В)

С)

D)

Е)

107.Грасгофф саны анықталатын формуласы:

А)

В)

С)

D)

Е)

 

108.Нуссельт саны анықталатын формуласы:

А)

В)

С)

D)

Е)

 

109.Пекле саны анықталатын формуласы:

А)

В)

С)

D)

Е)

 

110.Фурье саны анықталатын формуласы:

А)

В)

С)

D)

Е)

 

111.Дененің сәулелік ағын тығыздығымен абсолютті қара дененің сәулелік ағын тығыздығының байланысы:

А) сәуле ағынының спектральдық тығыздығы;

В) салыстырмалық сәулелік қабілеті;

С) қаралықтың дәрежесі;

D) сәуле ағынының тығыздығы;

Е) сәуле ағыны

 

112.Толқын ұзындықтары  λ + d λ аралықтары сәулелік ағының тығыздығының d λ аралықтағы сәулелік ағынның тығыздығымен салыстырмасы деп аталатын:

А) сәуле ағынының спектральдық тығыздығы ;

В) салыстырмалық сәулелік қабілеті;

С) қаралықтың дәрежесі;

D) сәуле ағынының тығыздығы;

Е) сәуле ағыны.

 

113.Уақыт бірлігінде беттік бірлігі шығаратын сәулелік ағыны:

А) сәуле ағынының спектральдық тығыздығы ;

В) салыстырмалық сәулелік қабілеті;

С) қаралықтың дәрежесі;

D) сәуле ағынының тығыздығы;

Е) сәуле ағыны.

 

114.Уақыт бірлігінде беттіктен өткен сәулелер соммасы деп аталатын:

А) сәуле ағынының спектральдық тығыздығы ;

В) салыстырмалық сәулелік қабілеті;

С) қаралықтың дәрежесі;

D) сәуле ағынының тығыздығы;

Е) сәуле ағыны.

 

115.Амалсыздық конвекция кезіндегі жылу алмастыру процессін түсіндіретін ұқсастық теңдемелерді көрсетіңіз:

А) Nu = f (Re; Pr; Gr);

В) Nu = f (Gr ; St; Fo );
С) Nu = f (Gr; Pr);
D) Nu = f(Re ; Pr);
Е) Nu = f (Fo).

116.Еркін конвекциясы кезіндегі жылу алмастыру процессін түсіндіретін ұқсастық теңдемелерді көрсетіңіз:

А) Nu = f (Re; Pr; Gr);

В) Nu = f (Gr ; St; Fo );
С) Nu = f (Gr; Pr);
D) Nu = f(Re ; Pr);
Е) Nu = f (Fo).

 

117.Еркін – амалсыздық конвекция кезіндегі жылу алмастыру процессін түсіндіретін ұқсастық теңдемелерді көрсетіңіз:

А) Nu = f (Re; Pr; Gr);

В) Nu = f (Gr ; St; Fo );
С) Nu = f (Gr; Pr);
D) Nu = f(Re ; Pr);
Е) Nu = f (Fo).

 

118.Жылу беру коэффициенті деп аталатын – шамасы неге тең болады?

А) температура градиенті 1К кездегі көлем бірлігінен өтетін жылу мөлшеріне;

В) жылу ағынының тығыздығана;
С) денедегі температура өзгеруінің жылдамдығына;
D) температура градиенті 1К кездегі уақыттың бірлігінде беттіктің бірлігі шығаратын жылу мөлшері;
Е) температуралық градиент.

 

119.-жылу өткізгіштік коэффициенті қандай факторларға байланысты?

А) сұйықтар немесе газдар ағуының пайда болу себептері;

В) сұйықтар немесе газдар ағуының айырмашылығына;

С) сұйықтар немесе газдардың физикалық қасиеттеріне;

D) жоғары айтылған және тағы да басқа факторға;

Е) – әр затқа ерекше тұрақты және байланыссыз шама.

 

120.- жылу беру коэффициенті қандай факторларға байланысты?

А) сұйықтар немесе газдар ағуының пайда болу себептері;

В) сұйықтар немесе газдар ағуының айырмашылығына;

С) сұйықтар немесе газдардың физикалық қасиеттеріне;

D) жоғары айтылған және тағы да басқа факторға;

Е) – әр затқа ерекше тұрақты және байланыссыз шама.

 

121.Бірінші түрді шекті жағдайларға көпқабатты жалпақ іргешектен өтетін жылу ағынының тығыздығын қалай анықтауға болады?

А)

B) Q =

С) q =

D)  q =    ;

Е)

 

122.Цилиндр тәрізді денеден өтетін жылу ағынның тығыздығын қалай анықтауға болады?

А)

B) Q =

С) q =

D)  q =;

Е)

 

123.Шар тәрізді іргешектен өтетін жылу ағынның тығыздығын қалай анықтауға болады?

А)

B) Q =

С) q =

D) q =;

Е)

 

124.Жалпақ бірқабатты іргешектен өтетін жылу ағынның тығыздығын қалай анықтайды?

А)

B) Q =

С) q =

D) q =;

Е)

 

12.5Кирхгоф заңы көрсететін байланыс:

А) дененің сәуле шығару және сәуле тарту қабілеттіктерінің байланысын;

В) температура мен интегральды сәуленену ағынының тығыздығының байланысын;

С) толқын ұзындығы мен сәулененудің спектральды тығыздығының байланысын;

D) толқын ұзындығы мен сәуленену ағынының тығыздығының байланысын;

Е) сәуле ағынының тығыздығы мен қысым арасында.

 

126.Стефан-Больцман заңы көрсететін байланыс:

А) дененің сәуле шығару және сәуле тарту қабілеттіктерінің байланысын;

В) температура мен интегральды сәуленену ағынының тығыздығының байланысын;

С) толқын ұзындығы мен сәулененудің спектральды тығыздығының байланысын;

D) толқын ұзындығы мен сәуленену ағынының тығыздығының байланысын;

Е) сәуле ағынының тығыздығы мен қысым арасында.

 

127.Планк заңы көрсететін байланыс:

А) дененің сәуле шығару және сәуле тарту қабілеттіктерінің байланысын;

В) температура мен интегральды сәуленену ағынының тығыздығының байланысын;

С) толқын ұзындығы мен сәулененудің спектральды тығыздығының байланысын;

D) толқын ұзындығы мен сәуленену ағынының тығыздығының байланысын;

Е) сәуле ағынының тығыздығы мен қысым арасында.

 

128.Ламберт заңы көрсететін байланыс:

А) дененің сәуле шығару және сәуле тарту қабілеттіктерінің байланысын;

В) температура мен интегральды сәуленену ағынының тығыздығының байланысын;

С) толқын ұзындығы мен сәулененудің спектральды тығыздығының байланысын;

D) толқын ұзындығы мен сәуленену ағынының тығыздығының байланысын;

Е) МГД-генератор пайдаланатын саласы.

 

129.МГД-генератор пайдаланатын саласы

А)жылуды тікелей электр энергияға ауыстыру;

В) қыздыру үшін;

С) энергияны жинау;

D) плазма алу үшін;

Е) энергия шығару үшін;

 

130.  – параметр нені көрсетеді

А) термиялық кедергі;

В) өткізгіштік коэффициенті;

С) температура өткізгіштік коэффициенті;

D) жылу беру коэффициенті;

Е) сәуле тарату коэффициенті;

131.Газ сәулеленудің ерекшелігі?

А)  Стефана – Больцман және Планк заңдарына баған бағандарында;

В) газдар бетінен ғана сәуле шығарғанында;

С) әр бағыттарда сәулелену қабілеттерінің интенсивтілігі әртүрлі;

D) толқын ұзындығы белгілі интервалдарында тек болған кезде газдар сәулеленеді;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

 

132.Жылулық сәулелену деп диапозоны неге тең болған кезде айтылады?

А) (0,5-1) * 10^{– 6} мкм;

В) 10 ^{– 6} – 20*10 ^{– 3} мкм;

С) 0,4-0,8 мкм;

D) 0,5-800 мкм;

Е) 0,1 мкм-… км.

 

133.Суретте  көрсетілген

 

Е_λ                          T₁

 

T₂

 

 

λ

T₁  > T₂

А) Стефан – Больцман заңы;

В) Ламберт заңы;

С) Планк заңы;

D) Кирхгоф заңы;

Е) Рихман заңы.

 

134.III түрді шекті жағдайларда жалпақ бірқалыпты іргешектен өтетін жылу ағынының тығыздығын қалай анықтауға болады?

А) q =

В) q = ( α_k + α_о) (t₁– t₂);
С) q =

D) q = C_o (E_n + E_o)
Е)

 

135. III түрді шекті жағдайларда цилиндр тәрізді іргешектен өтетін жылу ағынының тығыздығын қалай анықтауға болады?

А) q =

В) q = ( α_k + α_о) (t₁– t₂);
С) q =

D)q = C_o (E_n + E_o)
Е)

 

136.Күрделі жылу алмастыру процесінде (конвекциясы доминанты болған жағдайда) жылу ағынының тығыздығын қалай анықтауға болады?

А) q =

В) q = ( α_k + α_о) (t₁– t₂);
С) q =

D) q = C_o (E_n + E_o)
Е)

137.Күрделі жылу алмастыру процесінде (сәулелену процесі доминанты болған жағдайда) жылу ағынының тығыздығын қалай анықтауға болады?

А) q =

В) q = ( α_k + α_о) (t₁– t₂);
С) q =

D) q = C_o (E_n + E_o)
Е)

 

138.Изохорамен жылу келтірілетін іштен тұтанар қозғалтқыш жұмысына жанар қоспасының өзінен өзі тұтану температурасы қалай әсер етеді?

А) әсер етпейді;

В) температура жоғарлағанда ПӘК жоғарланады;

С) газды қысу дәрежесі шектеледі, ПӘК шектеледі;

D)  газдың қысу дәрежесі көбейеді, ПӘК жоғарланады;

E)   индикаторлық қысымға әсер етеді.

F)

139.Көп дәрежелік компрессор не үшін пайдаланады?

А) зиянды көлемі жоқ;

В) қысу адиабата арқылы жүргізіледі;

С) қысу изотерма арқылы жүргізіледі және оған аз жұмыс жұмсалады;

D) қысу политропамен жүргізіледі, ПӘК жоғары болады;

Е) компрессор түрі газдың алғашқы қысымына тәуелді.

 

140.Тұрақты көлемді жылу келтіру процесс арқылы жұмыс істейтін іштен тұтанар қозғалтқыштың термиялық ПӘКі қай формуламен есептеледі?

А) ;

В) ;

С) ;

D) ;

Е)

мұнда: λ-қысым көтеру дәрежесі; κ-адиабаттық көрсеткіш; ε-қысу дәрежесі.

 

141.Компрессорда газды изотерма, адиабата немесе политропа арқылы қысуға болады. Аталған процестің қайсында жұмсалатын қысу жұмысы төмен?

А) термодинамикалық процестің түрі жұмыс мөлшеріне әсер етпейді;

В) изотермиялық;

С) адиабаттық;

D) политроптық;

Е) бүкіл процестердегі жұмыс бірдей.

 

142.Изобарамен жылу келтіру процесс арқылы жұмыс істейтін іштен тұтанар қозғалтқыштың термиялық ПӘКі қысу дәрежесі (ε), кеңею дәрежесі (ρ) және κ көрсеткішіне тәуелді. Осы параметрлер өзгерісі ПӘКі мөлшеріне қалай әсер етеді?

А) ε, ρ, κ-жоғарлағанда ПӘК көбейеді;

В) ρ-жоғарлағанда ПӘК көбейеді;

С) ε, κ-жоғарлағанда ПӘК көбейеді, ρ-жоғарлағанда ПӘК төмендейді;

D) ρ өзгергендегі ПӘК өзгерісіне әсер етпейді;

Е) ε жоғарлағанда ПӘК көбейеді.

 

143.сызығы қай процесті көрсетеді?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

А) 3-ші дәреженің сору сызығы;

В) 3-ші дәреженің үру сызығы;

С) 2-ші дәреженің қысу сызығы;

D) 2-ші дәреженің үру сызығы;

Е) 1-ші дәреженің сору сызығы.

 

144.Термодинамиканың 2 заның көрсетіңіз

А) 1 түрді мәнгілік қозғалтқыш болуы мүмкін емес;

В) жылу машинасы жұмысты жоқтан жасауы мүмкін емес;

С) келтірілген жылуды толығымен жұмысқа аударатын жылу машинасы болуы мүмкін емес;

D) жылуды жоқтан жасау жылу машинасы болуы мүмкін емес;

Е) суытқыш машинасында жылу суық денеден ыстық денеге бағытталады.

 

145.TS диаграммасында термодинамикалық процесс сызығының астындағы аудан неге тең?

 

 

 

 

 

 

 

 

А) процестегі энтропия өзгерісіне, ∆S;

В) заттың жылусыйымдылығының өзгеруі;

С) процеске қатысқан жылу мөлшері, q;

D) процесте жасалған жұмыс мөлшері, ℓ;

Е) процесс ПӘК-іне тең.

 

146.Кері Карно циклде суық денеден ыстық денеге жылу жұмыс денесі арқылы беріледі. Себебі?

А) қысу жұмысы кеңею жұмысына қарағанда жоғары температурада жүзеге асады;

В) кеңею жұмысы қысу жұмысына қарағанда жоғары температурада жүзеге асады;

С) кеңею және қысу жұмысы тең, жылу ағынының бағыты жұмыс денесінің қасиеттеріне тәуелді;

D) сұрақ қате қойылған;

Е) қысу жұмысы әр жағдайда кеңею жұмысынан артық.

 

147.Келтірілген қай жағдайда политроптық процесс көрсетілген?

А) ;

B) ;

C) ;

D) ;

E) .

148.Компрессорда қысу процесі аяқталған кездегі максималды ұлықсат қысым неге байланысты?

А) компрессордың зиянды көлеміне – V_h;

В) қысудың сонғы температура маңызына;

С) компрессорге келтірілген газ көлеміне;

D) бастапқы қысымға;

Е) бастапқы температураға.

 

149.Термодинамиканың 2 заны не көрсетеді

А) жылуды жұмысқа ауысу мүмкіндігін;

В) жұмысты жылуға ауысу мүмкіндігін;

С) процесс ПӘК-ін анықтайды;

D) жылуды жұмысқа ауысу жағдайын және шамасын ;

Е) жылуды жұмысқа ауысу температурасын.

 

150.Келтірілген суреттерде тұрақты қысымда іштен тұтанар қозғалтқыштар жылу беру циклін көрсетіңіз

А)                                       В)                                            С)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

D) аралас циклде келтірілген жылу процестер;

Е) бүкіл суреттерде тұрақты көлемдегі және әртүрлі қысу дәрежесіндегі іштен тұтанар қозғалтқыштың циклі көрсетілген.

 

151.Реальды поршендік компрессор поршендің жылжу жолы бойынша ауа цилиндрге біркелкі беріледі деп айтуға болмайды?

А) зиянды көлем болғандығынан;

В) газдың қысу дәрежесі шектелген болғандықтан компрессормен сорылатын ауа көлемі шектеледі;

С) реальды компрессорда жұмыс денесі ретінде идеалды газ пайдаланбайды;

D) үйкеліс күштер әсер етеді;

Е) дроссельдеу процесс әсер етеді.

 

152.Тұрақты қысымда жылудың келтірілуімен суреттердің қайсысында ДВС циклі бейнеленген:

 

 

 

 

 

 

А)                                                В)                                       С)

 

 

D) жылуы араласып келтірілген циклдер келтірілген;

Е) барлық суретте р  = const кезіндегі ДВС циклі келтірілген.

 

153.Көп дәрежелі компрессорда қысу процесі қалай жүзеге асады?

А) әр дәрежесінде тәуелсіз;

В) қысу изотерма бойынша жүргізіледі;

С) қысу политропа бойынша жүргізіледі, қысым қатынасы әр дәрежеде бірдей;

D) жауаптардын бәрі дұрыс деп санауға болады;

Е) қысу адиабатамен жүргізіледі.

154.Карно циклінің термиялық коэффицентінің неге тең?

A) ;

B) ;
C) ;
D) ;
E) .

155.ІТҚ циклінің орташа индикаторлы қысымы дегеніміз не?

A) циклдің орташа жұмыстық қысымы;

B) барлық цикл жұмысына тең болатын, осының әсерінен поршень бір жүріс уақытында жұмыс істейтін, шартты қысым;
C) жұмыстық дененің құрамына байланысты болатын, тұрақты шама;
D) ішкі тұтанар қозғалыс циклінде жылудың келуі болатын, қысым;
E) циклдің максималды қысымы.

156.Келтірілген диаграмманы қолданып, қай ІТҚ циклінің ПӘК-і жоғары болатынын анықта:

A) цикл 1534;

B) цикл 1234;
C) екі циклде бірдей;
D) анықтауға келмейді;
E) нөлге тең.

157.Тура Карно циклінің тәжірибелік мәні неде?

A) суыту машиналары жұмысының эталоны болып табылады;
B) жылулық машиналары жұмысының эталоны болып табылады;
C) термодинамиканың 1 заның бейнелейді;
D) энтальпия мәнің бейнелейді;
E) тәжірибелік мәні жоқ.

 

158.Неге компрессордың «зиянды» жазықтығы шынымен зиянды болып табылады:

A) сорылатын газдың саны азаяды, соның салдарынан компрессордың өнімділігі төмендейді;

B) сорылу температурасыкөтеріледі, содан өздігінен жану мүмкіндігі жоғарлайды;
C) компрессор конструкциясын қияындатады;
D) компрессор салмағы көбейеді;
E) компрессор өлшемі үлкейеді.

159.Кері термодинамикалық цикл деп нені атайды:

A) қысу жұмысы кеңею жұмысынан кем болғанда;

B) қысу жұмысы кеңею жұмысынан артық болғанда;
C) жұмыс денесі бастапқы күйіне оралғанда;
D) циклдың ПӘК бірге тең;
E) қысу жұмысы кеңею жұмысына тең.

 

160.Суытқыш машина жұмысының эффективтілігін қай параметр анықтайды.

A) термиялық ПӘК;

B) қысу температурасы;
C) кеңею температурасы;
D) қысу жұмысы;
E) суыту коэффиценті.

 

161.Ауыспалы термодинамикалық үрдістегі жұмыс денесі ағынының немесе жылулығының меншікті жылулық қабілеті деп нені атайды:

A) энтальпия;

B) энтропия;
C) эксергия;
D) ішкі энергия өзгерісі;
E) жылу сыйымдылық өзгерісі.

 

162.Термодинамиканың I-заңының мағынасы

A) жылу жұмысқа ауысқандығының өлшемін анықтайды;

B) жылу жұмысқа ауысу жағдайын көрсетеді;
C) жылу жұмысқа ауысу мүмкіндігін көрсетеді;
D) жылу мен энтальпия арасындағы байланысты көрсетеді;
E) ішкі энергия мен жылусыйымдылық арасындағы байланысты көрсетеді.

 

163.Процесте қатысқан жылу мөлшері мен жұмыс денесін энтропия өзгеруіне қатынасы қалай аталады?

A) орташа арифметикалық температура;

B) индикаторлық температура;
C) ішкі температура;
D) орташа интегральды температура;
E) максималды температура.

 

164.Дальтон заңын көрсетіңіз:

A) ;
B) ;
C) ;

D) ;
E) .

165.Ван-дер-Ваальс теңдеуі реалды газдарға қалай жазылады?

A) ;

B) ;

C) ;

D) ;

E) .

166.Вукалович-Новиков теңдеуі реалды газдарға қалай жазылады:

A) ;

B) ;

C) ;

D) ;
E) .

167.Газдың ағу процесінде көлемі кеңеюімен бірге қысымы төмендеп және жылдамдығы көбейгендігі қандай арнада болуы мүмкін?

A) диффузорда;

B) форсункада;
C) газ пілтесінде;
D) түтіктерде;
E) таспада.

168.Газдың ағу процесінде көлемі қысылумен бірге қысымы көтеріліп және жылдамдығы төмендеген жағдай қандай арнада болуы мүмкін?

A) диффузорда;

B) форсункада;
C) газ пілтесінде;
D) түтіктерде;
E) таспада.

 

169.A) ;
B) ;

C) ;
D) ;
E) .

 

170.Дыбыс жылдамдығының жоғары ағу жылдамдығынын жасау үшін пайдаланылады:

A) Ренкин түтігі;

B) Лаваль түтігі;
C) форсунка;
D) диффузор;
E) арна.

 

171.Қимасы төмендейтін түтіктен газ аққан кезде жұмыс жасалмаған жағдайда қысымның төмендеуін қалай атайды:

A) қысу;

B) кеңею;
C) ағу;
D) дроссельдеу;
E) сыртқа кету.

 

172.Дроссельдеу кезінде реальды газдың энтальпиясы қалай өзгереді:

A) төмендейді;

B) жоғарлайды;
C) өзгермейді;
D) температураға байланысты өзгереді;
E) қысымға байланысты өзгереді.

 

173.Дроссельдеу процесінде реалды газдың температура мен қысым өзгеруінің қатынасы қалай аталады:

A) Лаваль эффектісі;

B) Гиббс эффектісі;
C) Кирхгофф эффектісі;
D) Джоуль-Томпсон эффектісі;
E) Ренкин эффектісі.

174.Газды дроссельдеуі Т₂ = Т₁ тұрақты болған жағдайдағы температура қалай аталады?

A) критикалық;

B) дроссельдеу тұрақтылығы;
C) жану температурасы;
D) жарылу температурасы;
E) инверсия температурасы.

 

175.Құбырдағы кедергі газ ағынында келесі процесті туғыздырады

A) қысу;

B) кеңею;
C) дроссельдеу;
D) температураның төмендеуі;
E) энтальпияның төмендеуі.

 

176.Көрсетілген қай суретте Р = const арқылы жылу келтірілген ГТУ циклін табыңыз:

 

177.Көрсетілген қай суретте V = const арқылы жылу келтірілген ГТУ циклін табыңыз:

 

178.Реалды турбинаның шындық ішкі меншікті жұмысының идеальды турбинаның теориялық ішкі меншікті жұмысына қатынасы қалай аталады:

A) ГТУ эффективтік ПӘК -і;

B) ГТУ ішкі салыстырма ПӘК -і;
C) ГТУ термиялық ПӘК-і;
D) кеңею коэффиценті;
E) қысу коэффиценті.

 

179.ГТУ ПӘК-ін көтеру әдістерін көрсетіңіз:

A) жылуды қайтадан пайдалану;

B) политроп арқылы қысу;
C) адиабатиямен кеңею;
D) аралас процесс арқылы жылу беру;
E) қатты отын пайдалану.

 

180.ГТУ мен ІТҚ-дан негізгі айырмашылығын көрсетіңіз:

A) ІТҚ жұмыс денесі ретінде түтіндер пайдаланылады;

B) ГТУ газ ағынының кинетикалық энергиясы пайдаланылады;
C) ГТУ айнымалы цикл пайдаланылады;
D) ІТҚ айнымалы цикл пайдаланылады;
E) айырмашылығы жоқ

 

181.ІТҚ және бу қондырғылары арасындағы негізгі айырмашылықты көрсетіңіз:

A) ІТҚ жұмыс денесі ретінде ауа пайдаланылады;

B) бу қондырғыларында жұмыс денесі ретінде бу, ал ІТҚ – түтіндер пайдаланылады;
C) бу қондырғыларында жұмыс денесі ретінде түтіндер пайдаланылады ;
D) ІТҚ айнымалы циклдер пайдаланылады;
E) бу қондырғыларында айнымалы циклдер пайдаланылады.

182.Бу қондырғыларындапайдаланылатын негізгі циклді белгілеңіз:

A) Карно циклі;

B) айналмалы Карно циклі;
C) Ренкин циклі;
D) Р = const арқылы жылу беру циклі;
E) V = const арқылы жылу беру циклі.

 

183.Келтірілген суреттерде Ренкин циклін көрсетіңіз:

 

184.Ренкин циклінде  (бу қондырғысы) қазандағы булану процесі қай сызықпен көрсетіледі:

A) 6-1 сызық;

B) 5-6 сызық;
C) 2’^–3 сызық;
D) 1-2 сызық;
E) 4-5 сызық.

 

185.Ренкин циклін термиялық ПӘК-і қай факторға тәуелді?

A) түтін көлеміне;

B) адиабата көрсеткішіне;
C) жылу көзінің түріне;
D) қоршаған ортаның температурасына;
E) будың бастапқы қысымы мен температурасына.

 

186.Суытқыш қондырғылар қай циклмен жұмыс істейді?

A) тура Карно циклі;

B) кері Карно циклі;
C) Ренкин циклі;
D) Р = const арқылы жылу беру циклі;
E) V = const арқылы жылу беру циклі.

 

187.Кері циклдік жетілдірілгендігін көрсететін:

A) – термиялық ПӘК;
B)  – термиялық ПӘК;
C) – суытқыш кщэффиценті;
D) α – жылу беру коэффициенті;
E) а –жылу өткізгіштік коэффициенті.

 

188.Суытқыш қондырғының циклін көрсетіңіз

 

189.Суытылатын денеден алынған меншікті жылу мөлшерін жұмсалған меншікті жылу мөлшерімен қатынасы қалай аталады?

A) термиялық ПӘК;
B) кері термиялық ПӘК;
C) суытқыш коэффициенті;
D) жылу беру коэффициенті;
E) булану коэффициенті.

 

190.Бу трубинасындағы бір қатар түтіктемен күректі диск қалай аталады?

A) ротор;

B) стартер;

C) форсунка;

D) дәреже;

E) білік.

 

191.Бу түтіктерде кеңістіктің турбиналар қалай аталады?

A) активтік;

B) ағынды;

C) поршендік;

D) радиалдық;

E) реактивтік.

 

192.Бу айналмалы күректеріндегі кеңістік турбиналары қалай аталады?

A) активтік;

B) ағынды;

C) поршендік;

D) радиалдық;

E) реактивтік

 

193.Шеңбердің түтіктері орналасқан ұзындығымен жалпы ұзындығының қатынасы қалай аталады?

A) түтік коэффициенті;

B) парциальдық дәрежесі;

C) ыңғайлы дәрежесі;

D) ағу коэффициенті;

E)  дросселдеу коэффициенті.

 

194.Бу турбинасының үнемділігін сипаттайтын ПӘК-ті қалай атайды?

A) абсолюттік;

B) салыстырмалы;

C) ішкі;

D) термиялық;

E) активтік.

 

195.Бу турбинасының жылуды техникалық энергияға ауыстыру бөлшегі қалай аталады?

A) қозғалтқыштың жетілдіру дәрежесі;

B) турбинаның жұмыс үнемділігі;

C) энергоқорының шығыны;

D) турбина қуаты;

E) шығын эффективтігі.

 

196.Карбюраторлық ІТҚ қандай термодинамикалық цикл арқылы жұмыс жасайды?

A) V=const арқылы жылу беру циклі;

B) Р=const арқылы жылу беру циклі;

C) кері цикл;

D) карно цикл;

E) ренкин цикл.

 

197.Дизельдік ІТҚ қандай термодинамикалық цикл арқылы жұмыс жасайды?

A) V=const арқылы жылу беру циклі;

B) Р=const арқылы жылу беру циклі;

C) кері цикл;

D) карно цикл;

E) ренкин цикл.

 

198.Литрмен көрсетілген ІТҚ цилиндрдің жалпы көлемі қалай аталады?

A) жұмыс көлемі;

B) толық көлемі;

C) қозғалтқыштың литражы;

D) соммарлы көлем;

E) пайдалы көлем.

 

199.ТҚ цилиндрінің толық көлемі мен қысу камерасының көлемінің қатынасы қалай аталады?

A) пайдалы коэффициент;

B) көлемді пайдалану дәрежесі;

C) қысу дәрежесі;

D) кеңею дәрежесі;

E) қысым көтеру дәрежесі.

 

200.МГД-генераторда оптималды жұмыс денесі ретінде пайдалынатын.

A) түтіндер;

B) су буы;

C) ылғал ауа;

D) иондалған газ ағыны;

E) құрғақ ауа.