ОПОӘК 5В070900 Термиялық цехтер қондырғылары -

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті

Бекітемін

Бірінші проректор

_____________ Исагулов А.З.

«____» _________ 2014ж.

ОҚЫТУШЫ ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

«Термиялық цехтер қондырғылары » пәні бойынша

050709 «Металлургия»

мамандығының студенттері үшін

Машина жасау факультеті

ҚӨМТ және КМ кафедрасы

2014

Оқытушы пәнінің оқу-әдістемелік кешенін әзірлегендер:

доц., т.ғ.к. Әлжанов М.К.

аға оқытушы Төлегенова Ш.Н.

ҚӨМТ және КМ кафедра отырысында талқыланған

№ _______ хаттама «____»______________200__ж.

Кафедра меңгерушісі ___________ Шарая О.А. «____»____________200__ж.

Машина жасау факультеттің оқу-әдістемелік бюросымен мақұлданған

№ ________ хаттама «_____»_____________200__ж.

Төрағасы ___________ Тұрсынбаева А.К. «____»____________ 200__ж.

1 Оқу жұмыс бағдарламасы

1.1 Оқытушы туралы мәліметтер және байланыстық ақпарат

Әлжанов Марат Қайдар-ұлы, доц., т.ғ.к. ҚӨМТ және КМ кафедрасы

ҚӨМТ және КМ кафедрасы ҚарМТУ-дың бас корпусында (Бейбітшілік бульвары 56), 313 аудиторияда орналасқан, байланыс телефоны 56-59-29 (ішкі 124).

1.2 Пәннің еңбек сыйымдылығы

Семестр	Кредиттер саны	Сабақтардың түрі					СДЖ сағат-тары-ның саны	Жалпы сағаттар саны	Бақылау түрі
		байланыс сағаттарының саны			СОДЖ сағатта-рының саны	сағат-тардың барлы-ғы
		дәрістер	практика-лық сабақтар	Зертханалық сабақтар
7	4	30	15	15	60	180	60	180	Курсовой проект, экзамен

1.3 Пәннің сипаттамасы

«Термиялық цехтер қондырғылары» пәні ЖОО компонентасы болып табылады. Кәзіргі замандағы көптеген металл бұйымдарың алу технологиясында негізгі өндеу қатарына термиялық процестер кіретін боғандықтан оларды жүзеге асыру үшін қолданатың термиялық қондырғылар конструкциясымен жұмыстық тәртібін білу қажет. Сонымен бірге есебін жүргіздіру әдісін, қажетті қыздыру тәртібін сақтауың белген керек. Осы пәнді оқұ кезіндегі алынған білім дипломдық жұмысты орындаған кезенінде жан-жақты қажет болуы мүмкін.

«Металлургиялық жылутехника» пәні “Металлургия” мамандығының МЕСТ кіретін базалы пән болып табылады. Курстың негізгі ұғымдарын және заңдарын білу металлургиялық үрдістер және қондырғылар бағыты бойынша арнайы пәндерді меңгеру үшін қажет.

1.4 Пәннің мақсаты

Берілген пәнді зерделеудің мақсаты темиялық процестерде, металлургиялық үрдістерде қыздырудың, термиялық пештер конструкцияларың, жұмыстық тәртібімен танысуының термодинамиканың негізгі ерекшеліктерің оқыту болып табылады.

1.5 Пәннің міндеттері

Пәннің міндеттері келесідей:

Термиялық пештердің негізгі түрлерімен танысу, термоөндеупроцестерді зерттеу, жылуалмасудың негіздерін зерттеу, металлургиялық өндірісіндегі процестерді біліп тану.

Берілген пәнді зерделеу нәтижесінде студенттердің:

металлургиялық өндірісіндегі жылу процестері және металды балқыту туралы түсінігі болу керек;

термодинамиканың негізгі заңдарын, жылуалмасудың негізгі түрлерін, жылуды тарату жолдарын білуі керек;

термодинамиканың және жылуалмасудың есептерін, сұрақтарын және анализін жүргіздірудің істей алуы керек;

өндірістік жағдайда жүзеге асатын процестердің есебін жүргізуден, көрсеткіштерін анықтаудан практикалық дағдыларды иеленуі керек.

1.6 Айрықша деректемелер

Берілген пәнді зерделеу үшін келесі пәндерді (бөлімдерді (тақырыптарды) көрсету арқылы) меңгеру қажет:

Пән	Бөлімдердің (тақырыптардың) атауы
1. Жоғары математика	Дифференциалды, интегралды есептеу
1. Жоғары математика
2. Физика	Газ заңдары, жылу, жұмыс, конвекция,
2. Физика	сәуле тарату
3. Химия	Химиялық термодинамика, кинетика,
3. Химия	диффузия

1.7 Тұрақты деректемелер

«Термиялық цехтер қондырғылары» пәнін зерделеу кезінде алынған білімдер, келесі пәндерін меңгеру кезінде пайдаланылады:

1. Қара және түсті металдарды алу технологиясы;

термиялық өндеу теориясы;
Химия-термия өндеу.

4. Металлургиялық жылутехникасы

1.8 Пәннің мазмұны

1.8.1 Сабақтардың түрлері бойынша пәннің мазмұны және олардың еңбек сыйымдылығы

Бөлімнің, (тақырыптың) атауы	Сабақтардың түрлері бойынша еңбек сыйымдылығы, сағ.
Бөлімнің, (тақырыптың) атауы	дәріс-тер	практи-калық	зертха-налық	ОСӨЖ	СӨЖ
1. Отын жағу құрылғылар	4	—	5	6	6
2. Жылужинағыштар	4	5	—	6	6
3. Үздікті тәртіпті пештер	8	5	—	12	12
4. Үздіксіз тәртіпті пештер	8	—	5	20	2
5. Арнайы қыздыру қондырғылар	2	4	1	8	8
6.Метал бұйымдарың суытуға арналған қондырғылар	2	1	4	4	4
7.Қосымша қондырғылар	2	—	—	4	4
барлығы:	30	15	15	60	60

1.8.2 Курстық жоба тақырыптары

— термиялық қондырғының сипаттамасы, құрамы және пайдалану саласы;

— термиялық қондырғының негізгі көрсеткіштер есебі;

— термиялық қондырғының бір бұйымының есебін көрсету;

— қыздыру немесе суыту процесті көрсету.

— арнайы қыздыру қондырғылар конструкциясың жобалау;

— жылужинағыштар есебі және жұмыс тәртібі;

— үздікті тәртіпті жұмыс істейтін пештер конструкциясы.

1.9 Негізгі әдебиеттер тізімі

1. Гусовский А.С. Термические печи и нагревательные устройства. Справочник, М., 2001.

2. Соколов К.П. Технология термообработки и проектирование термических цехов, М., 1988.

3. Вишняков Д.Я. Оборудование, механизация и автоматизация в термических цехах.М. 1964.

4. Рустем С.Л. Оборудование термических цехов. М. 1971.

5. Кривандин В.А., Арутюнюв В.А. Металлургические печи. М. Металлургия.1977.

6. Кривандин В.А., Арутюнов В.А. и др. «Металлургическая теплотехника» т. 1,2. М.,1986

7.Тымчак В.М. Методические печи. М. Металлургия. 1970.

8. Сатановский Л.Г. Нагревательные и термические печи в машиностроении. М. Машиностроение. 1971.

9. Тайц Н.Ю. Методические и нагревательные печи. М Металлургия. 1964.

10. Аверин С.И. Расчеты нагревательных печей. Киев. 1969.

11.Ерохин А.П., Самохин И.П. Механизация и автоматизация в термических цехах. М. Металлургия. 1953. 4. Китаев Б.И. и др. Металлургические печи. М.,1970.

12. Николаев Е.Н. Термическая обработка и оборудование термических цехов, М., 1980.

1.10 Қосымша әдебиеттер тізімі

13. Авдеев В.А. Основы проектирования металлургических заводов. Справочник., М. 2002

14.Соломенцев Ю.М. Промышленные роботы в машиностроении. М. 1987.

15. Спыну Г.А. Промышленные роботы. Конструирование и применение. Киев, 1991.

16.Солодихин А.Г. Технология, организация и проектирование термических цехов. М.,1987.

17..Ладыгичев М.Г. Огнеупоры для нагревательных и термических печей. Справочник. М. теплотехника. 2004.

18.Квон Св.С. Теплотехника. Учебное пособие, КарГТУ, 2003

19.Альжанов М.К. Расчеты термодинамических процессов. Учебное пособие, КарГТУ, 2003.

1.11 Студенттердің білімдерін бағалау критерийлері

Пән бойынша емтихан бағасы межелік бақылау бойынша үлгерімнің барынша үлкен көрсеткіштерінің (60% дейін) және қорытынды аттестацияның (емтиханның) (40% дейін) қосындысы ретінде анықталады және кестеге сәйкес 100% дейінгі мәнді құрайды.

Әріптік жүйе бойынша бағалау	Балл-дар	%-тік құрамы	Дәстүрлі жүйе бойынша бағалау
А цифрлық балама	4,0	95-100	Өте жақсы
А-	3,67	90-94	Өте жақсы
В+	3,33	85-89	Жақсы
В	3,0	80-84
В-	2,67	75-89
С+	2,33	70-74	Қанағаттанарлық
С	2,0	65-69
С-	1,67	60-64
D+	1,33	55-59
D	1,0	50-54
F	0	0-49	Қанағаттанарлықсыз

Аралық бақылау оқытудың 5-ші, 10-шы және 15-ші апталарында жүргізіледі және бақылаудың келесі түрлерінен алғанда қалыптасады:

Бақылау түрі

%-тік құрамы

Оқытудың академиялық кезеңі, апта

Барлығы, %

Сабаққа

қатысушылық

0,2

3,0

Дәрістер конспектісі

0,2

3,0

Практикалық жұмыс

1,0

7,0

СОДЖ

1,0

10,0

СДЖ

0,6

9,0

Зерт.жұмыстар

1,0

8,0

Курстық жоба

2,0

Емтихан

Барлығы

100

1.12 Саясаты және процедуралары

Ткрмиялық цехтер қондырғылары пәнін зерделеу кезінде келесі ережелерді сақтауды сұраймын:

1. Сабаққа кешікпеу.

2. Сабақты орынды себепсіз босатпау, ауырған жағдайда – анықтаманы, басқа жағдайларда түсіндірме хатты ұсынуды сұраймын.

3. Сағыз шайнамау.

4. Сотовый телефонды өшіріп тастау.

5. Оқу процесіне белсене қатысу.

6. Бірге оқитындарға және оқытушыларға шыдамды, ашық, жақсы қарым-қатынаста болу керек.

1.13 Пәннің оқу—әдістемелік қамтамасыз етілгендігі

Автордың аты-жөні

Оқу-әдістемелік әдебиеттердің атауы

Баспасы, шыққан жылы

Даналар саны

кітапханада

кафедрада

Негізгі әдебиеттер

Гусовский А.С.	Термические печи и нагревательные устройства.	М. металлургия. 2001	15	1
Вишняков Д.Я.	Оборудование, механизация и автоматизация в термических цехах.	М. 1964.	5	1
Рустем С.Л.	Оборудование термических цехов	М.1971	5	1
Кривандин В.А., Арутюнюв В.А.	Металлургические печи	М. Металлургия, 1977	20	1
Сатановский Л.Г	Нагревательные и термические печи в машиностроении.	Машиностроение, 1971	5	1
Тайц Н.Ю	Методические и нагревательные печи	М Металлургия. 1964.	5	1
Аверин С.И.	Расчеты нагревательных печей	Киев. 1969..	5	1
Николаев Е.Н.	Термическая обработка и оборудование термических цехов	М., 1980	5	1
Қосымша әдебиеттер тізімі
Солодихин А.Г.	Технология, организация и проектирование термических цехов	Машиностроение, 1980	4	1
Гусовский А.С.	Термические печи и нагревательные устройства.	Металлургия, 2001.	1	—
Соколов К.П.	Технология термообработки и проектирование термических цехов	Машиностроение,1988	2	1
Авдеев В.А.	Основы проектирования металлургических заводов. Справочник	М. 2002	5	1
Соломенцев Ю.М.	Промышленные роботы в машиностроении	М. 1987.	5	1
Спыну Г.А.	Промышленные роботы. Конструирование и применение	Киев, 1991	10
Квон Св.С.	Теплотехника. Учебное пособие	, КарГТУ, 2003	20	20
Альжанов М.К.	Расчеты термодинамических процессов	, КарГТУ, 2003.	20	30

2. Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру кестесі

Бақылау түрі	Тапсырманың мақсаты мен мазмұны	Ұсынылатын әдебиеттер	Орындау ұзақтығы	Бақылау түрі	Тапсыру мерзімі
СДЖ есеп беру, 1 тақырып	Отын жағу процесімен терен танысу	[1-3,6]	2 апта	арадағы	2 –ші апта
Практикалық сабақ	Отын жаққыш пілтелер жұмысымен танысу	[1-3,6]	2 апта	арадағы	2 –ші апта
Зертханалық жұмыс	Пілтелер конструкциясымен танысу	[1-3,6]	2 апта	арадағы	3 –ші апта
Практикалық сабақ	Жылужинағыштар есебі	[1-3,6]	2 апта	арадағы	4 –ші апта
СДЖ есеп беру, 2 тақырып	Тақырып бойынша қосымша мәлімет алу	[1-3,6]	2 апта	арадағы	5 –ші апта
Зертханалық жұмыс	Рекуператор және регенератор жұмыс зерттеу	[1-3,6]	2 апта	арадағы	6 –ші апта
Бақылау жұмыс	өткен тақыраптарда оқыған деректерді тексеру	[1-3,6], дәрістер конспектісі		межелі	5-ші апта
СДЖ есеп беру, 3 тақырып	Үздікті тәртіпті пеш жұмысың терендеу оқұ	[1-3,6]	2 апта	арадағы	7 –ші апта
Практикалық сабақ	Камералық пеш жұмысын талдау	[1-3,6]	2 апта	арадағы	8 –ші апта
Зертханалық жұмыс	Электрлі камералық пеш жұмысын және құрысын зерттеу	[1-3,6]	2 апта	арадағы	9 –ші апта
Практикалық сабақ	Камералық пештер есебін жүргіздіру	[1-3,6]	2 апта	арадағы	10 –ші апта
Бақылау жұмыс	Үздікті тәртіпті пештер жұмысы бойынша білім тексеру	[1-3,6], дәрістер конспектісі		межелі	10 –ші апта
СДЖ есеп беру, 4 тақырып	Үздіксіз тәртіпті пеште жұмысын талдау	[1-3,6]	2 апта	арадағы	11 –ші апта
Практикалық сабақ 5 тақырып	Термиялық пешті тандау принциптермен танысу	[1-3,6]	2 апта	арадағы	12 –ші апта
Зертханалық жұмыс	Үздіксіз пеш құрылысың зерттеу	[1-3,6]	2 апта	арадағы	13 –ші апта
СДЖ есеп беру, 5 тақырып	Арнайы термиялық қондырғыларымен танысу	[1-3,6]	2 апта	арадағы	14 –ші апта
Практикалық сабақ 6 тақырып	Ерекше қыздыру әдістерімен танысу	[1-3,6]	2 апта	арадағы	14 –ші апта
Қурстық жобаны қорғау	Пән бойынша білім тексеру	Тізім бойынша әдебиеттер		сонғы	15-ші апта
емтихан	Пән бойынша білім тексеру	Тізім бойынша әдебиеттер		сонғы	Сессия кезені

3 Дәрістердің қысқаша жазбасы

1 тақырып . Отын жағу құрылғылар (2 сағат)

Дәріс жоспары:

1. Отынды топтастыру;

2 .Отын құрамы;

3. Жылуфизикалық қасиеттері;

4. Есебі;

5. Отын жағу құрылғылар жұмысы және конструкциясы

Дәрістің қысқаша сипаттамасы.

«Термиялық цехтер қондырғылары» пәнін оқыған кезде алған теориялық білімді курстық жобаға орындаған кезде студенттер тереңінен бекіту міндетті. Жобалау жұмыстың негіздерімен таныса кеп студенттер жылу және материалдық баланс жүргіздіру қажет. Сонымен бірге термиялық қондырғыларды таңдап, қолайлы бұйымдарына қажетті есеп жүргізуден дағды алу керек. Жоба тақырыбы бойынша термиялық қондырғының автоматтандыру жұмыс схемаларымен танысқандары жөн болар.

Термиялық цехтерде қызмет атқаратын бір талай пештерде әртурлі металлургиялық отын жылу көзі ретінде пайдалынады. Металлургиялық отын агрегаттық куйіне қарай үш топқа бөлінеді. Негізгі қатты отынға кокс жатады. Сұйық отын ретінде металлургия саласында мазут пайдаланады. Газ отының металлургияда пайдалынптың түрлері көптеген: табиги газ, жасанды газ, мұнай газы, кокс газы, домна газы тағы басқалары. Отын құрамын жанар және минералды заттар деп екіге болүге болады. Жанар массасына көмірсутектері кіреді. Мөлшеріне қарай отын қасиеті анықталады. Осы қасиеттеріне жылушығару қабілеті, калорияметриялық температура, жатады.

Бір түрлі отындан екінші түріне ауысу үшін арнайы тендеулер пайдалынады:

Отын құрамы	Есеп жүргізілетін құрамы
	Органикалық масса (о)		жанар масса (г)		Құрғақ масса (с)	жұмыс масса(р)
Органикалық масса (о)	1
жанар масса (г)			1
құрғақ масса (с)					1
жұмыс масса (р)						1
Есептелетің шама		Қатты және сұйық отын үшін		Газ отыны үшін
Теоретиялық қажетті ауа көлемі
Шындық қажетті ауа көлемі		L_д= nL₀
Түтін көлемі

Түтін құрамы

Инжекциялық газ пiлтелерiнiң есебi

Есеп жүргiзу үшiн келесi теңдеудi пайдалануға болады:

G₁W₁²/2g+G₂W₂²/2g = (G₁+G₂) *W₃²/2g + (G₁/g₁+G₂/g₂) (P₃-P₂)+G₁(W₁-W₃) ²/2g+G₂(W₂-W₃) ²/2g.

Теңдеудiң алғашқы үш компонентi инжекцияланатын ағынның кинетикалық энергиясы, төртiншi компонентi – қарама-қарсы қысым жұмысы, соңғы компоненттер кездескен кездегi энергияның жоғалуын көрсетедi.

Инжекциялық пiлтенiң орта қимасындағы орташа жылдамдықты келесi формула арқылы анықтайды:

W_3cp= 0.8 (2g*h/g) ^1/2, м/с

мұндағы,

0.8 = W_3cp/W_max,

h–анықталған жылдамдық қысымы,

g–ауаның меншiктi массасы.

Пiлтенiң орташа жылдамдығы және шығар түтiктiң ауданы бойынша ауаның суммарлық көлемi табылады:

V₃=W₃F, м³/с

және инжекциялық көрсеткiш анықталады:

m= (V₃-V₁)/V₁

мұндағы, V₁–желдеткiштен берiлген ауа көлемi

W₁= (V₁W₃+V₂W₃) / V₁=V₃W₃/ V₁.

Пайдалынатың әдебиеттер:

[3] , стр. 41-65.

[4], стр.73-89.

[6], стр. 123-175.

СДЖ тапсырмасы:

1.Жанар процесінің температурасын есептеу;

2. түтіннің энтальпиясын табу;

3.Калорияметрлиялық температураны анықтау;

4. Отын шығының есептеу.

5. Қатты отын құрамы, жану ерекшілектірі;

6.Сұйық отын турлері; жылу беру қабілеті.

2 тақырып . Жылужинағыштар(4сағат)

Дәріс жоспары:

механиканың негізгі түсініктері;
үздіксіз тендеуі;
Рекуператордын міндеті;
Регенератор міндеті;

Дәрістің қысқаша сипаттамасы.

Жылужинағыштардын негізгі міндеті деп табылатын термиялық пештен пайда болған жылу ағының мүмкндігі қарай қоршаған ортаға жібермей толығымен іске асыру. Осы себебтен өте көп аталған қондырғыларда түтін ағу мәселеріне назар аударылады.

Пештiң жұмыстық кеңiстiгiнде газдың ағуы түтiн құбырының жұмысына тәуелдi. Түтiн құбырына есеп жүргiзудiң басты мақсаты – пеш элементтерiнен аққан кездегi газдың (түтiннiң) қысым өзгерiсiн анықтау. Түтiн құбыры белгiлi сиретiлген қысым арқылы қызмет атқарады. Газдың (түтiннiң) қысымы SР_пот пеш жүйесiндегi кедергi күштерi мен ағын түрiне (турбуленттiк, ламинарлыј) байланысты аныјталады. Құбырдағы нақты кысымды анықтау үшiн SР_пот 30-50% көбейту қажет:

Р_эф» (1,3-1,5) (SР_пот-Р_дин).

Түтiн құбырының тарту күшi келесi формула арқылы табылады:

Р_эф = dH[r₀^B/ (1+at_B) — r₀^Г/ (1+at_Г)] *B/101.32-r₀^Г[W₀₂²/2* (1+at₂^Г) — W₀₁²/2* (1+at₁^Г)] — Hmr₀^Г/2d_ср[W₀₁²/2* (1+at₁^Г) + W₀₂²/2* (1+at₂^Г), H/м².

Н – құбыр биiктiгi,

r_о^В –ауа тығыздығы, кг/м³,

r₀^Г–түтiн тығыздығы, кг/м³,

t_B–құбыр биiктiгi бойынша ауаның орташа t-сы,

t_Г– құбыр биiктiгi бойынша түтiннiң орташа t-сы,

В–барометрлiк қысым,

t₂^Г, t₁^Г–түтiннiң құбырға кiрердегi

және шығардағы температуралары,

W₀₁, W₀₂–түтiн

W₀₁,t₁^Гағынының құбырға кiрердегi және шығардағы жылдамдығы,

d_ср–құбырдың орташа диаметрi,

m – түтiн мен құбыр арасындағы үйкелiс коэффициентi.

Құбыр биiктiгi келесi формуладан анықталады:

Р_эф+r₀^Г[W₀₂²/2*(1+at₂^Г) — W₀₁²/2* (1+at₁^Г)]

g [r₀^B/(1+at_B) — r₀^Г/ (1+at_Г)]*B/101.32-mr₀^Г/2d_ср[W₀₁²/2*(1+at₁^Г) + W₀₂²/2* (1+at₂^Г)]

Ауаның орташа температурасы t_B=t_B’-H^1/2/2. Түтiннiң орташа температурасын анықтау үшiн құбырдың қандай материалдан жасалғанын бiлу керек. Кiрпiш құбырларда түтiн температурасы биiктiгi бойынша әр 1 метр сайын 1⁰С төмендеп отырады, ал темiрден жасалғандарда бұл өзгеру 3-4⁰С тең болады.

Құбыр диаметрiн анықтағанда түтiннiң ағу жылдамдығы еске алынады. Құбырдан шыққан түтiн ағынының жылдамдығы W₀₂ = 2-4м/сек, төменгi диаметрi d_осн=1,5d.

Сұйықтар және газдар механикасы ағу зандарың анықтауға мүмкімдік туғыздырады. Негізгі параметр ретінде сұйық немесе газ тығыздығы есептеледі. Бүкіл сұйық және газ ортасын қысылатың және қысылмайтың отра деп екіге бөлуге болады. Екінші бір манызды параметр ретінде кинематикалық тұтқырлықты пайдалынады. Сонымен ағындың ағу өрісінің жылдамдық векторы есептеледі. Осы параметрлер байланысы Эйлер және Бернулли тендеулері арқылы анықталады.

Рекуператор және регенератор кеңiстiгiнде газдың алуы еркiн немесе жасанды болуы мүмкiн (екiншi жағдайда арнайы техникалық қондырғыларды пайдаланады). Газ ағынының негiзгi параметрлерiне жататындар: қысым, температура, ағындық ағу жылдамдығы.

Ағынның геометриялық қысымы келесi формуладан табылады:

Р_геом = Н [r₀^В/(1+l+b)-r₀^Г/(1+l+t)] , H/м².

Статикалық қысым газ қабатының немесе поршеннiң әсерiнен анықталады. Динамикалық қысым немесе қозғалыс қысымы газ ағынының кинетикалық энергиясы арқылы анықталады:

Р_дин = r₀W₀²/2*(1+lt₂) , H/м².

Жылужинағыштар құбырларында газ аққан кездегi кедергi күштерiне жұмсалған қысым

1) газ ағынының түрiне;

2) құбыр беттiгiнiң күйiне тәуелдi болады.

Р_К = m*l/d*r₀*W₀²/2 (1+at₂) , Н/м²

мұндағы, l – құбыр ұзындығы,м;

d – құбырдың гидравликалық параметрi,м;

W₀ – газ ағынының жылдамдығы,м/с;

t₂ – газ температурасы,⁰С;

r₀ – газ тығыздығы,кг/м³;

m – үйкелiс коэффициентi.

Ламинарлық ағын үшiн m = 64/R_e; турбуленттiк ағында m құбырдың беттiгiне байланысты алынады: металл құбырларда m = 0,32/R_e^0.25, кiрпiш құбырларда m = 0,175/R_е^0,12 үйкелiс коэффициентiн универсалды формула арқылы есептеуге болады:

m=0.1 (e+100/R_e) ^0.26

мұндағы, e = k/d – құбырдың салыстырмалы тегiстiгi құбырдың абсолюттiк тегiстiгi мен iшкi диаметрiнiң қатынасы).

Құбыр материалы және беттiк қасиетi

1. Жаңа тегiс құбыр (мыс, қола, шыны)	0,0015-0,01 мм
2. Жаңа тегiс құбыр (болат)	0,02-0,10 мм
3. Пайдаланылған болат құбыры	0,12-0,20 м
4. Дәнекерленген жаңа болат құбыры	0,04-0,10 мм
5. Пайдаланылған дәнекерленген болат құбыры	0,15 мм
6. Мырышталған жаңа құбыр	0,15 мм
7. Пайдаланылған мырышталған құбыр	0,18 мм
8. Жаңа шойын құбыры	0,02-0,04 мм
9. Пайдаланылған шойын құбыры	0,25-1,0 мм
10. Бетон құбыры	1,0-1,5 мм
11. Асбестцемент құбыры	0,65-0,10 мм
12. Темiрбетон құбыры	0,3-0,8 мм
13. Цементпен астарланған арна	0,05-0,22 мм

Көптеген есептерде пайдаланылатын m мағынасы: металл арнасы – 0,025; кiрпiш арна – 0,05; құбыр металл арнасы – 0,04.

Құбырдың жергiлiктi кедергiсiн конструкцияның ерекшелiктерiне қарай анықтайды:

r_ж = kr₀W₀/2 (1-at₂) , H/м²

k – арнайы кестелерден алынатын мән.

Горизонталь құбырдан газ ағыны аққан кездегi қысым өзгерiсiн есептеу керек. Құбырдың формасы мен өлшемi туралы мәлiмет төмендегi кестеде көрсетiлген:

Дөңгелек қима	10	20	30	40	50	60	70	80	90
Квадрат қима	10´10	20´20	30´30	40´40	50´50	60´60	70´70	80´80	90´90

Газ ағынының жылдамдығы және басқа керектi параметрлердi оқытушы бередi.

Пайдалынатың әдебиеттер:

[1] , стр. 73-84.

[2], стр.114-163.

[3], стр. 143-165.

[5], стр. 66-95.

СДЖ тапсырмасы:

1.Керамикалық рекуператор кұрылысын өқу және сипаттау;

2.Эйлер тендеуің практикада пайдалануы;

3.Бернулли тендеуінің практикалық маныздығы;

4.Жылужинағыштар есебін жүргіздіру жолымен танысу.

3 тақырып . Үздікті тәртіпті пештер ( 8сағат).

Дәріс жоспары:

Негізгі ерекшіліктері;
Жұмыстық кенестігі;
Теплофизикалық қасиеттер;
Дененің геометриялық пішіне, тығыздығы;
Жылу көздері

Дәрістің қысқаша сипаттамасы

Үздікті тәртіпті пештер термиялық цехтерінде кенінен пайдалынады. Осы пештерді тандау кезінде көптеген мәселерге назар аударған қажет:

— Бұйымды және пешті қыздыру түрі;

— қыздырылатын бұйымдардың параметрлері;

— жылуагенттінің түрі;

— пеш өнімділігі;

— технолгиялық қажетті температурасы;

— механизациялану түрі;

— газ атмосферасының ерекшіліктері;

— пештін жұмыстық кенестігінің геометриялық пішіні.

Үздікті пешті тандар алдында бір талай есеп жүргіздіру қажет болуы мүмкін. Соның ішінде: жасалған жылу және материалдық баланс есебі, қыздыру тәртібі, механизациялау және автоматизациялау әдістері арқылы қыздыру қондырғының жалпы нобайы таңдалады. Сол арқылы пештің негізгі элементтері жобаланады, конструктивтік өлшемдері анықталады және бүкіл қажетті техникалық сипаттамасы көрсетіледі. Сол арқылы келесі сұрақтырды еске алып шешуге көніл аударылады:

— жобаланатын қондырғының пайдалану саласы және атқаратын міндеті;

— қыздыру қондырғыларының кемшіліктері және оларды жою түрлері;

— пештің көрсеткіштерін жетілдіру жолдары;

— қыздыру процесінің сипаттамалары және технологико-экологикалық, технологиялық есептері.

Үздікті тәртіппен қызымет атқаратын пештер негізгі екі топқа бөлінеді:

-Электрліпештер;

-Отындық пештер.

Өз ара аталған пештер көптеген түрлерге бөлінеді. Солардын ішінде ен көп кездесетін электркедергілік пештер.

Электркедергiлiк пеш есебi

Есеп жүргiзу үшiн қажеттi бастапқы мәлiметтер – пеш қуаты, геометриялық өлшемдерi, электр жүйесiнiң кернеуi, металл бұйымдардың температурасы. Есеп жүргiзудiң мақсаты – электрқыздырғыштарды электр көзiне қосу схемасын, геометриялық өлшемдерiн анықтау және пеш кеңiстiгiнде орналастыру схемасын жобалау.

Пеш қуаттылығы жылу балансы арқылы есептеледi:

N_S= Q_общ*k, кВт

мұндағы,

Q_общ=Q_пол+Q_пот+Q_{ген.к.з.};

Q_пол– пайдалы жылу мөлшерi,

Q_пот– сыртқа жоғалған жылу мөлшерi,

Q_ген.к.з– қысқа токтар арқылы жұмсалған жылу мөлшерi.

Есеп жүргiзудiң тәртiбi:

– электрқыздырғыштың жұмыстық температурасы анықталады t_H=t_M^kop+100⁰C;

– арнайы кестелерден қыздырғыш материалының түрi мен электр кедергiсi анықталады;

– идеалды қыздырғыштың беттiк меншiктi қуаты есептеледi:

w_ид = С₀*10^-3/ (1/e_н+1/e_m-1) [(T_H/100)⁴— (T_m/100)⁴] , кВт/м²;

– қыздырғыштық түрi таңдалады;

– реалды қыздырғыштық беттiк меншiктi қуаттылығы анықталады w = aw _ид;

– қыздырғыштарды электр көзiне қосу схемасы анықталады;

– қыздырғыштардың геометриялық өлшемдерi есептелiнедi.

Аталған пеште қыздыру жолының негізі жылуөткізгіштік арқылы жүзеге асады.

Жылуөткізгіштік көбінесе қатты денелерде жүзеге асады. Сонымен бірге аз мөлшерде сұйықтарда және өте аз мөлшерде газ ортасында кездесуі мүмкін. Жылуөткізгіштік негізінде дене құрамындағы молекулалар тығыз әрекетке кіріп өзара артық жылуымен бөлісу процесі қарастырылады. Осы себебтен неғұрлым дене молекулалары бір-біріне жақын орналсса, дененің тығыздығы жоғары болып, қуыстығы төмен болса, сол ғұрлым жылуөткізгіштік жоғары. Металдарда жылуөткізгіштігі басқа заттармен салыстырған жоғары болып табылады. Дененің температурасы көтерілген кезде бос электрондар және молекулалар қозғалысы көбейіп жылу таратуға кері әсер көрсетеді. Сол себебтен металдардың жылуөткізгіштік коэффициенті жоғары температурада төмендейді.

Пайдалынатың әдебиеттер:

[1] , стр. 53-64.

[3], стр.84-97.

[4], стр. 44-65.

[6], стр. 96-135.

[7], стр. 66-95.

СДЖ тапсырмасы:

1.Бірқабатты жалпақ іргенің жылуөткізгіштігің зерттеу;

2. Көпқабатты жалпақ іргені зерттеу;

3.Күрделі формалы қатты денелердің жылуөткізгіштігің зерттеу;

4.Өндірістік пештердің іргелеріне қойылатың талаптар.

4 тақырып . Үздіксіз тәртіпті пештер (8 сағат)

Дәріс жоспары:

Тізбекті пештер жұмысы;
Рольгангты пештер жобасы;
Итермелі пештер ерекшіліктері;
Қосымша механизмдері;
Қыздыру әдісінің ерекшіліктері, температралық аудан.

Дәрістің қысқаша сипаттамасы.

Үздіксіз тәртіпті пештер біркелкі бұйым жасау зауттарында қолданады. Осы себентен үздікті пештер өнімділігі жоғары, алынған өнім сапасы біркелкі болады. Өнім түріне қарай, өлшемдеріне және геометриялық пішіне қарай осы пештер қатарына көптеген түрлі конструкциялар кіреді.

Пешті жобалаған кезде аса көп назар келесі жағдайларға аударылады: бұйым массасы; бұйым өлшемдері және пішіні; қорытпа түрі; қыздыру температурасы; пеш кенестігінде тасымалдау әдісі; термоөндеу уақыты; газ ортасы; жылу көзі.

Аталған прициптерге қарай үздіксіз пештерді келесі түрлерге бөлуге болады:

-итермелі пештер;

-конвейерлі пештер;

-рольгангты пештер;

— айналмалы пештер;

-карусельді пештер;

-туннельді пештер.

Жұмыстық тәртібіне қарай методикалық пештер, кептіргіштер, қыздыртқыштар деп топтастыруға болады.

Температуралық өрісіне қарай біраймақтық және көпаймақтық деп бөлінеді. Жылу көзіне қара» электрлі және отынды пештер деп бөлінеді.

Өнімділігі сағатына бір неше тоннадан жүздеген тоннаға жетеді. Газ ағынының ламинарлық және турбуленттік болып екіге бөлінеді. Ламинарлық ағын – жәй ағын, тұтқырлығы жоғары, ағу жылдамдығы төмен жағдайда болуы мүмкін. Турбуленттік немесе құйынды ағын жоғары жылдамдығы және төмен тұтқырлығы бар газ және сұйық ағындарда кездеседі. Ағу тәртібі Рейнольдс саны арқылы анықталады. Конвекция процесі газ немесе сұйық ортада жүзеге асады. Конвекция негізінде газдың бір көлемі екінші көлемінен орын ауыстырған кездегі жүзеге асатын жылуауысу процесі есептеледі. Конвекция екі түрлі болады: еркін және жасанды. Конвективтік жылуауысу көптеген өндірістік қондырғыларда жылутаратудың негізгі түрі деп есептеледі. Бірақ конвективтік жылуауысу таза түрінде болуы мүмкін емес. Бір газ көлемі екінші бір көлеммен тығыз әрекетке кірген кезде жылуөткізгіштік әсер етеді. Сондықтан мұндай жағдайда күрделі жылуауысу процесі жүзеге асады деп есептеген жөн.

Жұмыстық температурасына қарай металлургиялық пештер жоғары және төмен температуралық деп екіге бөлінеді. Жоғары температуралық пеште 650 градустан артық температураны жасауға болады. Сонымен бірге аса жоғары температуралық пештер \1250 градустан жоғары\ пайдалынады. Бұл топқа көбінесе балқыту пештері жатады. Негізгі жылу беру жолдары конвекция, сәуле тарату. Жылуөткізгіштіктің манызыда бір талай. Жылу көзі ретінде отын жылуың және электрток жылуың пайдаланады. Пештердің конструкциясы және жұмыстық ерекшілектері пайдаланытың жылу көзіне тәуелді.

Құю өндірісінде көптеген жылуауысу процестер жүзеге асады, ол үшін көптеген жылуауысу қондырғылары пайдалынады. Соның ішінде құм-балшық қоспаның кептіру, құймаларды термиялық өндеуден өткіздіру, қорытпаларды балқыту, сұйық металды кристалдандыру, ыстық бұйымдарды салқындату т. б. Кептіру процесіне әртүрлі конструкциялық қондырғыларды пайдалынады. Негізгі жылу агенті ретінде ыстық ауа, түтіндер пайдалынады. Жылу конвекция арқылы, сәуле арқылы және жылуөткізгіштік арқылы тарайды. Кептіргіштер үздікті және үздіксіз тәртіпте жұмыс істеуі мүмкін. Жұмыс денесінің қасиеттеріне, ағу жылдамдығына, жылусыйымдылығына тәуелді. Қыздыру қондырғыларында отын қасиеттері анықталып түтіннің құрамы есептеледі және сол арқылы жылу потенциалы табылады. Қыздыру конструкциялары үздікті және үздіксіз тәртіпте жұмыс істейді. Жұмыс түріне қарай келесі топтарға бөлуге болады: камералық, барабандық, шахталық т. б.

Пеш қуаттылығы жылу балансы арқылы есептеледi:

N_S= Q_общ*k, кВт

мұндағы,

Q_общ=Q_пол+Q_пот+Q_{ген.к.з.};

Q_пол– пайдалы жылу мөлшерi,

Q_пот– сыртқа жоғалған жылу мөлшерi,

Q_ген.к.з– қысқа токтар арқылы жұмсалған жылу мөлшерi.

Есеп жүргiзудiң тәртiбi:

– электрқыздырғыштың жұмыстық температурасы анықталады t_H=t_M^kop+100⁰C;

– арнайы кестелерден қыздырғыш материалының түрi мен электр кедергiсi анықталады;

– идеалды қыздырғыштың беттiк меншiктi қуаты есептеледi:

w_ид = С₀*10^-3/ (1/e_н+1/e_m-1) [(T_H/100)⁴— (T_m/100)⁴] , кВт/м²;

– қыздырғыштық түрi таңдалады;

– реалды қыздырғыштық беттiк меншiктi қуаттылығы анықталады w = aw _ид;

– қыздырғыштарды электр көзiне қосу схемасы анықталады;

– қыздырғыштардың геометриялық өлшемдерi есептелiнедi.

Пайдалынатың әдебиеттер:

[1] , стр. 76-98.

[3], стр.93-153.

[4], стр. 79-142.

[6], стр. 152-172.

[7], стр. 74-127.

СДЖ тапсырмасы:

1. Термиялық қондырғының сипаттамасы, құрамы және пайдалану саласы;

Термиялық қондырғының негізгі көрсеткіштер есебі;
Термиялық қондырғының бір бұйымының есебін көрсету;
Қыздыру немесе суыту процесті көрсету.

5. Газ ағының құрылысың зерттеу;

6. Ламинарлық және турбуленттік ағының ерекшілектері;

7.Ұқсастық сандардың маныздығы.

5 тақырып . Арнайы қыздыру қондырғылар(2 сағат)

Дәріс жоспары:

Индукциялық қыздыру әдістер және құрылғылар;

2. Плазмалық қыздыру;

3. Металды жоғары жиілік тоқпен өндеу;

4. Металды суықпен өндеу.

Дәрістің қысқаша сипаттамасы

Машинажасау өндірісінде көптеген жылуауысу процестер жүзеге асады, ол үшін көптеген жылуауысу қондырғылары пайдалынады. Соның ішінде құм-балшық қоспаның кептіру, құймаларды термиялық өндеуден өткіздіру, қорытпаларды балқыту, сұйық металды кристалдандыру, ыстық бұйымдарды салқындату т. б. Кептіру процесіне әртүрлі конструкциялық қондырғыларды пайдалынады. Негізгі жылу агенті ретінде ыстық ауа, түтіндер пайдалынады. Жылу конвекция арқылы, сәуле арқылы және жылуөткізгіштік арқылы тарайды. Кептіргіштер үздікті және үздіксіз тәртіпте жұмыс істеуі мүмкін. Жұмыс денесінің қасиеттеріне, ағу жылдамдығына, жылусыйымдылығына тәуелді. Қыздыру қондырғыларында отын қасиеттері анықталып түтіннің құрамы есептеледі және сол арқылы жылу потенциалы табылады. Қыздыру конструкциялары үздікті және үздіксіз тәртіпте жұмыс істейді. Жұмыс түріне қарай келесі топтарға бөлуге болады: камералық, барабандық, шахталық т. б.

Термиялық пештердін негізгі кемшілігі деп есептелетін: жылу шығыны жоғары; қыздыру процесінде жылу үнемсіз пайдаланады; көлемдік қыздыру процесі жүзеге асатын болғандықтан жалпы көрсеткіштері төмен; бұйым сапасың аса жоғары алуға өте қийын; пеш құны жоғары.

Термиялық өндеу процесінін көрсеткіштерін жақсарту үшін және өнделетін бұйымдардын керекті бөлшектерін қыздыру үшін индукциялық; плазмалық және басқа түрлі арнайы қыздыру әдістері қолданады. Индукциялық қондырғының негізгі элементтеріне жататындар: индуктор; генератор. Индуктордың конструкциясы қыздырылатың бұйым пешініне қарай жобаланады. Индуктор тұтас пішінді немесі жинамалы болып жасалады. Сонымен бірге қозғалмалы болуы мүмкін. Ток көзі ретінде жоғарыжиілікті генератор қолданылады. Басқа әдістермен салыстырса келесі артықшылық қырларың көрсету керек: термиялық пеш қажет етпейді, қыздыру процесс жоғары жылдамдықпен жүзеге асады; шығыны төмен. Кемшіліктері: кезкелген бұйымдарды қыздыруға келмейді.

Плазмалық қондырғылар термиялық өндеу процестерінде өз орының кейінгі заманда толтыртты. Плазматрон конструкциясы қарапайым болсада түрлері көптеген осы себебтен әр түрлі плазмалық қыздыру қондырғылар пайдалынады. Негізгі элемент ретінде қарастырылатындар: плазматрон, ток көзі, плазмалық газ беру жуйесі, салқындату жуйесі және плазматронды жылжыту механизмі. Артықшылық қасиеттеріне жататындар: бұйымдарға беттік өндеу жүргізуге өте қолайлы.

Жылуауысудың үшінші түрі – фотон бөлшектері арқылы жүзеге асады. Қызуы бар дене беттігінен жылу сәуле бөлшектері (электромагниттік толқын) түріне ауысып қоршаған ортаға тарайды. Жолда кездескен дененің беттігімен электромагниттік толқын әрекетке кіріп қайтадан жылу энергиясына ауысады. Сәулені қабылдау қасиетіне қарай бүкіл денелерді үш топқа бөлуге болады.

Пайдалынатың әдебиеттер:

[1] , стр. 88-98.

[3], стр.94-153.

[4], стр. 79-142.

[6], стр. 152-172.

[7], стр. 98-127.

СДЖ тапсырмасы:

1. Термиялық қондырғының техникалық параметрлерін жақсарту, қосымша сұрақтарды шешу;

2. Бөлек — бөлшектеріне модернизация жасау және арнайы қыздыру технологиялық көрсеткіштерін жақсарту жолдары;

3. Жаңа түрді термиялық қондырғының конструкциясын жобалау;

4. Қыздыру қондырғылардың техникалық параметріне және элементеріне есеп жүргізу.

6 тақырып . Метал бұйымдарың суытуға арналған қондырғылар

(2 сағат).

Дәріс жоспары:

1. Салқындатқыштар,

2. Суытқыш денелер және заттар;

3. Төмен температура алу жолдары және қондырғылары;

4. Бұйым сапасы.

Дәрістің қысшқаша сипаттамасы.

Жұмыстық температурасына қарай металлургиялық пештер жоғары және төмен температуралық деп екіге бөлінеді. Жоғары температуралық пеште 650 градустан артық температураны жасауға болады. Сонымен бірге аса жоғары температуралық пештер \1250 градустан жоғары\ пайдалынады. Бұл топқа көбінесе балқыту пештері жатады. Негізгі жылу беру жолдары конвекция, сәуле тарату. Жылуөткізгіштіктің манызыда бір талай. Жылу көзі ретінде отын жылуың және электрток жылуың пайдаланады. Пештердің конструкциясы және жұмыстық ерекшілектері пайдаланытың жылу көзіне тәуелді.

Суытқышты жобалаған кезде көптеген деректерге назар аудару қажет: — суытылатын немесе қыздырылатын металл массасы, құрамы арқылы қажетті жылу мөлшері анықталады;

— металл бұйымдарын суытқыш кеңістігінде орналастыру схемасы таңдалады.;

— суытқыш немесе қыздыру қондырғының түрі таңдалады;

— ішкі геометриялық өлшемдері есептеледі;

— астарының қалыңдығы анықталады (немесе таңдалады);

— іргесінің сыртқы температурасы цех температурасының 20-50 градус цельсия артық деп таңдалады;

— жұмыстық кеңістігіндегі температура қыздырылатын металлдың соңғы температурасының 50 градус цельсия жоғары деп таңдалады;

— пештің конструктивтік элементтерінен сыртқа шыққан жылу мөлшері анықталады;

— қыздырылған металлмен кеткен жылу жылу мөлшері есептеледі;

— Жылу балансы жасалады;

— Жылу балансы арқылы қажетті суытқыш мөлшері есептеледі.

Пайдалынатың әдебиеттер:

[3], стр.94-153.

[4], стр. 79-142.

[6], стр. 152-172.

[7], стр. 98-127.

СДЖ тапсырмасы:

1.Термиялық қондырғының сипаттамасы, құрамы және пайдалану саласы;

2.Термиялық қондырғының негізгі көрсеткіштер есебі;

3.Термиялық қондырғының бір бұйымының есебін көрсету;

4.Қыздыру немесе суыту процесті көрсету.

7 тақырып . Қосымша қондырғылар. 2 сағат

Дәріс жоспары:

1.Температурасы бойынша пештерді топтастыру;

2.Жылу көздері;
3.Үздіксіз пештер;
4. Үздікті пештер;
5. Қыздыру құдықтар.
7. Дәрістің қысқаша сипаттамасы:
Жұмыстық температурасына қарай металлургиялық пештер жоғары және төмен температуралық деп екіге бөлінеді. Жоғары температуралық пеште 650 градустан артық температураны жасауға болады. Сонымен бірге аса жоғары температуралық пештер \1250 градустан жоғары\ пайдалынады. Бұл топқа көбінесе балқыту пештері жатады. Негізгі жылу беру жолдары конвекция, сәуле тарату. Жылуөткізгіштіктің манызыда бір талай. Жылу көзі ретінде отын жылуың және электрток жылуың пайдаланады. Пештердің конструкциясы және жұмыстық ерекшілектері пайдаланытың жылу көзіне тәуелді.

Жұмыстық тәртібіне қарай методикалық пештер, кептіргіштер, қыздыртқыштар деп топтастыруға болады.

Жасалған жылу және материалдық баланс есебі, қыздыру тәртібі, механизациялау және автоматизациялау әдістері арқылы қыздыру қондырғының жалпы нобайы таңдалады. Сол арқылы пештің негізгі элементтері жобаланады, конструктивтік өлшемдері анықталады және сызылады. жобаланатын қондырғының пайдалану саласы және атқаратын міндеті;

— қыздыру қондырғыларының кемшіліктері және оларды жою түрлері;

— пештің көрсеткіштерін жетілдіру жолдары;

— қыздыру процесінің сипаттамалары және технологико-экологикалық, технологиялық есептері.

Пайдалынатың әдебиеттер:

[1], стр.94-101.

[5], стр. 79-123.

[8], стр. 152-161.

[7], стр. 68-102.

СДЖ тапсырмасы:

1. Металлургиялық пештердін негізгі элементтері;

2.Түтін ағу жолдары;

3.Отын жағу қондырғылары;

4.Жылуды қайтадан пайдалану әдістері;

5.Отқатөзімділер қасиеттері және міндеттері.

4. Практикалық жұмыстарды орындауға әдістемелік нұсқау

1.тақырып . Жылужинағыштыр \5 сағат\

Сабақ мақсаты: жану процесін есептеуге үйрену, әртүрлі отындардың жылуберуқасиеттерін салыстыруды білу. Отын, жалпы сипаттамасы және есебі

Сабақ жоспары:

1.Отынның элементтік құрамың зерттеу;

2.Берілген құрамы бойынша жану процесін есептеу.

Мысалы: Мазуттың жану процесін есептеу қажет егер құрамы келесі болса:

C^г	H^г	O^г	N^г	S^г	W^р	A^с
87,4	11,2	0,3	0,6	0,5	2,0	0,1

Жұмыстық массасындағы күл:

Жанар массасынаң жұмыс массасына аудару коэффициенті:

Жұмыс массасындағы компоненттері:

т.б.

мазуттын жұмыстық массасы, %

C	H	O	N	S	W^р	A	Сумма
85,53	11	0,29	0,59	0,49	2,0	0,1	100,0

Жану жылулығың есептеу үшін:

Теориялық қажетті ауа көлемі:

Шындық ауа көлемі егер n = 1,15

L_Д = 1,15 · 9,66 = 11,11 м³/кг

Түтін компоненттері және көлемі , м³/кг:

V_Д = 1,6 + 1,39 + 0,003 + 0,304 + 8,77 = 12,07 м³/кг.

Түтін құрамын есептеу жолы:

т.б.

Состав продуктов горения мазута, %

СО₂	Н₂О	SО₂	О₂	N₂	Сумма
13,26	11,52	0,02	2,52	72,68	100,0

Түтін өнімдерінің тығыздығы:

Ұсынылатың әдебиет:

1. \4, 1, 5\

2. \7\ 46-57 парақ

3. \1, 5, 8\

СДЖ бақылау тапсырма: \ 1 тақырып \, \1, 2, 4\

1.Берілген отынның жанар массасың есептеу;

2.отынның жұмыс массасың, жылу шығару қабілетің есептеу. Түтін құрамың есептеу.

2 тақырып . Үздікті тәртіпті пештер \5 сағат\

Сабақ мақсаты: әртүрлі пештер конструкциясымен танысу, жұмыстық ерекшіліктерін оқып білу, іргелерден жылу өтү тәртібін есептеу үйрену. Жылуөткізгіштік теориясының негіздерің пеш жұмысында пайдалану

Сабақ жоспары:

1.Жылуөткізгіштіктін негізгі көрсеткіштері;

2.Әртүрлі пештерден жылу өткіздіру процесін зерттеу;

3.Шекті жағдайлар;

4.Есеп шығару.

Мысал 1. Пеш іргесінін 1 қабатының қалындығы 40 мм, беттік температура айырмақшылығы 20 град., жылу ағынының тығыздығы 145 вт\шаршы метр болса жылуөткізгіштік коэффициентті неге тен болмақ?

Шешімі:

Жалпақ біркелкі іргенің жылуөткіздіруің есептеу үшін:

Λ анықтаймыз:

;

Жауабы:

Ұсынылатың әдебиет:

1. [6] 5-37 парақ

2. [7] 46-57 парақ

3. [1,6, 8] «Теплопроводность при стационарном режиме».

СДЖ бақылау тапсырма (2 тақырып )

1. Әдебиеттер бойынша итермелі пеш жұмысын оқу, тақырып 8 [6]

Тақырып 3. Арнайы қыздыру қондырғылар . \4 сағат\

Сабақ жоспары:

1. металл қыздырудың ерекшіліктері;

2. Термиялық жұқа және термиялық қалын денені қыздыру;

3. есеп шығару.

Мысал:

Диаметрі 30 мм көміртекті болат білігің қыздыру уақытың есептеніз егер:(С = 0,3%; ), температура 20 — 900⁰С аралықта өзгеретін болса; пеш температурасы 1000⁰С,

Қыздыру процесті үш кезенге бөлеміз: I\от 20 — 600⁰С; II \ 600 — 800⁰С; III\ 800 — 900⁰С.

I кезен:

S = 0,015м; t_печ = 1000⁰С, t_н = 20⁰С, t_к = 600⁰С.

Орташа жылусыйымдылық С_р

Жылуберу коэффициенті кезен басында:

кезен аяғында:

Орташа:

Қыздыру уақыты: t_н=20⁰С — t_к=600⁰С аралықта

II кезен

t_печ = 1000⁰С, t_н =600⁰С, t_к = 800⁰С.

мұнда

III кезен:

t_печ = 1000⁰С, t_н =800⁰С, t_к = 900⁰С.

Мұнда

Ұсынылатың әдебиет:

1. [6] стр.55-67

2. [7] стр.46-57

3. [1,6, 8] тема «Нагрев металла».

СДЖ бақылау тапсырма:

1.№ 5 тақырып бойынша есеп шығару \7\.

Тақырып 4. Метал бұйымдарың суытуға арналған қондырғылар\1 сағат\

Сабақ мақсаты:

металлургиялық пештін жылу балансың есептеуге үйрену.

Сабақ жобасы:

1.Металлургиялық пештер классификасиясы;

2.Жылу баланс түсінігі;

3.Есеп шығару.

Жалпы түсiнiктер. Пеш кеңiстiгiнде газдың алуы еркiн немесе жасанды болуы мүмкiн (екiншi жағдайда арнайы техникалық қондырғыларды пайдаланады). Газ ағынының негiзгi параметрлерiне жататындар: қысым, температура, ағындық ағу жылдамдығы.

Ағынның геометриялық қысымы келесi формуладан табылады:

Р_геом = Н [r₀^В/(1+l+b)-r₀^Г/(1+l+t)] , H/м².

Р_дин = r₀W₀²/2*(1+lt₂) , H/м².

Мысал:

Жылжымалы еденді камералық пеште жылуауысуды есептеу.

Сауле шағыстыру беттіктің геометриялық параметрлері

металдың қыздырылатың беттігі

астар ауданы

сауленің орташа эффективтік ұзындығы: где V_г — сауле шығаратың газ көлемі м³; оның беттік ауданы

F , м²;

0,9 — эффективтік коэффициент.

Орташа биіктік:

Пештін жұмыстық көлемі:

V_р.п. = BLh_ср = 4,62 • 10,03 • 2,03 = 94 м³.

Қыздырылатың металл көлемі (садкой):

Газ көлемі

V_F = V_р.п — V_м = 94 —10 = 84 м³.

Сауле шығару беттік:

Газ қабатының эффективтик қалындығы:

Газдың қаралық дәрежесі:

Рсо₂S_эф = 0,081 * 1,45* 0,0981 = 0,0117 Мн/м;

Рн₂оS_эф = 0,239* 1,45* 0,0981 = 0,0346 Мн/м.

Рсо₂S_эф және Рн₂оS_эф, газдың қаралық дәрежесін есептейміз. Температура газа t_г = 300⁰С. При Рсо₂*Sэф = 0,0117 Мн/м и t_r = 300°С, = 0,11.

Су буының қаралық дәрәжесін табамыз:

Рн₂оS_эф = 0,0346 Мн/м и t_г = 300°С = 0,29.

при Рн₂о = 0,0239 Мн/м

Рн₂оS_эф = 0,358 Мн/м составляет = 1,1.

t_r = 300°C газдын қаралық дәрежесі

Металдың қаралық дәрежесі _м = 0,8

С_r.к.м.=

где

Ұсынылатың әдебиет:

1. [3,4,8]

2. [7] тема « Расчет теплообмена».

СДЖ бақылау тапсырма:

1.Тақырып бойынша есеп шығару [7].

5. Зертханалық жұмыстарды орындауға әдістемелік нұсқау:

№ 1 зертханалық жұмыс. Отын жағу құрылғылар \5 сағат\

Орындау тәртібі:

1.Қондырғының жұмыстық тәртібімен танысу;

2.Эксперимент жүргіздіру;

3.Алынғаң мәліметтер арқылы есеп жүргіздіру және график салу.

Бақылау сұрақтар:

1.Термиялық пештерде газодинамикалық кедергiнi зерттеу

2.Пеш конструкцияларының гидравликалық

кедергiсiн анықтау

3.Пеш құбырларында газ аққан кездегi кедергi күштерiне жұмсалған қысымы.

Ұсынылатың әдебиет:

1. Кривандин В.А., Арутюнов В.А., Мастрюков Б.С. Металлургическая теплотехника. – М, Металлургия т.1,2 1986.

2. Теплоэнергетика и теплотехника. Общие вопросы. Справочник по ред. Григорьева В.А., Зорина В.М. – М., Энергия. 1980.

3. Квон Св.С. Теплотехника. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

4. Альжанов М.К. Расчеты теплотехнических процессов. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

5. Нащокин В.В. Техническая термодинамика и теплопередача, М., Энергоиздат, 1986.

СДЖ бақылау тапсырма:

1.Тақырып: негізгі термодинамикалық үрдістер \1, 3, 5\;

2. № 5 тақырып бойынша 1-5 есептерді шығару, \3\.

№ 2 зертханалық жұмыс. . Үздіксіз тәртіпті пештер \5 сағат\

Орындау тәртібі:

1.Қондырғының жұмыстық тәртібімен танысу;

2.Эксперимент жүргіздіру;

3.Алынғаң мәліметтер арқылы есеп жүргіздіру және график салу.

Бақылау сұрақтар:

1.Итермелі пеш кемшіліктері.

2.Рольгангттын суыту жуйелері.

3.Конвекцияны есептеу ерекшіліктері.

4.Ұқсастық сан міндеті.

Ұсыналатың әдебиеттер:

1. Кривандин В.А., Арутюнов В.А., Мастрюков Б.С. Металлургическая теплотехника. – М, Металлургия т.1,2 1986.

3. Квон Св.С. Теплотехника. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

4. Альжанов М.К. Расчеты теплотехнических процессов. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

5. Нащокин В.В. Техническая термодинамика и теплопередача, М., Энергоиздат, 1986.

СДЖ бақылау сұрақтар:

1.Конвективтік жылуауысуды практикада пайдалану. \1, 3, 5\;

2.№ 1-5 есептерді шығару, \3\.

№ 3 зертханалық жұмыс. Арнайы қыздыру қондырғылар\1 сағат\

Орындау тәртібі:

1.Қондырғының жұмыстық тәртібімен танысу;

2.Эксперимент жүргіздіру;

3.Алынғаң мәліметтер арқылы есеп жүргіздіру және график салу.

Бақылау сұрақтар:

1.Ұқсастық сандар маныздығы?

2.Дененің термиялық қалындығы қалай табылады?

3.Қандай қыздыру режимдерін білесіз?

Ұсынылатың әдебиет:

1. Кривандин В.А., Арутюнов В.А., Мастрюков Б.С. Металлургическая теплотехника. – М, Металлургия т.1,2 1986.

3. Квон Св.С. Теплотехника. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

4. Альжанов М.К. Расчеты теплотехнических процессов. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

5. Нащокин В.В. Техническая термодинамика и теплопередача, М., Энергоиздат, 1986.

СДЖ бақылау тапсырма:

1.Орнықсыз жылуауысу процесті зерттеу. \1, 3, 5\;

2.№ 1-5 есептерді шығару, \3\.

№ 4 зертханалық жұмыс. .Метал бұйымдарың суытуға арналған қондырғылар \4 сағат\

Орындау тәртібі:

1.Қондырғының жұмыстық тәртібімен танысу;

2.Эксперимент жүргіздіру;

3.Алынғаң мәліметтер арқылы есеп жүргіздіру және график салу.

Бақылау сұрақтар:

1. Суытқыш денелер қасиеттері және суыту қабілеті;

2. Жасанды суытқыштар жобасы;

3. Стандартты суытқыштар жобасы;

Ұсынылатың әдебиет:

1. Кривандин В.А., Арутюнов В.А., Мастрюков Б.С. Металлургическая теплотехника. – М, Металлургия т.1,2 1986.

3. Квон Св.С. Теплотехника. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

4. Альжанов М.К. Расчеты теплотехнических процессов. Учебное пособие. Изд. КарГТУ, 2003.

5. Нащокин В.В. Техническая термодинамика и теплопередача, М., Энергоиздат, 1986.

СДЖ бақылау тапсырма:

1. Фреон суытқыштардын қасиеттерімен танысу;

2. Аммиакты суытқыштардын қасиеттері және қондырғылар конструкциясы;

3. Көмір қышкылы арқылы қызмет атқаратын суытқыштар жумысы және конструкциясы.

6.СОДЖ тақырыптық жоспары:

СОДЖ тақырыбының атауы	Сабақ мақсаты	Сабақ өткіздіру түрі	Тапсырма манызы	Ұсынылатың әдебиет
1 тақырып Отын жағу құрылғылар	Алынғаң білімді терендету	Конспект дайындау	Конструкциясымен танысу . 1 тапсырма	[1,4,7]
2 тапсырма Жылужинағыштар	Алынғаң білімді терендету	Конспект дайындау	Конструкциясымен танысу	[1,2]
3 тақырып Үздікті тәртіпті пештер	Алынғаң білімді терендету	Конспект дайындау	Конструкциясымен танысу	[1, 6, 8]
4 тақырып Үздіксіз тәртіпті пештер	Алынғаң білімді терендету	Конспект дайындау	Конструкциясымен және жұмысымен танысу	[6,8]
5 тақырып Арнайы қыздыру қондырғылар	Алынғаң білімді терендету	Есеп шығару	Конструкциясымен және жұмысымен танысу	[6]
6 тақырып Метал бұйымдарың суытуға арналған қондырғылар	Алынғаң білімді терендету	Конспект жазу	Конструкциясымен және жұмысымен танысу	[1,6]
7 тақырып Қосымша қондырғылар	Алынғаң білімді терендету	Конспект жазу	Метал қыздыру барысындағы ерекшіліктер	[1, 2, 6]

7 Межелік бақылау және қорытынды аттестация кезеңінде студенттердің білімдерін бақылауға арналған материалдар

7.1 Пән бойынша жазба жұмыстарының тақырыптамасы

1. Термиялық пештерге тән негiзгi белгiлерге жатадындар;

2. Жағу камерасындағы отын және мазуттан тұратын қоспаны тұpaқты жануын және ауамен араласуын қамтамассыз етуге арналған құрылғылар;

3. Рекуператорлардың түpi және ауаның жоғалу коэффициенттер;

4. Сым тәрiзді қыздыртқыштың түрлерi және олардың пештiк кеңiстiкте орналасу тәртiбi;

5. Пеш еденнiң қызметi:

6. Бұйымдары 850^º С дейiн алдын ала қыздыру және 1300⁰ С дейiн негiзгi қыздыру үшiн қолданылатын пештер конструкциясы;

7. Пеш — ванна мiндетi;

8. Муфельсiз шахтылық пештердiң кемшiлiктерi;

9. Газды камералық және мазут пештерiнiң өлшемдерi неге тәуелді;

10. Термиялық пештерде бақыланатын атмосфералар;

11. Цементацияға пайдаланған газ құрамы.

7.2 Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар

1. Пештiң жылулық… дегенiмiз — ол пешке бiрлiк yaқыт iшiнде беруге болатын жылу мөлшерi.

2. Мазутты термиялық пештерде жағу үшiн келесi формалы жағу камераларын қолданбайды:

а) конустық

б) табалдырығы бар жағу камерасы

в) төртбұрышты

г) цилиндрлi

д) конусты — цилиндрлi

3. формуласындағы μ шамасы:

а) ауа шығынының коэффициентi

б) ауа тұтқырлығының кинетикалық коэффициентi

в) ауа тұтқырлығының динамикалық коэффициентi

г) ауаның жайылу коэффициентi

д) ауаның сығылу коэффициентi

4. Рекуператорлардың түpi және ауаның жоғалу коэффициентi арасындағы сәйкестiктi келтiр

а) құбыр тәрiздес металлдан жасалған 1. 0,1-0,15

б) ине тәрiздес 2. 0,25-0,40

в) ауаны жоғары қысыммен беретiн керамикалық 3. 0

г) ауаны сору арқылы керамикалық 4. 0,40-0,55

5. 0,1-0,20

6. 0,35-0,6

7. 0,05-0,01

8. 0,05-0,6

5.Электр кедергiсi бар пештердің есебiн жүргiзудiң мақсаты:

а) пештердiң геометриялық өлшемдерiн анықтау

б) жүйе кернеулiгiн анықтау

Б) электрлiк тоқтың шамасын анықтау

г) электрлiк қыздыру элементтерiнiң геометриялық өлшемдерiн анықтау

д) металлдардың қыздыру температурасын анықтау

6. Электр қыздыртқыштың жұмыстық температурасы қандай параметрлер бойынша анықталады?

7. Кiшкентай бұйымдарды қыздыру үшiн арналған екі қабатты камералық пештердi … пештер деп атаймыз.

8. Ұялы пештiң жұмыстық камерасының саны

а) 1; б) 2; в) 3; г) 4; д) 5

9. Сым жане лента тәрiздi бұйымдарды күйдiру үшiн пайдаланады

а) қалпақ пештерi

б) шахтылық пештер

в) камералық пештер

г) конвейерлық пештер

д) туннелдiк пештер

10. Қыздырылатын бұйыдар шахталық пеште

а) iлiнедi

б) еденде орналасады

в) арбаларға салынады

г) конвейермен бiрге жылжиды

д) муфельге салынады

11. Ц — сериялы пеш электроэнергияны ШЦН сериялы пештен … жұмсайды.

12. Пеш — ваннасында қолданбайтын

а) балқыған металл

б) балқыған тұз

в) қышқыл

г) май

д) су

13. Цементацияға арналған муфельсiз шахтылық пештiң өнiмдiлiгiн көтеру үшiн жасанды … әдiciн пайдаланады.

14. Газды камералық пештердiң мазут пештерiмен салыстырған кезде құpaмындa … болмайды.

15. AI беттiгi бар ленталық зигзаг тәрiздес электр қыздыртқыштар үшiн α коэффициентi мынаған тең:

а) 0,54 б) 0,81 в) 0,79 г) 0,46 д) 0,75

16. Газды пеш- плита келесi пештердiң түpiнe жатады:

а) методикалық пештердiң

б) камералық

в) туннелдiк

г) шахталық

д) конвейерлiк

17.

а) рекуператорлар алдындағы түтін энтальпиясы

б) рекуператорлардан кейiнгi түтiннiң жылу сақтауы

в) рекуператорлар алдындағы түтiннiң дымқыл caқтay

г) рекуператорлар алдындағы ауаның дымқыл сақтаy

д) рекуператорлардан кейiнгi ауа энтальпиясы

18. Сәйкестiкті келтiр: әр түрлi типтi рекуператорлар үшiн түтін қозғалысының келтiрiлген жылдамдықтары

а) инесi бiр жағынан ине тәрiздес 1. 0,5-2 м/с

б) инесi eкi жағынан ине тәрiздес 2. 0,5-3 м/с

в) керамикалық 3. 1-4 м/с

г) құбыр тәрiздес металлдан жасалған 4. 1-3 м/с

5. 2-4 м/с

6. 3-8 м/с

7. 10-20 м/с

8. 5-8 м/с

19. Муфель жасалады

а) шамот кірпiшінен

б) динас кірпiшінен

в) магнезит кірпiшінен

г) керамикалық, металлдық

д) темiрбетонды

20. Турбуленттiк пiлтелерде ауа мен газды толық араластыру үшiн оларды … градус бұрышпен бiр бiрiне қосады.

7.3 Емтихан билеттері (тестілері)

1. Турбуленттік пілтелерде ауа мен газды толық араластыру ушін оларды … градус бұрышпен бірбіріне қосады

2. Ұялы пеш … термиялық пештер тобына жатады

3. Ұялы пештің жұмыстық камерасының саны:

А-2; В-3; С-4; D-1; Е-5

4. Кескіш пен штамтардың бекітер жағын жасыту үшін газбен қызатын пеш — … пайдалынады

5. Ұялы пештің жүмыстық камерасының өлшемдері

A. 35070

B. 23070

C. 28070

D. 350100

E. 230100

6. Ұялы пештің қыздыру камерасының өлшемдері

A. 35070

B. 23070

C. 28070

D. 350100

E. 230100

7. Ұялы пештің қыздыру камерасының саны

А-1; В-2; С-3; D-4; Е-5

8. Ұялы пештің жұмыстық камерасының саны

А-1; В-2; С-3; D-4; Е-5

9. Ұялы пештің камераларының жалпы саны

А-1; В-2; С-3; D-4; Е-5

10. Газды камералык пештің өлшемдері мазут пештерінің өлшемдерінен (артық , кем). Дұрыс жауапты белгіле

11. Газды камералық пештердің мазут пештерімен салыстырған кезде құрамында … болмайды

12. Арнайы отын жағу камера … камералық пештерге қажет емес

13. Пеш едені қыздырылмайды егер камералық пеште қыздырылатын бұйымдар … орналасатын болса

14. Жылжымалы еденді пеште газ пілтелерін орналастырады

А. онашалған оттықта

В. еден астындағы кенестікте

С. еденден жоғары

D.бүйірдегі отындық камерасында

Е. күмбез астындағы кенестікте

15. Камералық пеште бақылаулы атмосфера жасалады:

А. арнайы конструкциялық газ пілтесі арқылы

В. мүфель арқылы

С. онашаланған оттық арқылы

D. тотықтандырғыш газдарды беру арқылы

Е. жұмыстық кенестікте вакуум тұғыздырү арқылы

16. Сәйкестігін келтір

а. Электрлі камералық пеш 1. форсунка

б. газды камералық пеш 2. газ пілтесі

в. мазутты камералық пеш 3. ленталық қыздыртқыш

4. онашаланған оттық

5. отынды пештің жұмыстық

кенестігінде жағу

6. қыздыртқыштарды электр жүйесіне

қосу схемасы.

17. Бұйымдары 850º С дейін алдын ала қыздыру және 1300º С дейін негізгі қыздыру ушін … пеш пайдаланады.

18. Сым және лента тәрізді бұйымдарды күйдіру үшін пайдаланады

А. қалпақ пештері

В. шахтылық пештер

С. камералық пештер

D. конвейерлық пештер

Е. туннелдік пештер

19. Қалпақ пештерінде қыздыру жүргізіледі

А. жұмыстық кенестігінде көмір жағу арқылы

В. жұмыстық кенестігінде мазут жағу арқылы

С. жұмыстық кенестігінде газ жағу арқылы

D. радиациалық құбырлар арқылы

Е. түтінді пайдалану арқылы

20. Қалпақ пешіндегі муфель міндеті

А. жоғары температурадан бұйымдарды қорғау

В. муфель астында жасанды атмосфера тұғыздыру үшін

С. отынды жағу үшін

D. бұйымдарды пешке салу үшін

Е. бұйымдарды пештен алу үшін

21. Қалпақ міндеті

А. садқаны қыздыру

В. газ атмосферасын жасау

С. механикалық әрекеттен қорғау

D. бұйымарды тасымалдау

Е. садканы суыту

22. Муфель жасалады

А. шамот кирпичі

В. динас кирпичі

С. магнезит кирпичі

D. керамикалық , металлдық

Е. темірбетонды

23. вакуумдық пештер жатады

А. итермелі пештерге

В. конвейерлік пештерге

С. туннелдік пештерге

D. камералық пештерге

Е. шахталық пештерге

24. вакуумдық пештің міндеті

А. бұйым құрамындағы газды азайту

В. көмір тектендіру

С. тотықтандыру

D. цементацияландыру

Е. азоттасу

25. Ш-35 пеш атауындағы сан көрсетеді

А. пеш өнімділігін

В. қыздыру температурасын

С. пеш қуаттылығын

D. габариттік өлшемін

Е. пеш сиымдылығын

26. Сәйкетік көрсет

А. — қақпақ

В. — қабық

С.- тотықтан пешті тазалау терезе

D.- электрқыздыртқыштер

Е. – электрқыздыртқышты ауыстыруға арналған терезе

27. Электрлі шахталық пештің максималды қызу температурасы

А-870º С; В-950º С; С-1000º С; D-1050º С; Е-1100º С

28. Қыздырылатын бұйыдар шахталық пеште

А. ілінеді

В. еденде орналасады

С. арбаларға салынады

D. конвейермен бірге жылжыйды

Е. муфельге салынады

29. Электртермиялық пешінде қыздыртқыштарғы ауыстыру үшін

А. пеш еденінде арнайы қондырғылар орналасқан

В. пеш қабырғасында арнайы терезелер жасалады

С. электрқыздыртқыштарды көтергіш арқылы ауыстырады

D. пеш күмбезінде аранайы механизм болуы қажет

Е. ешқандай шара қолданбайды

30. Пеш кенестігіне пиробензоол немесе керосин тікелей берілмейтіндігі бұйымдардың бетіне … пайда болу себебінен

31. Сұйықтан карбюризатор газын жасау үшін ретортаның ішін … толтырады

32. Муфельсіз шахтылық пештердің артықшылық қасиеттеріне жатпайтын

А.пеш өлшемдері азаяды

В. электроэнергия шығыны төмендейді

С. өнімділігі көтеріледі

D. қымбат қондырғылар пайдалабайды

Е. қыздыру температурасы төмендейді

33. Мүфельсіз шахтылық пештердің кемшіліктеріне жатпайтындар

А.отқа төзімді астарын беріктігі төмен

В. астар жасау үшін отқа төзімді заттар таңдап табу қиын

С. астарды қорғау үшін арнайы сылақ қажет

D. тығыздығы жоғары отқа төзімді заттарды пайдалану қажет

Е. құыстығы жоғары отқа төзінді заттарды пайдалану қажет

34. Цементацияға арналған мүфельсіз шахтылық пештің өнімділігін көтеру үшін жасанды … әдісін пайдаланады

35. цементацияға пайдаланған газ құрамында артық … болмауы қажет

36. цементацияға арналған органикалық сұйықтарды алды ала … қажет

37. ШЦН сериялық мүфельсіз шахтылық пештер Ц сериялық мүфельдік пештермен салыстырғанда өнімділігі … болады

38. Ц – сериялық пеш электроэнергия ШЦН сериялық пештен … жұмсайды

39. Сәйкестік келтір

1.пеш қабығы а. диатомит

2.пеш астары б. шамот

3.пеш едені в. болат

г. Қызуға берік бетон

д. динас

е. асбест

40. Шахтылық пешке бұйымдарды салады

А. конвейер арқылы

В. итермелі арба арқылы

С. роликтер арқылы

D. табақ арқылы

Е. қорап арқылы

41. Пеш атауындағы СШО – 0204/3 — түсіндер

42. Пеш атауындағы Пн – 31 Б – тусіндер

43. Пеш атауындағы Ц — 25 — тусіндер

44. Пеш атауындағы Ш — 35 – тусіндер

45. Пештің қақпағы мен іргесінің арасындағы құм жапқыштың міндеті

46. Пештің санлаусыздығын тұғыздыру үшін(қате жауапты белгіле)

А. асбест орамасын пайдаланады

В. құм жапқышын пайдаланады

С. суытылатын резина орамасын пайдаланады

D. май жапқышын пайдаланады

Е. санлаусыз муфельді пайдаланады

47. Пеш — ванна міндеті

А. бекендету үшін қыздыру

В. жасыту

С. изотермиялық суыту

D. бекендету

Е. сұйыкпен цементациялау

48. Пеш — ваннасында қолданбайтын

А. балқыған металл

В. балқыған тұз

С. қышқыл

D. май

Е. су

49. Пеш — ваннасында пайдаланбайтын заттар

А. хлордық

В. бромдық

С. көмірқышқылдық

D. азотқышқылдық

Е. сілтелер

50. Пеш — ваннасында қыздырудың кемшіліктері (қате жауапты тап)

А. тигелдің беріктігі төмен

В. Бұйымдар қыздыру процесінен кейін коррозияға ұшырайды

С. ванна температурасы біркелкі

D. бұйым беттігінің көміртегі төмендейді

Е. зиянды бу пайда болуы мүмкін

51. Пеш — ваннасында қыздырудың артықшылығы

А. тигелдің беріктігі төмен

В. бұйымдар қыздыру процесінен кейін коррозияға ұшырайды

С. ванна температурасы бір келкі

D. бұйым беттігінің көміртегі төмендейді

Е. зиянды бу пайда болды мүмкін

52. Пеш — ваннасында қыздырудың артықшылығы (қате жауап тап)

А. қызу жылдамдығы жоғары

В. ванна температурасы біркелкі

С. бұйымдар тотықтанбайды

D. бұйымдардың бөлек аймақтарын қыздыруға мүмкін

Е. бекендету үшін бұйымдарды қыздыру

53. Бекендету пресс міндеті

А. массасы үлкен бұйымдарды қыздыру

В. ұзын бұйымдарды қыздыру

С. шамалы қалындығы бар жазық бұйымдарды суыту

D. күрделі формалы қалын бұйымдарды сүыту

Е. бекендету үшін бұйымдарды қыздыру

54. Бекендету пресс міндеті

А. бұйымдарды деформациядан сақтау

В. жоғары жылдамдықпен суыту

С. жоғары жылдамдықпен қыздыру

D. суытуға қонайлы жағдай тұғыздыру

Е. суыту жылдамдығын басқару

55. Бекендету пресінін негізгі технологиялық бөлшегі

А. штамп

В. бак

С. жоғарғы плунтер

D. төменгі плунтер

Е. төрт бағытты крен

56. Сәйкестік тап

7 5

а. — бүйірдегі санлау

б. — конустық шойын құбыр

в. – цилиндрлік құбыр

г. — шкала

д. – жұмыстық диск

е. – білік

ж — өлшеу диск

57. Сәйкестік тап

а. тура әсер ететін реттеуші 1. импульс – берілген параметрлерден ерекше болуы

б. жанама әсер ететін реттеуші 2. атқару механизмдін міндетін

өлшеу схемасы орындайды

3. реттеуші жетегінін міндетін атқаратын

параметрлерді өлшеу жүесі

4. алғашқы белгіні қабылдайтын мүше

5. параметрлерді беру қондырғы

6. бөлек атқару механизм.

58..Молекулалар арасындағы ұстасу күшін есепке алмайтын ал молекулаларын көлемі жоқ затты нүкте деп санауға болатын газды қалай атайды?

A) атмосфералық;

B) жұмыс газы;
C) нақтылы;
D) идеалды;
E) сиретілген.

59..Молекулалар көлемін және олардың арасындағы ұстасу күшін есепке алып газ жағдайын толығынан көрсететін теңдеу?

A) V₁/V₂=P₂/P₁;
B) T₂/T₁=V₁/V₂;
C) PV=RT;
D) PμV=μRT;
E) (P+a/V²) (V-b)=RT

60.Идеалды газ жағдайының термодинамикалық параметрі деп қандай қысым саналады?

А) әдеттегі;
B) артыкшылық;
С) вакуумдық;
D) атмосфералық;
E) абсолюттік.

61.Ыдыстағы газдың толық қысымы деп аталатын?

A) әдеттегі;
B) артықшылық;
C) вакуумдық;
D) абсолюттік;
E) жұмыстық.

62.Газдың меншікті көлеміне қарсы шамасы деп атайтын?

A) қысым;
B) температура;
C) тығыздық;
D) масса;
E) энтальпия.

63.Техникалық термодинамикада температура қай температуралық шкаламен өлшенеді?

A) цельсий;
B) фаренгейт;
C) кельвин;
D) Релей;
E) бәрі бір.

64. Пештiң жылулық . .. дегенiмiз — ол 1м² беттiктiң қыздыруынан бiрлiк yaқытынa берiлетiн жылу мөлшерi.

65. Мазутты тозаңдату үшiн жағy камерасында күйдiрген кезде келесi әдiстер

қолданылмайды:

а) ауа жане бу арқылы тозандандыру

б) форсункадан тез жылдамдықпен ағып шығатын мазуттың ағысының

энергиясы арқылы динамикалық тозандыру

в) механикалық қондырғылар арқылы мазут ағынын диспергирлеу

г) мазутты беру жылдамдығын қадағалау және форсунканың конструкциясын өзгерту

66. Рекуператордың негiзгi қолданылуы

а) газ тәрiздес отынды жағу үшiн

б) термиялық пештерде ауаны қыздыру үшiн

в) мазутты термиялық пештерде қыздыру үшiн қыздыруға арналған

г) технологиялық температураға дейiн ауаны салқындатуға

д) технологиялық температураға дейiн түтiндi қыздыруға.

67. Түтін өткiзгiштегi және пештегi өнiмдердiң жанудағы жоғалу коэффициентiн (рекуператорға дейiнгi) мынаған тең етiп аламыз:

а) 0,1

б) 0,2-0,3

в) 0,35-0,95

г) 0,65-0,85

д) 1,05-1,15

68. Электр қыздырткыштың жұмыстық температурасын келесi формула арқылы анықтаймыз:

а) б) в)

г) д)

69. Термиялық пештердегi қыздыру қондырғылары мен пештердi келесi белгiлер бойынша бөлуге болады:

а) технологиялық пайдалану бойынша

б) механикалық дәрежесi және әдiсi бойынша

в) отын жағушы горелкагың түpi бойынша

г) жылулық энергиясының көзi бойынша

д) қыздыру кезiндегi әдейi арналған атмосфераны қолдану бойынша

70. Шарлы еденi бар пештерде шарларды орналастыру үшiн бағытталған … қолданамыз.

71. Ұялы пештiң камераларының жалпы саны

а) 1; б) 2; в) 3; г) 4; д) 5

72. Қалпақ пештерiнде қыздыру жүргiзiледi

а) жұмыстық кеіңстiгiнде көмір жағу арқылы

б) жұмыстық кеңістiгiнде мазут жағу арқылы

в) жұмыстық кеңістiгiнде газ жағу арқылы

г) радиациалық құбырлар арқылы

д) түтiндi пайдалану арқылы

73. Электртермиялық пешiнде қыздыртқыштарға ауыстыру үшiн

а) пеш еденiнде арнайы қондырғылар орналасқан

б) пеш қабырғасында арнайы терезелер жасалады

в) электрқыздыртқыштарды көтергiш арқылы ауыстырады

г) пеш күмбезiнде аранайы механизм болуы қажет

д) ешқандай шара қолданбайды

74. Сәйкестiкті келтiр

1. пеш қабығы а) диатомит

2. пеш астары б) шамот

3. пеш еденi в) болат

г) қызуға берік бетон

д) динас

е) асбест

75. Пеш — ваннасында пайдаланбайтын заттар

а) хлор

б) бромды

в) көмірқышқыл

г) азотқышқыл

д) сiлтілер

76. Рекуператордағы жылу беру коэффициентiн келесi формуламен

анықтаймыз:

а) г)

б) д)

в)

77. Муфельсiз шахтылық пештердiң артықшылық қасиеттерiне жатпайтын

а) пеш өлшемдерi азаяды

б) электроэнергия шығыны төмендейдi

в) өнiмдiлiгi көтерiледi

г) қымбат қондырғылар пайдаланбайды

д) қыздыру температурасы төмендейдi

15. Сәйкестiкті тап

а) — бүйiрдегi санлау

б) — конустық шойын құбыр

в) — цилиндрлiк құбыр

г) — шкала

д) — жұмыстық диск

е) — бiлiк

ж) — өлшеу дискі

78. Ш-35 пеш атауындағы сан көрсетедi

а) пеш өнiмдiлiгiн

б) қыздыру температурасын

в) пеш қуаттылығын

г) габариттiк өлшемiн

д) пеш сиымдылығын

79. Ұялы пештiң қыздыру камерасының саны

а) 1; б) 2; в) 3 ; г) 4; д) 5

18. Шарлы еденi бар пештер келесi типке жатады:

а) камералак

б) карусельдiк

в) шахталык

г) барабанды пештер

д) ұялы пештер

80. Ленталы зигзаг тәрiздес қыздыртқыштар үшiн қаралық дәрежесi ε мен α коэффициентi мәндерiнiң арасындағы сәйкестiктi келтiр:

а) ε = 0,7 — тотыққан болат 1. 0,48 6.0,49

б) ε = 0,7 тотыққан мыс 2.0,46 7.0,61

в) ε = 0,6 — латунь 3. 0,51 8. 0,64

г) ε = 0,45 — болат 4.0,54 9.0,41

д) ε = 43 5.0,47 10.0,39

81. Бекендету процессiнiн негiзгi технологиялық бөлшегi

а) штамп

б) бак

в) жоғарғы плунтер

г) төменгi плунтер

д) төрт бағытты кран

82. Пештiң жылулық… дегенiмiз — ол пешке нақтылы енгiзiлетiн жылу мөлшерi.

83. Термиялық пештерде мазутты жағу процессi келесi кезендерден турады: (қате жауабын көрсет)

а) отынның булануы ( 150-300°С температурада)

б) ауыр көмiрсутектердiң жарықшақтануы (350-400⁰С температурада)

в) epкін cутегi және күйе көміртегі пайда болатын өнiмдердiң жарықшақтануының жайылымы

г) сұйық отынның тозаңдануы

д) отыннан және ауадан тұратын қоспаның пайда болуы

84. Сәйкестiкті келтiр

а)

б)

в)

85. Есептеген кезде өнiмдердiң жану көлемiне қарай рекуператорда ауаның бөлiктерiн мынаған тең етiп аламыз:

а) 0,1-0,15

б) 0,15-0,25

в) 0,25-0,35

г) 0,45-0,55

д) 0,55-0,65

86. Электр қыздырткыштың жұмыстық температурасын келесi формула арқылы анықтаймыз:

а) б) в)

г) д)

87. Технологиялық қолданылуы жағынан пештердi келесiдей бөлуге болады: (қате жауабын көрсет)

а) бекендету

б) азоттау үшiн

в) қыздыру пештерi

г) босату

д) цементтеу үшiн

88. Массасы үлкен бұйымдарды қыздыру үшiн және оларды пеш кеңiстiгiнде ауыстырып отыру үшiн … қолдану қажет.

89. Газды камералық пештiң өлшемдерi мазут пештерiнiң өлшемдерiнен (aртық, кем). Дұрыс жауапты белгiле

90. Қалпақ пешiндегi муфель мiндетi

а) жоғары температурадан бұйымдарды қорғау

б) муфель астында жасанды атмосфера туғыздыру үшiн

в) отынды жағу үшiн

г) бұйымдарды пешке салу үшiн

д) бұйымдарды пештен алу үшiн

91. Пеш кeңіcтiгiнe пиробензол немесе керосин тiкелей берiлмейтiндiгi бұйымдардың бетiне … пайда болу себебiнен.

92. Шахтылық пешке бұйымдарды салады

а) конвейер арқылы

б) итермелi арба арқылы

в) роликтер арқылы

г) табақ арқылы

д) қорап арқылы

93. Пеш — ваннасында қыздырудың кемшiлiктерi (қате жауапты тап)

а) тигелдiң берiктiгi төмен

б) бұйымдар қыздыру процесiнен кейiн коррозияға ұшырайды

в) ванна температурасы бiркелкi

г) бұйым беттiгiнiң көмipтeгi төмендейдi

д) зиянды бу пайда болуы мүмкін

94. Термиялық пештерде отынды жаққан кезде … жалын пайда болуы жиi болады.

95. формуласы …..

а) ауа сопласының диаметрiн анықтау үшiн

б) ауа қимасының қуысын анықтау үшiн

в) мазут өткiзгiштiң өлшемдерiн табу үшiн

г) ауа қысымының артықшылығын есептеу үшiн

д) ауа мен мазуттан тұратын қоспаның ағысының геометриясын анықтау үшін

96. Рекуператордағы түтіннің қозғалу жылдамдығы ауаның қозғалу жылдамдығынан үлкен немесе кiшi (дұрысын белгiле).

97. Электр кедергiсi бар пештердiң есебiн жүргiзген кездегi бастапқы берiлетiн:

а) қуаттылық, пештiң геометриялық өлшемдерi, металлдың қыздыру температурасы

б) электрлiк қыздыртқыштың қocy схемасы

Б) металлдың бастапқы температурасы

г) электр қыздыртқыш элементтерiнiң пеште орналасу схемасы

д) бiр элкетр қыздыртқыштың қыздыру элементiнiң электр қуаттылығы

98. Термиялық пештердегi қыздыру қондырғылары мен пештердi келесi белгiлер бойынша бөлуге болады:

а) технологиялық пайдалану бойынша

б) механикалық дәрежесi және әдiсi бойынша

в) отын жағушы горелкагың түpi бойынша

г) жылулық энергиясының көзi бойынша

д) қыздыру кезiндегi әдейi арналған атмосфераны қолдану бойынша

99. Турбуленттiк пiлтелерде ауа мен газды толық араластыру үшiн оларды … градус бұрышпен бiр бiрiне қосады.

100. Арнайы отын жағу камера … камералық пештерге қажет емес.

101. Вакуумдық пештер жатады

а) итермелi пештерге

б) конвейерлiк пештерге

в) туннелдiк пештерге

г) камералық пештерге

д) шахталық пештерге

102.Газдың универсалдық тұрақтылығының мағнасы R = 8,31 кДж/моль К дегеніміз?

A) тұрақты қысым процесінде 1 моль идеалды газдың температурасын 1⁰К өзгертуге қажетті энергия;
B) тұрақты қысым процесінде 1 моль идеалды газдың температурасын 1⁰К өзгертуге жұмсалатың жұмыс;
C) тұрақты қысым процесінде температурасын 1 градусқа өзгертуге 1 моль әртүрлі газ немесе газ қоспасының қажетті жұмысы;
D) 1 моль идеалды газды бір градуска қыздыруға жұмсалатын қажетті жылылық;
E) идеалды газдың 1 молінін энтальпиясы.

103.Системаның артықшылық қысымы 2 атм. Сыртқы ауа қысымы 1 атм. Абсолюттік термодинамикалық қысымды Па арқылы көрсетіндер:

A) ~10⁵ Па;

B) ~3* 10⁵ Па;
C) ~10⁴ Па;
D) ~3* 10⁴ Па;
E) ~2* 10

104.Қысымы 3 атм тең газ көлемі 0,5 м³. Осы газдың қысымы 1,5 атм болған кезде көлемі қалай өзгереді?

A) 1м³;
B) 4,5м³;
C) 0,5м³;
D) 1,5м³;
E) 2м³.

105.Газ температурасы 298 К, көлемі 6 м³. Осы газдың көлемі 3 м³болған кезде температурасы қалай өзгереді?

A) – 198 ⁰С;
B) 198 ⁰С;
C) 149⁰С;
D) – 149⁰С;
E) – 124 ⁰С

106.Газ қоспасында 25% СО₂ бар, жалпы қысымы 1,5 атм. СО₂газ қоспасындағы парциалдық қысымы неге тең?

A) 6 атм;
B) 4 атм;
C) 0,75 атм;
D) 0,375 атм;
E) 1 атм.

107.Төменде көрсетілген идеалды газ жағдайының теңдеулерінің арасында келіспейтінің анықтаныз:

A) V₁/V₂=P₂/P₁;
B) V₁/V₂=T₂/T₁;
C) P₁V₁/T₁=P₂V₂/T₂;
D) PV=RT;
E) .

108.PV – диаграммадағы термодинамикалық процесс қисығының астындағы алаң неге тең ?

A) процестегі жылумөлшеріне;
B) істелген жұмысқа ;
C) ішкі энергияның өзгеруіне;
D) процестін нақтылық жылу сыйымдылығына;
E) физикалық мағнасы жоқ .

109. Пештiң жылулық … деп yaқыт бойынша пештiң жылулық күштеме графигiнiң өзгеруiн айтамыз.

110. Сәйкестiкті келтiр:

а) жану зонасы

б) булану зонасы

в) ауаны сору зонасы

г) жану өнiмдерiнiң пайда болу зонасы

д) ыдырау зонасы

111. Сәйкестiкті келтiр

а)

б)

в)

д)

е)

1. рекуператор арқылы өту кезiндегi түтін температурасының өзгеруi

2. рекуператор арқылы өту кезiндегi тұтқырлық энтальпиясының өзгеруi

3. рекуператор арқылы өту кезiндегi ауа энергиясының өзгеруi

4. рекуператор арқылы өту кезiндегi ауа температурасының өзгеруi

5. рекуператорлардың қалауы арқылы жылуды жоғалту коэффициентi.

112. Ине тәрiздес рекуператорда түтіннен қабырғаға жылу беру коэффициентiн келесi формула бойынша анықтаймыз:

а) б)

в) г)

д)

113. α коэффициентiнiң физикалық мәні:

а) электр қыздыртқыштың материалының қаралық дәрежесi

б) қыздырылатын материалдың қаралық дәрежесі

в) электр қыздыртқыштың типiне тәуелдi түзету коэффициентi

г) электр қыздыртқыштың реалды артық беттiк қуаттылығын есептеген кезде пайдаланылатын түзету коэффициентi

д) электр қыздыртқыштың материалына тәуелдi түзету коэффициентi

6. Пештердi механикалық дәрежесi және әдiсi бойынша келесiдей бөлемiз:

а) итермелi пештер

б) конвейерлiк

в) роликтi едендi пештер

г) термиялық пештер

д) шахталық пештер

114. Турбуленттiк пiлтелерде ауа мен газды толық араластыру үшiн оларды … градус бұрышпен бiр бiрiне қосады.

115. Газды камералық пештердiң мазут пештерiмен салыстырған кезде құpaмындa … болмайды.

116. Қалпақ мiндетi

а) садқаны қыздыру

б) газ атмосферасын жасау

в) механикалық әрекеттен қopғay

г) бұйымарды тасымалдау

д) садканы суыту

117. Сұйықтан карбюризатор газын жасау үшiн ретортаның iшiн .. толтырады.

118. Пеш атауындағы СШО — 0204/3 — түсiндір

119. Пеш — ваннасында қыздырудың артықшылығы

а) тигелдiң берiктiгi төмен

б) бұйымдар қыздыру процесiнен кейiн коррозияға ұшырайды

в) ванна температурасы бiркелкi

г) бұйым беттiгiнiң көмipтeгi төмендейдi

д) зиянды бу пайда болуы мүмкін

120. Коксты газдың жылу шығару қасиеті мазуттың жылу қасиетiнен … .

121. Форсунканың жұмысының тұрақтылығын сақтау үшiн:

а) ауа қысымын өзгертемiз

б) мазут қысымын өзгертемiз

в) ауа беру үшiн өтпелi қиманы қадағалау

г) мазут беру өтпелi қиманы қадағалау

д) жалын ұзындығын келтiру

122. Рекуператорларды есептеген кезде ескермеуге болады:

а) отын шығынын

б) жағуға кеткен ауа шығыны

в) жағу құрылғысының түpiн

г) рекуператорға дейiнгi және одан кейiнгi ауа температурасын

д) рекуператордың алдындағы түтін температурасын

123. Рекуператордың керамикалық қабырғасының кедiр-бұдырлығы өскен сайын конвективтi жылу алмасу коэффициентi өседi және кiшiрейедi (дұрыс жауабын белгiле).

124. Сым тәрiздес қыздыртқыштың түрлерiн және олардың пештiк кеңiстiкте орналасу тәртiбiн атап өт.

125. Кiшкентай бұйымдарды қыздыру үшiн арналған екі қабатты камералық пештердi … пештер деп атаймыз.

126. Ұялы пештiң камераларының жалпы саны

а) 1; б) 2; в) 3; г) 4; д) 5

127. Пеш кeңіcтiгiнe пиробензол немесе керосин тiкелей берiлмейтiндiгi бұйымдардың бетiне … пайда болу себебiнен.

128. Термиялық пештердiң құpaмынa кipeтін:

а) теплогенератор жене отынды жағу жүйесi

б) жылу кезi жене жылудың утилизация жүйесi

в) теплогенератор жене жылу алмасу камерасы

г) жылу алмасу камерасы жене күшпен салқындату жүйесi

129. Мазут өткiзгiштегi төмен қысымды форсункалардың мазут қысымы . .. атм жоғары болмайды.

130.

а) рекуператорлар алдындағы түтін энтальпиясы

б) рекуператорлардан кейiнгi түтiннiң жылу сақтауы

в) рекуператорлар алдындағы түтiннiң дымқыл caқтay

г) рекуператорлар алдындағы ауаның дымқыл сақтаy

д) рекуператорлардан кейiнгi ауа энтальпиясы

131. Радиациялық рекуператордың конструктивтi артықшылығы

а) түтін каналының қимасының үлкендiгi

б) ауа мен түтін ағысының қapaмa — қapcы дәлдiк режимi

в) блок басшылығы

г) ауа мен түтін каналдарының қимасының тең болуы

д) түтін каналының қимасының ауа каналының қимасынан кiшi болуы

5. AI беттiгi бар ленталық зигзаг тәрiздес электр қыздыртқыштар үшiн α коэффициентi мынаған тең:

а) 0,54 б) 0,81 в) 0,79 г) 0,46 д) 0,75

132. Механикалық деңгейi төмен пештер:

а) камералық пештер

б) рольганг типтi пештер

в) конвейерлiк

г) методикалық пештер

д) элеваторлық пештер

133. Ұялы пеш … термиялық пештер тобына жатады.

134. Арнайы отын жағу камера … камералық пештерге қажет емес.

135. Муфель жасалады

а) шамот кірпiшінен

б) динас кірпiшінен

в) магнезит кірпiшінен

г) керамикалық, металлдық

д) темiрбетонды

136. Муфельсiз шахтылық пештердiң артықшылық қасиеттерiне жатпайтын

а) пеш өлшемдерi азаяды

б) электроэнергия шығыны төмендейдi

в) өнiмдiлiгi көтерiледi

г) қымбат қондырғылар пайдаланбайды

д) қыздыру температурасы төмендейдi

137. Пеш атауындағы Пн — 31 Б — түсiндір

138. Пеш — ваннасында қыздырудың артықшылығы (қате жауапты көрсет)

а) қызу жылдамдығы жоғары

б) ванна температурасы бiркелкi

в) бұйымдар тотықтанбайды

г) бұйымдардың бөлек аймақтарын қыздыруға мүмкін

д) бекендету үшiн бұйымдарды қыздыру

139. Жағу камерасындағы … пайдалану арқылы отыннан және мазуттан тұратын қоспаның тұpaқты жануын және отынның ауамен жақсы араласуын қамтамассыз етуге болады.

140. формуласындағы μ шамасы:

а) ауа шығынының коэффициентi

б) ауа тұтқырлығының кинетикалық коэффициентi

в) ауа тұтқырлығының динамикалық коэффициентi

г) ауаның жайылу коэффициентi

д) ауаның сығылу коэффициентi

141. Түтін өткiзгiштегi және пештегi өнiмдердiң жанудағы жоғалу коэффициентiн (рекуператорға дейiнгi) мынаған тең етiп аламыз:

а) 0,1

б) 0,2-0,3

в) 0,35-0,95

г) 0,65-0,85

д) 1,05-1,15

142. Есептеу тiзбегiн келтiр:

а) қыздыртқыштың жұмыстық температурасын анықтау

б) идеалды қыздыртқыштың артық беттiк қуаттылығын анықтау

в) реалды қыздыртқыштың артық беттiк қуаттылығын анықтау

г) электр қыздыртқыштың материалын анықтау

д) электр қыздыртқыштың жүйеге қocy схемасын анықтау

143. Пештердi механикалық дәрежесi және әдiсi бойынша келесiдей бөлемiз:

а) итермелi пештер

б) конвейерлiк

в) роликтi едендi пештер

г) термиялық пештер

д) шахталық пештер

144. Ұялы пештiң жұмыстық камерасының өлшемдерi

а) 350х 70 б) 230х 70 в) 280х 70 г)350х100 д) 230х 100

145. Муфельсiз шахтылық пештердiң кемшiлiктерiне жатпайтындар

а) отка төзiмдi астарын берiктiгi төмен

б) астар жасау үшiн oтқa төзiмдi заттар тандап табу қиын

в) астарды қоpғay үшiн арнайы сылақ қажет

г) тығыздығы жоғары отқа төзiмдi заттарды пайдалану қажет

д) қуыстығы жоғары отқа төзiмдi заттарды пайдалану қажет

146. Пеш — ваннасында қолданбайтын

а) балқыған металл

б) балқыған тұз

в) қышқыл

г) май

д) су

147.Изотермиялық процесіне қарасты термодинамиканың бірінше бастамасы қалай жазылады?

A) dq = dU + pdV;
B) dq = PdV;
C) dq = 0;
D) dq = dU;
E) dq = dh.

148.Термодинамиканың бірінші заңы аналитикалық түрінде қалай жазылады?

A) dq = dU + PdV;
B) dU = C_vdT;
C) L = PdV;
D) dh = dU + pdV;
E) dS = dq/T.

149. PV – диаграммады екі термодинамикалық процесс көрсетілген. Қай процесте істелінген жұмысы көп болып, ішкі энергиялары қалай өзгереді?

P 1

A) 1а2 процестің жұмысы 1в2 процесіндегі жұмыстан көп, ал ішкі энергиясы аз болады;

B) 1а2 процестің жұмысы 1в2 процестің жұмысына тең, ішкі энергияларының өзгеруі бірдей;

C) 1в2 процестегі жұмыс 1а2 процестегі жұмыстаң артық, ал ішкі энергияның өзгерісі бір-біріне тең;
D) екі процестегіде жұмыс бірдей, ал ішкі энергиялары өзгермейді;
E) дұрыс жауап жоқ.

150. Коксты газдың жылу шығару қасиеті мазуттың жылу қасиетiнен … .

151. Қарапайым конструкциялы форсункалардың негiзгi кемшiлiктерi:

а) ауа шығынын азайтқан кезде мазуттың тозаңдануы жоғары болады

б) ауа шығынын көбейткен кезде мазуттың тозаңдануы төмендейдi

в) форсунканың өтпелi қимасының өзгерiсi кезiнде тозандану төмендейдi

г) қандай жағдайда да форсунка тұрақты жұмыс iстейдi

д)мазуттың жану процессi қадағаланбайды

152. Рекуператордағы жылу беру коэффициентiн келесi формуламен

анықтаймыз:

а) г)

б) д)

в)

153. Сәйкестiкті келтiр: әр түрлi типтi рекуператорлар үшiн ауа қозғалысының келтiрiлген жылдамдықтары

а) ине тәрiздес 1. 0,5-1 м/с

б) құбыр тәрiздес металлдан жасалған 2. 3-10 м/с

в) радиациялық 3. 3-8 м/с

г) керамикалық 4. 20-30 м/с

5. 5-10 м/с

6. 0,0-0,5 м/с

7. >30 м/с

8. 2-5 м/с

154. ω шамасын тәуелдiлiк графигi бойынша келтiруге болады: ω = f.

155. Технологиялық қолданылуы жағынан пештердi келесiдей бөлуге болады: (қате жауабын көрсет)

а) бекендету

б) азоттау үшiн

в) қыздыру пештерi

г) босату

д) цементтеу үшiн

156. Ұялы пештiң жұмыстық камерасының саны:

а) 2; б) 3; в) 4; г) 1; д)5

157. Пеш еденi қыздырылмайды егер камералық пеште қыздырылатын бұйымдар … орналасатын болса.

158. Вакуумдық пештер жатады

а) итермелi пештерге

б) конвейерлiк пештерге

в) туннелдiк пештерге

г) камералық пештерге

д) шахталық пештерге

159. Муфельсiз шахтылық пештердiң кемшiлiктерiне жатпайтындар

а) отка төзiмдi астарын берiктiгi төмен

б) астар жасау үшiн oтқa төзiмдi заттар тандап табу қиын

в) астарды қоpғay үшiн арнайы сылақ қажет

г) тығыздығы жоғары отқа төзiмдi заттарды пайдалану қажет

д) қуыстығы жоғары отқа төзiмдi заттарды пайдалану қажет

160. Пеш атауындағы Ц-25 – түсiндір.

161. Бекендету процессінің мiндетi

а) массасы үлкен бұйымдарды қыздыру

б) ұзын бұйымдарды қыздыру

в) шамалы қалыңдығы бар жазық бұйымдарды суыту

г) күрделi формалы қалын бұйымдарды суыту

д) бекендету үшiн бұйымдарды қыздыру

162. ………… — термиялық пештiң жұмыстық кеңiстiгiнен каналдар жане қабырға арқылы бөлiнген және мазут пен газды жағу үшiн арналған қондырғы.

163. Сәйкестiкті келтiр:

а) б) в)

1. мазут сопласының қимасының есебi

2. ауа қуысының қимасының есебi

3. мазуттың ағу жылдамдығының есебi

4. ауаның шығу жылдамдығының есебi

5. форсунка өнiмдiлiгiнiң есебi

6. форсунка диаметрiнiң есебi

164. Рекуператорлардың түpi және ауаның жоғалу коэффициентi арасындағы сәйкестiктi келтiр

а) құбыр тәрiздес металлдан жасалған 1. 0,1-0,15

б) ине тәрiздес 2. 0,25-0,40

в) ауаны жоғары қысыммен беретiн керамикалық 3. 0

г) ауаны сору арқылы керамикалық 4. 0,40-0,55

5. 0,1-0,20

6. 0,35-0,6

7. 0,05-0,01

8. 0,05-0,6

165. Электр қыздырткыштың жұмыстық температурасын келесi формула арқылы анықтаймыз:

а) б) в)

г) д)

166. Технологиялық қолданылуы жағынан пештердi келесiдей бөлуге болады: (қате жауабын көрсет)

а) бекендету

б) азоттау үшiн

в) қыздыру пештерi

г) босату

д) цементтеу үшiн

167. Турбуленттiк пiлтелерде ауа мен газды толық араластыру үшiн оларды … градус бұрышпен бiр бiрiне қосады.

168. Арнайы отын жағу камера … камералық пештерге қажет емес.

169. Цементацияға арналған муфельсiз шахтылық пештiң өнiмдiлiгiн көтеру үшiн жасанды … әдiciн пайдаланады.

170. Термиялық пештерде жылу көзi болып табылмайды:

а) мазут

б) электрлiк энергия

в) табиғи газ

г) ыстық түтін

д) кокс

171. Форсунканың жұмысының тұрақтылығын сақтау үшiн:

а) ауа қысымын өзгертемiз

б) мазут қысымын өзгертемiз

в) ауа беру үшiн өтпелi қиманы қадағалау

г) мазут беру өтпелi қиманы қадағалау

д) жалын ұзындығын келтiру

172. Рекуператорлардың келтiрiлген қаралық дәрежесiн есептеу үшiн:

а) рекуператорлардың қабырғалары мен түтiннiң қаралық дәрежесiн келтіру арқылы

б) қыздырылатын ауа жане түтіннің қаралық дәрежесiн анықтау арқылы

в) таблицадағы берiлген мәндер бойынша қаралық дәрежесiн анықтау арқылы

г) есептеу мүмкін емес

д) сәуле шығару коэффициентiнiң мәнін анықтау.

173. Сәйкестiкті келтiр: әр түрлi типтi рекуператорлар үшiн түтін қозғалысының келтiрiлген жылдамдықтары

а) инесi бiр жағынан ине тәрiздес 1. 0,5-2 м/с

б) инесi eкi жағынан ине тәрiздес 2. 0,5-3 м/с

в) керамикалық 3. 1-4 м/с

г) құбыр тәрiздес металлдан жасалған 4. 1-3 м/с

5. 2-4 м/с

6. 3-8 м/с

7. 10-20 м/с

8. 5-8 м/с

174. Ленталы зигзаг тәрiздес қыздыртқыштар үшiн қаралық дәрежесi ε мен α коэффициентi мәндерiнiң арасындағы сәйкестiктi келтiр:

а) ε = 0,7 — тотыққан болат 1. 0,48 6.0,49

б) ε = 0,7 тотыққан мыс 2.0,46 7.0,61

в) ε = 0,6 — латунь 3. 0,51 8. 0,64

г) ε = 0,45 — болат 4.0,54 9.0,41

д) ε = 43 5.0,47 10.0,39

6. Термиялық пештерде бақыланатын атмосфераға . . . жатады:

а) нейтралды

б) газды

в) тотықты

г) көмiртектендiрушi

д) азоттаушы

175. Кескiш пен штамтардың бекiтер жағын жасыту үшiн газбен қызатын пеш — … пайдалынады.

176. Жылжымалы едендi пеште газ пiлтелерiн орналастырады

а) онашаланған оттықты

б) еден астындағы кеңістікте

в) еденден жоғары

г) бүйiрдегi отындық камерасында

д) күмбез астындағы кеңістікте

177. Вакуумдық пештiң мiндетi

а) бұйым құрамындағы газды азайту

б) көмipтектендiру

в) тoтықтандыру

г) цементацияландыру

д) азоттау

178. Цементацияға арналған муфельсiз шахтылық пештiң өнiмдiлiгiн көтеру үшiн жасанды … әдiciн пайдаланады.

179. Пеш атауындағы Ш — 35 — түсiндір

180. Бекендету процессінің мiндетi

а) бұйымдарды деформациядан caқтay

б) жоғары жылдамдықпен суыту

в) жоғары жылдамдықпен қыздыру

г) cуытуғa қолайлы жағдай туғыздыру

д) суыту жылдамдығын басқару

181. Мазутты термиялық пештерде жағу үшiн келесi формалы жағу камераларын қолданбайды:

а) конустық

б) табалдырығы бар жағу камерасы

в) төртбұрышты

г) цилиндрлi

д) конусты — цилиндрлi

182. Рекуператордың негiзгi қолданылуы

а) газ тәрiздес отынды жағу үшiн

б) термиялық пештерде ауаны қыздыру үшiн

в) мазутты термиялық пештерде қыздыру үшiн қыздыруға арналған

г) технологиялық температураға дейiн ауаны салқындатуға

д) технологиялық температураға дейiн түтiндi қыздыруға.

183. Есептеген кезде өнiмдердiң жану көлемiне қарай рекуператорда ауаның бөлiктерiн мынаған тең етiп аламыз:

а) 0,1-0,15

б) 0,15-0,25

в) 0,25-0,35

г) 0,45-0,55

д) 0,55-0,65

184. α коэффициентiнiң физикалық мәні:

а) электр қыздыртқыштың материалының қаралық дәрежесi

б) қыздырылатын материалдың қаралық дәрежесі

в) электр қыздыртқыштың типiне тәуелдi түзету коэффициентi

г) электр қыздыртқыштың реалды артық беттiк қуаттылығын есептеген кезде пайдаланылатын түзету коэффициентi

д) электр қыздыртқыштың материалына тәуелдi түзету коэффициентi

185. Механикалық деңгейi төмен пештер:

а) камералық пештер

б) рольганг типтi пештер

в) конвейерлiк

г) методикалық пештер

д) элеваторлық пештер

186. Ұялы пештiң жұмыстық камерасының саны:

а) 2; б) 3; в) 4; г) 1; д)5

187. Газды камералық пештердiң мазут пештерiмен салыстырған кезде құpaмындa … болмайды.

188. Пештiң саңылаусыздығын туғыздыру үшiн (қате жауапты белгiле)

а) асбест орамасын пайдаланады

б) құм жапқышын пайдаланады

в) суытылатын резина орамасын пайдаланады

Тестілер сұрақтарының жауаптары:

Сұрақ нөмері

Тақырып нөмері

Курс

Семестр

Қиындық дәрежесі

Дұрыс жауап

(A, B, C, D, E)

1	2	3	4	5	6
1	1	3	5	1	D
2	1	3	5	2	E
3	1	3	5	1	E
4	1	3	5	2	D
5	1	3	5	1	C
6	1	3	5	1	C
7	1	3	5	2	B
8	1	3	5	3	B
9	1	3	5	3	A
10	1	3	5	3	E
11	1	3	5	3	D
12	1	3	5	1	A
13	1	3	5	2	B
14	1	3	5	2	B
15	1	3	5	1	A
16	1	3	5	2	C
17	1	3	5	2	A
18	1	3	5	2	C
19	1	3	5	2	A
20	1	3	5	2	B
21	1	3	5	1	B
22	1	3	5	1	A
23	1	3	5	1	C
24	1	3	5	1	D
25	1	3	5	2	E
26	1	3	5	2	C
27	1	3	5	2	C
28	1	3	5	2	B
29	1	3	5	2	C
30	1	3	5	2	A
31	1	3	5	3	D
32	1	3	5	2	B
33	1	3	5	2	C
34	1	3	5	1	B
35	1	3	5	2	C
36	1	3	5	2	C
37	3	3	5	3	E
38	3	3	5	3	B
39	1	3	5	2	C
40	1	3	5	2	B
41	1	3	5	3	D
42	1	3	5	2	B
43	1	3	5	2	A
44	1	3	5	2	C
45	1	3	5	2	D
46	1	3	5	2	B
47	1	3	5	2	A
48	1	3	5	2	B
49	1	3	5	3	C
50	1	3	5	3	C
51	1	3	5	3	C
52	1	3	5	2	C
53	1	3	5	1	B
54	1	3	5	1	A
55	1	3	5	2	C
56	1	3	5	2	D
57	1	3	5	3	C
58	1	3	5	3	B
59	1	3	5	1	A
60	2	3	5	2	B
61	2	3	5	2	C
62	2	3	5	2	C
63	2	3	5	1	E
64	1	3	5	3	E
65	3	3	5	2	D
66	3	3	5	2	A
67	3	3	5	3	C
68	1	3	5	3	C
69	1	3	5	2	C
70	1	3	5	2	D
71	1	3	5	2	D
72	1	3	5	3	B
73	1	3	5	3	D
74	1	3	5	3	C
75	1	3	5	3	A
76	1	3	5	2	C
77	1	3	5	2	B
78	1	3	5	3	A
79	3	3	5	2	D
80	1	3	5	3	C
81	1	3	5	3	D
82	3	3	5	2	A
83	1	3	5	1	A
84	2	3	5	1	C
85	2	3	5	1	D
86	2	3	5	1	B
87	2	3	5	1	D
88	2	3	5	2	C
89	2	3	5	2	E
90	2	3	5	2	B
91	2	3	5	2	B
92	2	3	5	2	C
93	2	3	5	2	C
94	2	3	5	1	B
95	2	3	5	1	E
96	2	3	5	1	C
97	2	3	5	3	B
98	2	3	5	3	C
99	2	3	5	3	D
100	2	3	5	1	B
101	2	3	5	2	C
102	2	3	5	1	A
103	2	3	5	1	B
104	2	3	5	1	A
105	2	3	5	1	B
106	2	3	5	2	B
107	2	3	5	2	D
108	2	3	5	2	C
109	2	3	5	2	E
110	2	3	5	2	E
111	2	3	5	1	C
112	2	3	5	1	A
113	2	3	5	1	D
114	2	3	5	1	E
115	2	3	5	2	D
116	2	3	5	2	C
117	2	3	5	2	A
118	2	3	5	1	D
119	2	3	5	1	E
120	2	3	5	1	D
121	2	3	5	3	D
122	2	3	5	3	C
123	2	3	5	3	B
124	2	3	5	3	A
125	2	3	5	2	A
126	2	3	5	2	B
127	2	3	5	2	C
128	2	3	5	2	B
129	3	3	5	2	A
130	2	3	5	2	A
131	2	3	5	1	D
132	2	3	5	1	D
133	2	3	5	1	C
134	2	3	5	3	C
135	2	3	5	3	A
136	2	3	5	3	B
137	2	3	5	3	D
138	3	3	5	1	C
139	3	3	5	2	D
140	3	3	5	3	A
141	3	3	5	2	B
142	3	3	5	1	C
143	3	3	5	1	A
144	1	3	5	1	C
145	1	3	5	1	C
146	1	3	5	2	A
147	1	3	5	1	D
148	3	3	5	2	B
149	1	3	5	1	D
150	3	3	5	1	A
151	1	3	5	1	A
152	3	3	5	2	B
153	3	3	5	2	C
154	1	3	5	2	A
155	1	3	5	2	B
156	3	3	5	3	A
157	3	3	5	1	B
158	3	3	5	1	A
159	1	3	5	1	B
160	1	3	5	2	E
161	1	3	5	1	C
162	1	3	5	2	C
163	1	3	5	2	D
164	1	3	5	3	E
165	1	3	5	3	C
166	1	3	5	3	C
167	1	3	5	1	D
168	1	3	5	1	A
169	1	3	5	3	B
170	1	3	5	1	B
171	1	3	5	2	D
172	1	3	5	3	C
173	1	3	5	2	D
174	1	3	5	2	E
175	1	3	5	1	C
176	1	3	5	3	A
177	1	3	5	3	E
178	1	3	5	2	B
179	1	3	5	2	A
180	1	3	5	2	A
181	1	3	5	1	B
182	1	3	5	1	C
183	1	3	5	2	D
184	1	3	5	3	E
185	1	3	5	3	E
186	1	3	5	1	B
187	1	3	5	2	C
188	1	3	55	3	A

8. «Термиялық цехтер қондырғылары» пәні бойынша курстық жобаға әдістемелік нұсқау

8.1. жалпы мәліметтер

Курстық жоба мақсаты және міндеті

Курстық жоба тапсырмасында көрсетілетіндер:

— қыздыру түрі;

— қыздырылатын бұйымдардың параметрлері;

— жылуагенттінің түрі;

— пеш өнімділігі;

— қосымша мәліметтер.

Тапсырмаға анализ жүргізілген кезде қыздыру қондырғының жұмыстық тәртібі және конструкциясы таңдалады. Басқа түрлі қондырғылардың жұмыстық ерекшеліктерімен салыстырылады.

8.2. Орындау тәртібі

Курстық жобаға берілген тапсырма бойынша бұйымды қыздыру немесе суыту процесінің параметрлері беріледі. Сол арқылы студенттер жылу көзін таңдап, қажетті жылу мөлшерін есептейді. Сонымен бірге жылуды бұймдарға жеткізу жолдарын жобалау қажет, термиялық қондырғының түрін таңдап, өнімділігін есептеп, габариттік өлшемдерін анықтау керек.

Тапсырмаға сәйкес жылу және материялдық балансының есебі жүргізіледі. Электрқыздыртқыштардың түрі және конструкциясы белгіленеді.

Жоба тапсырмасы бойынша орындалатындар:

-термиялық қондырғының техникалық параметрлерін жақсарту, қосымша сұрақтарды шешу;

— бөлек — бөлшектеріне модернизация жасау және технологиялық көрсеткіштерін жақсарту;

— жаңа түрді термиялық қондырғының конструкциясын жобалау;

— қыздыру қондырғылардың техникалық параметріне және элементеріне есеп жүргізу.

Жалпы тапсырмадан басқа курстық жобада студенттер термиялық пештің бөлек бұйымдарына есеп жүргіздіріп жобасын келтіру керек. Сонымен бірге жұмыстық әдісінің сипаттамасын келтіреді.

Техникалық жобаны дайындау:

Жасалған жылу және материалдық баланс есебі, қыздыру тәртібі, механизациялау және автоматизациялау әдістері арқылы қыздыру қондырғының жалпы нобайы таңдалады. Сол арқылы пештің негізгі элементтері жобаланады, конструктивтік өлшемдері анықталады және сызылады. Сызба беттерінде бүкіл қажетті техникалық сипаттамасы көрсетіледі.

Есеп – түсіндірме жазбасын дайындау:

Есеп – түсіндірме жазбасында көрсетілетіндер:

— жобаланатын қондырғының пайдалану саласы және атқаратын міндеті;

— қыздыру қондырғыларының кемшіліктері және оларды жою түрлері;

— пештің көрсеткіштерін жетілдіру жолдары;

— қыздыру процесінің сипаттамалары және технологико-экологикалық, технологиялық есептері.

8.3. Курстық жобаны құрастыру тәртібі:

— түсіндірме – есеп жазбасы;

— термиялық қондырғының сызбасы.

Сызба беттерінде термиялық қондырғының жалпы көрінісі және бұйымдары көрсетіледі.

Сызба беттері А1 форматында орындалады. (2-3 бет):

— термиялық қондырғының негізгі қондырғысы және өлшемдері;

— (1-2 бет) термиялық пеш бөлек бұйымдық немесе бөлшегінің көрінісі (1- бет).

Түсіндірме –есеп жазба көлемі 20-25 параққа дейін жазылады. Құрамына кіретін бөлімдер:

— термиялық қондырғының сипаттамасы, құрамы және пайдалану саласы;

— термиялық қондырғының негізгі көрсеткіштер есебі;

— термиялық қондырғының бір бұйымының есебін көрсету;

— қыздыру немесе суыту процесті көрсету.

Курстық жобаны қорғау

Курстық жобаны қорғау үшін студент 2-5 минуттық баяндама жасап, қойылған сұрақтарға кеңінен жауап беру қажет.

8.4. Пайдалануға ұсынылған әдебиеттер.

1. Вишняков Д.Е. Оборудования, механизация и автоматизация в термияеских печах. М.: 1974 г.

2. Кривандин М.А. Металлургические печи.

3. Рустем С.А. Оборудования и проектирования термических цехов.

4. Китаев Б.И. Теплотехнические расчеты металлургических печей.

5. Арутюнов В.А. Металлургические теплотехника.

6. Гусовский В.А. Современные нагревачьные и термические печи.