резюме 2009_1

УДК 669.018-621.744.4. А.З. ИСАГУЛОВ, В.Ю. КУЛИКОВ, С.А. АКИМБЕКОВА,
А.А. МИЛЛЕР. Новые способы
изготовления оболочковых форм в литейном производстве.

Рассматривается получение песчано-смоляных форм с использованием
статической нагрузки. На основании проведенных исследований
разработана, опробована в промышленных условиях и предложена к
использованию формовочная машина и технология для производства
оболочковых форм для отливок отопительного оборудования.

УДК 621.941.24. К.Т. ШЕРОВ. Контроль
точности углов V-образных пазов на-правляющих суппорт-станина токарного
станка НТ-250И.

Для повышения точности измерения пред-лагается способ контроля углов,
заключаю-щийся в измерении линейных отклонений одной из сторон
противоположного угла V-образного паза. Приводятся схемы,
характер-изующие положения осей координат V-образного паза и
зависимость для определе-ния погрешности измерения. Использование
способа позволило повысить точность измерения углов V-образного паза,
стабилизи-ровать и уменьшить величину припусков под чистовую обработку
и снизить трудоемкость чистовых видов обработки.

УДК 621.771.41:662.614. В.И. ИЛЬКУН, М.И. СИТКИН. Исследование температурных режимов работы
гидростатодинамичес-ких подшипников жидкостного трения опорных валков
клетей ДДС-1400.

Рассмотрены результаты расшифровки термограмм работы ГСДПЖТ опорных
валков двухклетьевого дрессировочного стана 1400 в штатном режиме
эксплуатации и предложены меры по оптимизации их работы.

УДК 669+519.2. С.Ш. КАЖИКЕНОВА, К. М. АХМЕТОВ. К вопросу определения качес-тва
технологических продуктов в процессе их получения.

Предложена формула для расчета комплекс-ной неопределенности группы
анализируемых технологических операций до и после их
усовершенствования. По этой формуле возможен расчет комплексной
неопределен-ности группы анализируемых технологических операций, а
также технологических схем в целом, что позволит установить
пред-сказуемость и технологическую надежность этих операций.

УДК 669.347:546.47. Х.Б. ОМАРОВ. Применение
цинкосодержащих отходов для осаждения мышьяка из медного электролита.

Изучены физико-химические закономерности поведения мышьяка, цинка в
окислительно-восстановительных и обменных реакциях в водной среде.
Представлены результаты исследования процесса переработки медного
электролита цинксодержащими отходами Жайремской обогатительной фабрики.
Способ позволит удалять мышьяк и направлять рабочий раствор на
получение сплавов мембранным электролизом.

УДК 621.791. М.Р. НУРГУЖИН, К.А. ЖАБЕЛОВА. Коэффициент концентрации напряжений в
стыковых и тавровых сварных соединениях.

Разработана методика автоматизированного анализа прочности сварных
соединений на основе метода конечных элементов с применением ПМК ANSYS,
на основе численных методов, реализованных в ПМК MathCad. Рассмотрены
случаи концентрации напряжений в сварных соединениях при различных
сочетаниях геометрических параметров шва. Для выбора размера конечного
элемента проведено исследование его влияния на результаты расчета.
Проведен регрессионный анализ и найдена регрессионная модель объекта
исследования. Проведено сравнение результатов, полученных с помощью
регрессионной модели с экспериментальными данными, полученными в пакете
ANSYS, и построены соответствующие графики.

УДК 662.741. А.Г. КАЛИАКПАРОВ, М.Г. ЖУМАГУЛОВ, Г.М. НИКИТИН. Исследования теплового состояния процесса
термоокислительного коксования в условиях водогрейных котлов с цепными
колосниковыми решётками.

Существуют способы получения металлургического ферросплавного
восстановителя с использованием метода термо-окислительного коксования
углей на цепных колосниковых решетках энергетических котлов. В данном
процессе параллельно выпуску продукта можно получать тепловую энергию.

УДК 629.113:625.76.08:519.8. А.С. МУЗДЫБАЕВА. Повышение комплексных показателей
надежности машин.

В статье рассмотрен узел машины как некоторая техническая система из
последовательно соединенных (в смысле надежности) элементов. Выполнен
анализ влияния повышения ресурса и качества изготовления элемента на
среднюю наработку системы на отказ. Предложено дифференцированно
учитывать характер влияния ресурса и качество изготовления наименее
надежного элемента системы на комплексные показатели ее надежности.

УДК 669.347: 546.19. Х.Б. ОМАРОВ, З.Б. САГИНДЫКОВА. Исследование процесса осаждения мышьяка из
медного электролита углекислым свинцом.

Представлены результаты исследования процесса очистки медного
электролита углекислым свинцом с применением
вероятностно-детерминированного планирования эксперимента на основе
пятифакторной матрицы на пяти уровнях. Получено обобщенное уравнение
Протодьяконова для описания частных зависимостей степени осаждения
мышьяка. Определены оптимальные условия реализации процесса очистки
медного электролита от мышьяка.

УДК 622.271:(622.682+622.684). С.С. КУЛНИЯЗ. Технологические особености перевозки грузов
автомобильно-конвейрных транспортов.

Рассмотрены особенности автомобильно-конвейерного транспорта, а также
условия, при которых повышается экономическая эффективность разработки
месторождения.

УДК 622.274:555.319. Б.Т. БЕРКАЛИЕВ, Г.А. АУКЕШЕВ. Оптимизация параметров технологии
разработки крутопадающих рудных месторождений.

Определяются параметры очистного забоя, оборудованного механизированным
комплексом, при разработке маломощных крутопадающих рудных тел, имеющих
невыдержанную конфигурацию по мощности и сложные горно-геологические
условия залегания, которые напрямую влияют на степень потерь и
разубоживания руды и экономическую эффективность отработки данных
месторождений. Также дается оценка влиянию фактора надежности
технологических схем выпуск-доставка-погрузка руды на выбор
рациональной конструкции днищ блока с учетом условной экономической
характеристики

УДК 622.281(574.32). В.Ф. ДЕМИН, В.С. ПОРТНОВ, С.К. ТУТАНОВ, В.В.
ЖУРОВ, В.В. ДЕМИН. Влияние угла
падения пласта и глубины анкерования боковых пород на устойчивость
горной выработки.

Исследованы напряженно-деформированное состояние проявления горного
давления, условия поддержания выработок в зависимости от
горно-технических и технологических параметров. Исследования позволили
установить степень их влияния на эффективность применения анкерного
крепления выемочных выработок.

УДК 622.274:622.235. С.М. АНДРЕЕВ. Определение
параметров буровзрывных работ с учетом свойств массива в окрестности
очистной выработки.

Предложена универсальная характеристика напряженно-деформированного
состояния массива вблизи очистной выработки – это упругая энергия,
накопленная массивом в результате деформирования пород. Решена задача о
распределении упругой энергии и определении зон действия растягивающих
деформаций в окрестности очистной выработки. Получена эмпирическая
зависимость между упругой энергией в массиве и параметрами буровзрывных
работ.

УДК 550.835 О. С. ВЕСЕЛОВА, Ю. Н. ПАК. Исследование
чувствительности гамма-альбедного метода контроля зольности угля.

Рассматривается чувствительность гамма-альбедного метода к зольности и
содержанию тяжелого золообразующего элемента для получения информации
об их влиянии при контроле качества угля.

УДК 622.271. Б.Ж. ХАМИМОЛДА, Ш.Б. ЗЕЙТИНОВА. Методика определения глубины карьера,
коэффициента вскрыши через ценность извлекаемых запасов.

Приводится методика определения главных параметров карьера на основе
учета ценности добываемых руд и затрат на выемку породы.

УДК 622.278 (574.3). К.Д. ЛИ, Д.Б. РАХИМЖАНОВ. Подземная газификация угля в Карагандинском
бассейне.

Рассматриваются вопросы о газификации угля в Карагандинском бассейне, а
также проблемы подготовки и технологии газификации угля на
экспериментальном участке и схема опытного подземного генератора.

УДК 628.162.8. С.Б. АБДРЕШОВА, С.А. ШАРИПОВА, Ш.А. БАХТАЕВ, М.К.
ДЮСЕБАЕВ. Разработка технологии
обезвреживания воды от фенолов, ионов железа, марганца, соединений
мышьяка и микроорганизмов с использованием озона.

Об использовании озоно-фильтрационной технологии, которая позволяет
решать многие проблемы водоподготовки и водоотведения как на стадии
локальной очистки и предочистки, так и на стадии обеззараживания и
глубокой доочистки.

УДК 666.972.16. И.В.КОЛЕСНИКОВА. Регулирование
свойств сухих гипсовых смесей добавками микронаполнителей.

Разработан способ повышения сцепления гипсовой шпаклевки с бетонной
поверхностью сухих составов с меньшим расходом вяжущего и полимерной
добавки.

УДК 622.233.29. Н.А. ДАНИЯРОВ, М.А. ЖУМАНОВ, А.З. ЖАЛГАСБЕКОВ. Анализ конструкции и технической
эксплуатации погрузочных машин Сат-980 G в условиях подземных рудников
Жезказгана.

Приведен анализ конструкций и условий технической эксплуатации
погрузочных машин Сат-980 G, используемых на подземных рудниках
Жезказганского месторождения.

УДК 621.878/.879. А.С.КАДЫРОВ, Р.Р. ХАЙБУЛЛИН. Оптимизация показателей назначения
землеройных машин, применяемых при строительстве траншейных
фундаментов.

Статья посвящена разработке и исследованию математической модели
оптимизации показателей назначения траншейных машин при строительстве
способом «стена в грунте». Получены выражения определения оптимальной
скорости проходки и мощности траншейных машин при различных траекториях
движения рабочего органа.

УДК 624.154.6. З.А. МУЛДАГАЛИЕВ. Исследование
буровых машин, применяемых для устройства свайной «стены в грунте».

Исследована работа буровых машин, работающих в среде глинистого
раствора и буровой машины, оснащенной винтовым транспортером. Получены
выражения скорости бурения, учитывающие изменение ее величины от
глубины бурения, погонного веса, угловой скорости вращения.

УДК 656.212. Б.М. ИСИНА, Б.У. БЕРИБАЕВ, О.С. ШАВКУН. Технология перевозки грузов на основе
электронной обработки документации.

Рассмотрены пути создания автоматизированной картотеки тягового
подвижного состава для разработки и внедрения новых информационных
технологий, повышения качества и электронной обработки данных
накладных, дорожных ведомостей и других документов.

УДК 622.232.075. Т.У. САРСЕМБАЕВ, Д.Т. САРСЕМБАЕВА. Исследование оптимальных конструктивных
параметров отражателя выемочной машины.

Рассмотрен вопрос определения оптимальных конструктивных параметров
отражателя выемочной машины. Приводятся необходимые формулы для
определения этих параметров.

УДК 625.143. А.С. СЕРИКБАЕВА. Совершенствование
рельсовых креплений.

Рассмотрены вопросы совершенствования рельсовых скреплений на примере
Карагандинского отделения магистральной сети

УДК 622.27. С.Н. ШАПОШНИК. Экономический
эффект от исполь-зования добавок-пластификаторов на Риддер-Сокольном
руднике.

Выявлен экономический эффект от практической реализации результатов
исследований по использованию добавок-пластификаторов на
Риддер-Сокольном руднике.

УДК 621.01.531.4. Г.Д. ТАЖЕНОВА. Виброзащитные
системы с инерцион-ным виброизолятором.

Рассмотрены виброзащитные системы с инерционным виброизолятором.
Использован метод матриц переноса. Получены коэффициенты виброизоляции
при силовом и кинематическом возбуждении для инерционного
виброизолятора.

УДК 621.34:62.505:669.046.4. И.В. БРЕЙДО, Г.А. СИВЯКОВА. Оптимизация структуры и параметров
электроприводов агрегатов непрерывного отжига.

Приводится решение проблемы поддержания стабильного натяжения с
минимальными динамическими усилиями в отжигаемой полосе за счет методов
и средств управления взаимосвязанным многодвигательным электроприводом
агрегата непрерывного отжига.

УДК 621.3.082. Т.Л. ТЕН, Г.Д. КОГАЙ. Логическое
проектирование дискретных устройств многомерных
информацион-но-измерительных систем.

Рассматривается логическое проектирование дискретных устройств
многомерных информационно-измерительных систем.

В качестве математического инструмента для формального описания работы
этих устройств и систем выбрана алгебра логики, на основе которой
реализована методика логического проектирования дискретных устройств
многомерных информационно-измерительных систем.

УДК 681.51: 621.91. С.С. УСУПОВ. Динамический
расчет системы автома-тического управления упругими переме-щениями
технологической системы.

Представлена методика определения динами-ческих характеристик системы
автомати-ческого управления упругими перемеще-ниями технологической
системы СПИД (станок-приспособление-инструмент-деталь). Методика
позволяет расчетным и эксперимен-тальным путем найти значение
постоянных времени и времени запаздывания.

УДК 621.316.817.5. Л.И. ДАЙЧ, А.В. СИЧКАРЕНКО. Повышение быстро-действия электропривода с
реверсом по цепи обмотки возбуждения.

Проанализированы способы реверса 4-квадрантного электропривода
постоянного тока для машин горного производства и предложены алгоритм и
схема системы управления, обеспечивающие высокое быстродействие.
Результаты проверены и подтверждены в процессе имитационного
моделирования.

Студенттерді белсенді оқыту ерекшеліктері, принциптері мен түрлері
қарастырылған. Техникалық ЖОО-дағы сабақтарға арналған белсенді ойындар
әдістері келтірілген.

ӘОЖ 669.018-621.744.4. А.З. ИСАҒҰЛОВ, В.Ю. КУЛИКОВ, С.А. ӘКІМБЕКОВА,
А.А. МИЛЛЕР. Құю өндірісінде
қабықшалы қалыптарды жасаудың жаңа тәсілдері.

Статикалық жүктемені пайдаланып, құмды-шайыр қалыптарын алу
қарастырылады. Жүргізілген зерттеулер негізінде өнеркәсіптік
жағдайларда қалыптау машинасы және жылыту жабдықтарын құю үшін
қабықшалы қалыптарды өндіруге арналған технология әзірленген,
өнеркәсіптік жағдайда сынамаланған және пайдалануға ұсынылған.

ӘОЖ 621.941.24. К.Т. ШЕРОВ. НТ-250И
жону станогының суппорт-тұғыры бағыттауыштарының V тәрізді ойық-тары
бұрыштарының дәлдігін бақылау.

Өлшеу дәлдігін арттыру үшін V тәрізді ойықтың қарама-қарсы бұрышы
жақтарының бірінің сызықтық ауытқуларын өлшеуден тұратын бұрыштарды
бақылау тәсілі ұсынылады. V тәрізді ойық координаталары осьтерінің
орындарын және өлшеу қателігін анықтау үшін тәуелділікті сипаттайтын
сұлбалар келтіріледі. Тәсілді пайдалану V тәрізді ойық бұрыштарын өлшеу
дәлдігін жоғарылатуға, таза өңдеуге арналған әдіптердің көлемін
тұрақтандыруға және азайтуға және таза өңдеу түрлерінің еңбек
сыйымдылығын төмендетуге мүмкіндік берді.

ӘОЖ 621.771.41:662.614. В.И. ИЛЬКУН, М.И. СИТКИН. ДДС-1400 клетьтерінің тіреу біліктерінің
сұйықтықтық үйкелісінің гидростатодинамикалық мойынтіректері жұмысының
температуралық ре-жимдерін зерттеу.

Штаттық пайдалану режиміндегі 1400 екі клетьті ілгері-кейінді орнағының
тіреу білік-терінің СҮГСДМ жұмысының термограммала-рын танып оқу
нәтижелері қарастырылған және олардың жұмысын оңтайландыру шаралары
ұсынылған.

ӘОЖ 669+519.2. С.Ш. ҚАЖЫКЕНОВА, К.М. АХМЕТОВ. Технологиялық өнімдерді алу процесінде
олардың сапасын анықтау мәселесіне.

Талданатын технологиялық операциялардың жетілдіруге дейінгі және
кейінгі тобының кешенді анықталмағандығын есептеу үшін формула
ұсынылған. Осы формула бойынша талданатын технологиялық операциялар
то-бының, сондай-ақ тұтас алғанда технология-лық сұлбалардың кешенді
анықталмаған-дығын есептеу мүмкін болады, бұл осы операциялардың алдын
ала болжанғыштығын және технологиялық сенімділігін анықтауға мүмкіндік
береді.

ӘОЖ 669.347:546.47. Х.Б. ОМАРОВ. Мыс
электролитінен күшәнді тұндыру үшін құрамында мырыш бар қалдықтарды
қолдану.

Сулы ортадағы тотығу-тотықсыздану және алмасу реакцияларындағы күшән,
мырыш тәртібінің физика-химиялық заңдылықтары зерделенген. Мыс
электролитін Жәйрем байыту фабрикасының құрамында мырыш бар
қалдықтармен қайта өңдеу процесін зерттеу нәтижелері берілген. Тәсіл
күшәнді жоюға және жұмыс ерітіндісін қоспаларды мембраналық
электролизбен алуға бағыттауға мүмкіндік береді.

ӘОЖ 621.791. М.Р. НҰРҒОЖИН, К.А. ЖАБЕЛОВА. Түйісті және таврлы пісірме қосылыстардағы
кернеулер шоғырлануының коэффициенті.

MathCad ПМК-да іске асырылған сандық әдістер негізінде, ANSIS ПМК
қолдану арқылы шеткі элементтер әдісінің негізінде пісірме
қосылыстардың беріктігін автоматтандырылған талдау әдістемесі
әзірленген. Жіктің геометриялық параметрлері әр түрлі үйлескенде
пісірме қосылыстардағы кернеулердің шоғырлану жағдайлары қарастырылған.
Шеткі элементтің өлшемін таңдау үшін оның есептеу нәтижелеріне әсерін
зерттеу жүргізілген. Регрессиялық талдау жүргізілген және зерттеу
объектісінің регрессиялық моделі табылған. Регрессиялық модельдің
көмегімен алынған нәтижелерді ANSIS пакетінде алынған эксперименттік
деректермен салыстыру жүргізілген және сәйкес графиктер салынған.

ӘОЖ 662.741. А.Г. ҚАЛИАҚПАРОВ, М.Г. ЖҰМАҒҰЛОВ, Г.М. НИКИТИН. Тізбекті оттықты торлары бар су жылыту
қазандықтары жағдайында термиялық тотығу процесін кокстау процесінің
жылулық күйін зерттеу.

Энергетикалық қазандықтардың тізбекті оттықты торларында көмірді
термиялық тотықтырып кокстау әдісін пайдалану арқылы металлургиялық
ферроқорытпалы қалпына келтіргішті алу тәсілдері бар. Берілген процесте
өнімнің шығарылуымен параллель жылу энергиясын да алуға болады.

ӘОЖ 629.113:625.76.08:519.8. А.С. МҰЗДЫБАЕВА. Машиналар сенімділігінің кешенді
көрсеткіштерін жоғарылату.

Мақалада машина торабы тізбекті қосылған (сенімділік мағынасында)
элементтерден жасалған қандай да бір техникалық жүйе ретінде
қарастырылған. Ресурс және элементті жасау сапасы артуының жүйенің
істен шығуға орташа атқарылған жұмыс көлемінің әсерін талдау
орындалған. Ресурстың және жүйенің аса аз сенімді элементін дайындау
сапасының оның сенімділігінің кешенді көрсеткіштеріне әсер ету сипатын
сараланған түрде есепке алу ұсынылған.

ӘОЖ 669.347: 546.19. Х.Б. ОМАРОВ, З.Б. САҒЫНДЫҚОВА. Мыс электролитінен күшәнді көмірқышқыл
қорғасынмен тұндыру процесін зерттеу.

Бес деңгейдегі бес факторлы матрицаның негізінде экспериментті
ықтималды-анықталған түрде жоспарлауды қолдану арқылы мыс электролитін
көмірқышқыл қорғасынмен тазарту процесін зерттеу нәтижелері берілген.
Күшәнді тұндыру дәрежесінің жеке тәуелділіктерін сипаттау үшін
жалпыланған Протодьяконов теңдеуі алынған. Мыс электролитін күшәннан
тазарту процесін іске асырудың оңтайлы шарттары анықталған.

ӘОЖ 622.271:(622.682+622.684). С.С. ҚҰЛНИЯЗ. Автомобильді-конвейерлі көлікпен жүкті
тасымалдаудың технологиялық ерекшеліктері.

Автомобиль-конвейер көлігінің ерекшеліктері, сондай-ақ кен орнын
қазудың экономикалық тиімділігін жоғарылататын жағдайлар қарастырылған.

ӘОЖ 622.274:555.319. Б.Т. БЕРҚАЛИЕВ, Ғ.А. АУКЕШЕВ. Қия құлама рудалы кен орындарын қазу
технологиясының параметрлерін оңтайландыру.

Қуаты бойынша пішін үйлесімі сақталмаған және руда шығындарының
дәрежесіне және құнарсыздануына және берілген кен орындарын қазымдаудың
экономикалық тиімділігіне тікелей әсер ететін, кен-геологиялық жатыс
жағдайлары күрделі, аз қуатты қия құлама руда денелерін қазу кезінде
механикаландырылған кешенмен жабдықталған тазартым забойының
параметрлері анықталған. Сондай-ақ шартты экономикалық сипаттаманы
ескеріп, руданы шығару-жеткізу-тиеу технологиялық сұлбаларының
сенімділігі факторының блок түптерінің ұтымды конструкциясын таңдауға
әсер етуін бағалау берілген.

ӘОЖ 622.281(574.32). В.Ф. ДЕМИН, В.С. ПОРТНОВ, С.Қ. ТУТАНОВ, В.В.
ЖУРОВ, В.В. ДЕМИН. Қатқабат құламасы
бұрышының және бүйірлік тау жыныстарын анкерлеу тереңдігінің тау-кен
қазбасының орнықтылығына әсері.

Тау-кен қысымы айқындалуының кернеулі-деформацияланған күйі,
тау-кен-техникалық және технологиялық параметрлерге байланысты
қазбаларды күтіп ұстау жағдайлары зерттелген. Зерттеулер олардың алу
қазбаларын анкерлік бекітуді қолдану тиімділігіне әсер ету дәрежесін
анықтауға мүмкіндік берді.

ӘОЖ 622.274:622.235. С.М. АНДРЕЕВ. Тазартым
қазбасы төңірегіндегі массивтің қасиеттерін ескеріп, бұрғылау-жару
жұмыстарының параметрлерін анықтау.

Тазартым қазбасы маңындағы массивтің кернеулі-деформацияланған күйінің
әмбебап сипаттамасы ұсынылған – бұл тау жыныстарын деформациялау
нәтижесінде массивпен жинақталған серпімді энергия.

ӘОЖ 550.835. О.С. ВЕСЕЛОВА, Ю.Н. ПАК. Көмірдің
күлділігін бақылаудың гамма-альбедалық әдісінің сезгіштігін зерттеу.

Көмірдің сапасын бақылау кезінде олардың әсер етуі туралы ақпаратты алу
үшін гамма-альбедалық әдістің күл түзетін ауыр элементтің күлділігін
және құрамын сезгіштігі қарастырылады.

ӘОЖ 622.271. Б.Ж. ХАМИМОЛДА, Ш.Б. ЗЕЙТІНОВА. Алынатын қорлардың құндылығы арқылы
карьердің тереңдігін, аршылым коэффициентін анықтау әдістемесі.

Өндірілетін рудалардың құндылығын және тау жынысын алуға жұмсалатын
шығындарды есептеу негізінде карьердің бас параметрлерін анықтау
әдістемесі келтірілген.

ӘОЖ 622.278 (574.3). К.Д. ЛИ, Д.Б. РАХЫМЖАНОВ. Қарағанды бассейнінде көмірді жер астында
газдандыру.

Қарағанды бассейнінде көмірді газдандыру туралы мәселелер, сондай-ақ
эксперименттік учаскеде көмірді дайындау проблемалары және газдандыру
технологиясы және тәжірибелік жер асты генераторының сұлбасы
қарастырылады.

ӘОЖ 628.162.8. С.Б. ӘБДІРЕШОВА, С.А. ШӘРІПОВА, Ш.А. БАХТАЕВ, М.К.
ДҮЙСЕБАЕВ. Озонды пайдалану арқылы
суды фенолдардан, темір, марганец ионда-рынан, күшән қосылыстарынан
және микроорганизмдерден зарарсыздандыру технологиясын әзірлеу.

Жергілікті тазарту және алдын ала тазарту сатысында да, зарарсыздандыру
және терең қосымша тазарту сатысында да суды дайындау мен суды бұрып
әкетудің көптеген проблема-ларын шешуге мүмкіндік беретін, озондық-сүзу
технологиясын пайдалану туралы.

ӘОЖ 666.972.16. И.В. КОЛЕСНИКОВА. Құрғақ
гипс қоспалары қасиеттерін микротолтырғыштар қосындыларымен реттеу.

Гипспен тегістеудің байланыстырғыш және полимерлік қосынды аз
жұмсалатын құрғақ құрамды бетон бетімен ілінісуін жоғарылату тәсілі
әзірленген.

ӘОЖ 622.233.29. Н.А. ДАНИЯРОВ, М.А. ЖҰМАНОВ, А.З. ЖАЛҒАСБЕКОВ. Жезқазған жер асты кеніштері жағдайында
Сат-980 G тиеу машиналарының конструкциясын және техникалық
пайдаланылуын талдау.

Жезқазған кен орындарының жер асты кеніштерінде пайдаланылатын, Сат-980
G тиеу машиналарының конструкциясын және техникалық пайдалану шарттарын
талдау келтірілген.

ӘОЖ 621.878/.879. Ә.С. ҚАДЫРОВ, Р.Р. ХАЙБУЛЛИН. Траншеялық іргетастар тұрғызу кезінде
қолданылатын, жер қазу машиналарының тағайындалу көрсеткіштерін
оңтайландыру.

Мақала «грунттағы қабырға» тәсілімен тұрғызған кезде траншеялық
машиналардың тағайындалу көрсеткіштерін оңтайландырудың математикалық
моделін әзірлеуге және зерттеуге арналған. Жұмыс органы қозғалуының әр
түрлі траекторияларында траншеялық машиналар үңгілеуінің оңтайлы
жылдамдығын және қуатын анықтау өрнектері алынған.

ӘОЖ 624.154.6. З.Ә. МОЛДАҒАЛИЕВ. Қадалы
«грунттағы қабырға» құрылғысы үшін қолданылатын бұрғылау машиналарын
зерттеу.

Бұрамалы тасымалдағышпен жабдықталған балшықты ерітінді және бұрғылау
машинасы ортасында жұмыс істейтін бұрғылау машиналарының жұмысы
зерттелген. Бұрғылау шамасының бұрғылау тереңдігінен, ұзына бойғы
салмағынан, бұрыштық айналу жылдамдығынан өзгеруін есепке алатын,
бұрғылау жылдамдығының өрнектері алынған.

ӘОЖ 656.212. Б.М. ИСИНА, Б.У. БЕРІБАЕВ, О.С. ШАВКУН. Құжаттарды электрондық өңдеу негізінде
жүктерді тасымалдау технологиясы.

Жаңа ақпараттық технологияларды әзірлеу және ендіру, жүк қағаздар
деректерінің сапасын арттыру және электрондық өңдеу, жол ведомостілері
және басқа құжаттар үшін тартымдық жылжымалы құрамның
автоматтандырылған картотекасын жасау жолдары қарастырылған.

ӘОЖ 622.232.075. Т.У. СӘРСЕМБАЕВ, Д.Т. СӘРСЕМБАЕВА. Алу машинасы шағылдыр-ғышының оңтайлы
конструкциялық параметрлерін зерттеу.

Алу машинасы шағылдырғышының оңтайлы конструкциялық параметрлерін
анықтау мәселесі қарастырылған. Осы параметрлерді анықтау үшін қажетті
формулалар келтіріледі.

ӘОЖ 625.143. А.С. СЕРІКБАЕВА. Рельс
бекітпелерін жетілдіру.

Қарағанды
магистральдық желісі бөлімшесінің мысалында рельстік бекітпелерді
жетілдіру мәселелері қарастырылған.

ӘОЖ 622.27. С.Н. ШАПОШНИК. Риддер-Сокольный
кенішінде
қосынды-жұмсартқыштарды пайдаланудан болатын экономикалық эффект.

Риддер-Сокольный кенішінде қосынды-жұмсартқыштарды пайдалану бойынша
зерттеулер нәтижелерін практикалық іске асырудан болатын экономикалық
эффект айқындалған.

ӘОЖ 621.01.531.4. Г.Д. ТӘЖЕНОВА. Инерциялық
дірілді оқшаулағышы бар дірілден қорғау жүйелері.

Инерциялық дірілді оқшаулағышы бар дірілден қорғау жүйелері
қарастырылған. Тасымалдау матрицалары әдісі пайдаланылған. Инерциялық
дірілді оқшаулағыш үшін күштік және кинематикалық қоздыру кезіндегі
дірілді оқшаулау коэффициенттері алынған.

ӘОЖ 621.34:62.505:669.046.4. И.В. БРЕЙДО, Г.А. СИВЯКОВА. Үздіксіз күйдіру агрегаттарының электр
жетектерінің құрылымын және параметрлерін оңтайландыру.

Үздіксіз күйдіру агрегатының өзара байланысқан көп қозғалысты электр
жетегін басқару әдістері мен құралдары есебінен күйдірілетін жолақтағы
барынша аз динамикалық күштермен тұрақты керілуді ұстап тұру
проблемасының шешімі келтірілген.

ӘОЖ 621.3.082. Т.Л. ТЕН, Г.Д. КОГАЙ.
Көп өлшемді ақпараттық-өлшеу жүйелерінің дискреттік құрылғыларын
логикалық жобалау.

Көп өлшемді ақпараттық-өлшеу жүйелерінің дискреттік құрылғыларын
логикалық жобалау қарастырылған.

Осы құрылғылар мен жүйелердің жұмысын формальды сипаттау үшін
математикалық аспап ретінде логика алгебрасы таңдалған, оның негізінде
көп өлшемді ақпараттық-өлшеу жүйелерінің дискреттік құрылғыларын
логикалық жобалау әдістемесі іске асырылған.

ӘОЖ 681.51: 621.91. С.С. УСУПОВ. Технологиялық
жүйенің серпімді орын ауыстыруын автоматтық басқару жүйесін динамикалық
есептеу.

САҚТ (станок-аспап-құрал-тетік) технологиялық жүйесінің серпімді орын
ауыстыруын басқару жүйесінің динамикалық сипаттамаларын анықтау
әдістемесі ұсынылған. Әдістеме уақыт тұрақтысының және кешігу уақытының
мәнін есептік және эксперименттік жолмен табуға мүмкіндік береді.

ӘОЖ 621.316.817.5. Л.И. ДАЙЧ, А.В. СИЧКАРЕНКО. Реверсі бар электр жетегінің қоздыру
орамасының тізбегі бойындағы жылдам әрекетін арттыру.

Тау-кен өндірісі машиналарына арналған тұрақты токты 4 квадрантты
электр жетегі реверсінің тәсілдері талданған және жоғары жылдам
әрекетті қамтамасыз ететін, басқару жүйесінің алгоритмі және сұлбасы
ұсынылған. Нәтижелері тексерілген және имитациялық модельдеу процесінде
расталған.

There are considered peculiarities, principles and forms of students
active training. There are presented some methods of active games for
lessons at technical higher schools.

UDC 669.018-621.744.4. A.Z. ISAGULOV, V.Yu. KULIKOV, S.A. AKIMBEKOVA,
A.A. MILLER. New Methods of
Manufacturing Shell Moulds in Foundry.

There is considered forming sand-and-resin moulds using a static load.
On the basis of the studies carried out there is worked out, tested in
industrial conditions and suggested for use a forming machine and the
technology of manufacturing shell moulds for casting heating equipment.

UDC 621.941.24. K.T. SHEROV. Controlling
Accuracy of V-Formed Angles of Carriage Guides Slots in Lathe NT-25OI.

To increase the accuracy of measuring there is suggested a method of
controlling angles characterized by the measuring of linear deflecting
one of the sides of the opposite angle of the V-formed slot. There are
presented schemes characterizing coordinate axes position of the
V-formed slot and the dependence for determining measuring errors. The
use of the method permits to increase the accuracy of the V-formed slot
angles measuring, to stabilize and to decrease the value of allowances
and to decrease labor intensity of the cleaning machining.

UDC 621.771.41:622.614. V.I. ILKUN, M.I. SITKIN. Studying Temperature Modes of
Hydrostatodynamic Bearings of Liquid Friction Operating for Supporting
Rolls of Stands DDS-1400.

There are considered the results of decoding thermograms of HSDLF of
the supporting rolls of two-stand dressing mill 1400 in a standard
operation and suggested the measures for their operation optimization.

UDC 669.519.2. S.Sh. KAZHIKENOVA, K.M. AKHMETOV. To Question of Determining Technological
Products Quality in Their Manufacturing Process.

There is suggested a formula for calculating a complex uncertainty of a
group of technological operations analyzed before and after their
improving. According to this formula it’s possible to calculate a
complex uncertainty of the group of technological operations analyzed,
as well as technological schemes on the whole, which will permit to
establish forecast ability and technological reliability of these
operations.

UDC 669.347:546.47. Kh.B. OMAROV. Using
Zinc-Containing Wastes for Precipitating Bismuth from Copper
Electrolyte.

There are studied physical-and-chemical laws of bismuth, zinc behavior
in the oxidizing-and-reducing and exchanging reactions in water medium.
There are presented the results of studying the process of treating a
copper electrolyte with zinc-containing wastes. Of the Zhairem
concentrating mill. The method will permit to remove bismuth and to
direct a working solution to the getting of alloys with membrane
electrolyze.

UDC 621.791. M.R. NURGUSHIN, K.A. ZHABELOVA. Coefficient of Stresses Concentration in
Butt and Tee Joints.

There is worked out a method of automated analysis of welded joints on
the base of PMC ANSYS, numeric methods realized in PMC MathCad. There
are considered the cases of concentrating stresses in welded joints in
different combinations of the joint geometrical parameters. To select
the dimension of a finite element there has been carried out studying
its effect on the calculations results. There has been carried out a
regression analysis and found a regression model of the object studied.
There have been compared the results obtained in ANSYS package and
built corresponding diagrams

UDC 622.741. A.G. KALIAKPAROV, M.G. ZHUMAGULOV, G.M. NIKITIN. Studying Thermal Condition of
Thermo-Oxidizing Coking Process in Conditions of Water Boilers with
Chain Grate.

There are some methods of obtaining metallurgical ferrous alloy reducer
using coal thermo-oxidizing coking on the chain grates of power
boilers. In the process it’s possible to obtain thermal power parallel
to the product output.

UDC 629.113:625.76.08:519.8. A.S. MUZDYBAYEVA. Increasing Complex Indices of Machine
Reliability.

There is considered a unit of the machine as a certain technical system
of joint in series (in the sense of reliability) elements. There is
carried out the analysis of the resource increasing and the element
manufacturing quality effect on the average operating the machine for
failure. There is suggested to take into account differentially the
character of the resource effect and the quality of manufacturing the
least reliable element of the system on the complex indices of iys
reliability.

UDC 669.347:546.19. Kh.B. OMAROV, Z.B. SAGINDYKOVA. Studying Process of Bismuth Precipitation
from Copper Electrolyte with Carbonic-Acid Lead.

There are presented the results of studying the process of treating a
copper electrolyte with carbonic-acid lead using probabilistically
determined experiment planning on the basis of five-factor matrix at
five levels. There is obtained a generalized Protodyakonov equation for
describing private dependences of bismuth precipitation degree. There
are determined optimal conditions of realizing the process of treating
copper electrolyte from bismuth.

UDC 622.271: (622.682+622.684). S.S. KULNIYAZ. Technological Peculiarities of
Transportation of Cargos with Motor-Conveyer Transport.

There are considered peculiarities of motor-conveyer transport, as well
as conditions in which there is increased the efficiency of the deposit
development.

UDC 622.274:555.319. B.T. BERKALIYEV, G.A. AUKESHEV. Optimizing Technological Parameters of
Developing Sharply Sloping Ore Deposits.

There are defined the parameters of the breakage face equipped with a
powered complex in the developing of weal sharply sloping ore bodies
having an irregular configuration by weakness and complicated
mining-and-geological conditions of depositing, which effect directly
the degree of ore dilution and the efficiency of these deposits
developing. There is also given the estimations of the technological
schemes reliability factor effect on the selection of a rational
structure of the block bottom taking into account a conditional
economic characteristic.

UDC 622.281 (574.32). V.F. DYOMIN, V.S. PORTNOV, S.K. TUTANOV, V.V.
ZHUROV, V.V. DYOMIN. Seam Pitch Angle
and Side Rocks Anchoring Depth Effect on Mining Working Stability.

There are studied stressed-and-strained state of mining pressure
manifestation, the conditions of supporting workings depending on
mining engineering and technological parameters. The studies permitted
to establish the degree of their effect on the efficiency of mining
workings roof bolting use.

UDC 622.274:622.235. S.M. ANDREYEV. Determining
Parameters of Drilling-and-Blasting Operations Taking into
Consideration Mass Properties Near Breakage Working.

There is suggested a universal characteristic of stressed-and-strained
state of the mass near a breakage working: it’s elastic energy
accumulated by the mass as a result of the rock deformation. There is
solved the problem of distributing elastic energy and determining the
zones of action of tensile strain near the breakage working. There is
obtained an empiric dependence between elastic energy in the mass and
drilling-and-blasting operations parameters.

UDC 550.835. O.S. VESELOVA, Yu.N. PAK. Studying
Sensitivity of Gamma-Albedo Method of Coal Ash Content Control.

There is considered sensitivity of gamma-albedo method to ash content
and heavy ash-forming element content for obtaining information about
their effect in coal quality control.

UDC 622.271. B.Zh. KHAMIMOLDA, Sh.B. ZEITINOVA. Method of Defining Quarry Depth,
Overburden Coefficient Through Mined Resources Value.

There is presented a method of defining the main parameters of a quarry
on the basis of taking into consideration the mined ore value and the
costs for the rock mining.

UDC 622.278 (574.3). K.D. LI, D.B. RAKHIMZHANOV. Underground Gasification of Coal at
Karaganda Basin.

There are considered the questions of coal gasification at the
Karaganda basin, as well as the problems of preparing and the
technology of coal gasification at the experimental bay and the scheme
of experimental underground generator.

UDC 628.162.8. S.B. ABDRESHOVA, S.A. SHARIPOVA, Sh.A. BAKHTAYEV, M.K.
DYUSEBAYEV. Working out Technology of
Water Treatment from Phenols, Ions of Iron, Manganese, Bismuth
Compounds and Micro-Organisms Using Ozone.

About using ozone-and-filtration technology which permits to solve a
lot of problems of water-preparation and water drainage both at the
stage of local purification and preliminary purification and at the
stage of disinfection and deep additional purification.

UDC 666.972.16. I.V. KOLESNIKOVA. Regulating
Properties of Dry Gypsum Mixtures with Adding Micro-Fillers.

There is worked out a method to increase gypsum filler bond with the
concrete surface of dry compositions with a less consumption of binder
and polymer additive.

UDC 622.233.29. N.A. DANIYAROV, M.A. ZHUMANOV, A.Z. ZHALGASBEKOV. Analysis of Loading Machines Sat-980 G
Structure and Operation in Conditions of Underground Mines of
Zhezkazgan.

There is presented the analysis of loading machines Sat-980 G structure
and operation used at underground mines of Zhezkazgan deposit.

UDC 621.878/.879. A.S. KADYROV, R.R. KHAIBULLIN. Optimizing Earth-Moving Machines Duty
Indices Used in Trench Foundations Building.

There is worked out and studied a mathematical model of trench machines
duty indices in building by the method “wall-in-ground”. There are
obtained the expressions for the optimal speed of developing and the
capacity of trench machines at different trajectories of the working
element movement.

UDC 624.154.6. Z.A. MULDAGALIYEV. Studying
Drilling Machines Used for Making Piles “Wall-in-Ground”.

There is studied drilling machines operation working in a clay solution
and a drilling machine equipped with an auger transporter. There are
obtained the expressions for drilling speed, taking into consideration
its value changing with drilling depth, weight and angular velocity of
rotation.

UDC 656.212. B.M. ISINA, B.U. BERIBAYEV, O.S. SHAVKUN. Technology of Transporting Cargos on Basis
of Documentation Electronic Processing.

There are considered the ways of forming an automated card library of
draught rolling stock for working out and introducing new information
technologies, quality increasing and electronic processing of the data
from invoices and similar documents.

UDC 622.232.075. T.U. SARSEMBAYEV, D.T. SARSEMBAYEVA. Studying Optimal Structural Parameters of
Mining Machine Reflector.

There is considered the question of determining optimal structural
parameters of a mining machine reflector. There are presented formulae
necessary for determining these parameters.

UDC 625.143. A.S. SERIKBAYEVA. Improving
Rail Attachments.

There are considered the questions of improving rail attachments on the
example of the Karaganda department of the line network.

UDC 622.27. S.N. SHAPOSHNIK. Efficiency
of Using Additive Plasticizers at Ridder-Sokolnyi Mine.

There is revealed the efficiency of the practical realization of the
results of studies for using additive plasticizers at the
Ridder-Sokolnyi mine.

UDC 621.01.531.4. G.D. TAZHENOVA. Vibro-Рrotective
Systems with Inertia Vibro-Insulator.

There are considered vibro-protective systems with an inertia
vibro-insulator. There is used a method of transfer matrixes. There are
obtained the coefficients of vibro-insulation at the force and
kinematic excitement for the inertia vibro-insulator.

UDC 621.34:62.505:669.046.4. I.V. BREIDO, G.A. SIVYAKOVA. Optimizing Structure and Parameters of
Electric Drives of Continuous Annealing Set.

There is presented a solution of the problem to maintain stable tension
with minimal dynamic efforts in the strip annealed due to the methods
and means of controlling inter-connected multi-engine electric drive of
continuous annealing set.

UDC 621.3.082. T.L. TEN, G.D. KOGAI. Logic
Designing Discrete Units of Multi-Dimension Information-and-Measuring
Systems.

There is considered a logic designing of discrete systems for
multi-dimension information measuring systems. As a mathematic
instrument for the formal description of these units and systems
operation there is selected the logic algebra on the basis of which
there is realized the method of logic designing of discrete units of
multi-dimension information measuring systems.

UDC 681.51:621.91. S.S. USUPOV. Dynamic
Calculation of Automated Control System for Elastic Movements of
Technological System.

There is presented a method for determining dynamic characteristics of
automated control system for elastic movements of the technological
system SPID (machine-tool–fixture–instrument–part). The method permits
by the experimental and calculating ways to find a value of the
constants of time and delay time.

UDC 621.316.817.5. L.I. DAICH, A.V. SICHKARENKO. Improving Response of Electric Drive with
Reverse on Excitement Winding Circuit.

There are analyzed methodz of the reverse of 4-quadrant electric drive
of direct current for mining machines and suggested an algorithm and
the scheme of controlling system ensuring fast response. The results
are checked and proved in the process of imitation modeling.