95 жасында техника ғылымдарының докторы, «Қарағанды техникалық университеті» КЕ АҚ профессоры Дрижд Николай Александрович дүниеден өтті.


Н. А. Дрижд 1927 жылы 29 желтоқсанда Саратов облысы Балаков қаласында қызметкер отбасында дүниеге келген.

1944-1948 жылдары Қарағанды тау-кен техникумында оқыды. 1948 жылы Артем атындағы Днепропетровск тау-кен институтына түсті, ал 1953 жылы оны «Пайдалы қазбалар кен орындарын барлау» мамандығы бойынша үздік бітірді. Үлестіру бойынша Қарағанды көмір бассейнінің шахталарында жұмысқа жіберілді.

Институтты бітіргеннен кейін Николай Александрович даңқты еңбек жолынан өтті. Жас маман өзіне тән күш-қуатымен бірден өндірістік қызметке кірісті: «Ленинуголь» трестінің өндіру учаскесінің бастығы, №101 шахтаның бас инженері, №120 шахтаның директоры, «Сараньуголь» трестінің басқарушысы, №3 «Тентек» жаңа шахтасының бастығы (Ленин ат.).

Мұнда оның тау-кен инженері ретіндегі таланты айқын көрінді. Пайдалану шығындарын азайту және көмір өндіруді өсіру үшін ол қабаттарды ішкі қабаттарға бөлуді ұсынды, тазарту жұмыстарын кешенді механикаландыру құралдарын қолдану негізінде жоғары тиімді өндіріс технологиясын әзірлеу мен енгізудің бастамашыларының бірі болды, ол үшін оған жетекші жұмысшылар ұжымы құрамында КСРО Мемлекеттік сыйлығының Лауреаты жоғары атағы берілді.

Технологиялық инновацияларды іздеу, әзірлеу және өндіріске енгізу нәтижесінде 1970 жылы Н.А. Дрижд техника ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін диссертация қорғады.

Алған білімі, сондай-ақ жоғары іскерлік қасиеттері, жоғары деңгейдегі кәсібилігі, өндірісті ұйымдастырушылық таланты, кез келген проблемаларды шешудегі мақсаткерлігі, бастамашылдығы және принциптілігі Н.А. Дриждқа 1953 жылы учаске бастығынан 1979 жылы «Қарағандыкөмір» өндірістік бірлестігінің бас директорына дейін еңбек жолынан өтуге мүмкіндік берді.

Ол кезде бірлестік құрамына 26 шахта, 8 фабрика және 6 байыту қондырғысы, 3 разрез, 4 тау-кен шахталарын жөндеу зауыты, шахта-монтаждау және тиеу-көлік басқармасы, автобасқару, ғылыми-зерттеу және жобалау-конструкторлық көмір институты және жалпы саны 127 000-нан астам қызметкері бар басқа да көптеген ұйымдар мен қызметтер кірді. Сонымен қатар, бас директор үшін ең бастысы әрқашан адамға, кеншіге, оның мұқтаждықтары мен қажеттіліктеріне қамқорлық жасау болды.

Н. А. Дрижд Қарағанды бассейнінің көмір кәсіпорындарының техникалық дамуына елеулі үлес қосты. Николай Александрович өндірістік жұмысты көмір қабаттарын әзірлеу технологиясын жетілдіруге, өндірістік процестерді механикаландыруға, кеншілердің қауіпсіз еңбек жағдайларын жасауға бағытталған белсенді ғылыми-зерттеу қызметімен ұштастырды. Оның тікелей қатысуымен бассейн шахталарында целиксіз игеру жүйелері, құлау бойынша жолақтарды әзірлеу жүйелері, көмір мен газдың кенеттен шығарылуына бейім және құрамында күкіртсутегі жоғары қабаттарды өңдеу технологиясы, механикаландырылған кешендер үшін тау-кен-монтаждау жұмыстарының технологиясы енгізілді. Бассейн шахталарында жаңа техника мен технологияны әзірлеп, енгізгені үшін ғана ол КСРО және Қазақ КСР ХШЖК-ның 9 медалімен марапатталды.

БлагоОның қажымас энергиясының арқасында қысқа мерзім ішінде бірегей күлі аз көмірлерден құралған Шұбаркөл кен орны шөлейт жағдайда игерілді. «Шұбаркөл» кен орнын жедел игеруге қосқан зор үлесі үшін оған КСРО-ның екінші Мемлекеттік сыйлығы берілді.

Н.А. Дрижд кокстелетін көмір өндіруді кеңейтуге, аймақ пен жалпы ел үшін маңызды саланың даму перспективаларына көп көңіл бөлді, сондықтан 1987 жылы Мәскеу институтында шахта алыптарын құру, тау-кен жұмыстарын одан әрі шоғырландыру, жерасты тазарту жұмыстарын механикаландыру технологиясы мен құралдарын жетілдіру мәселелері бойынша докторлық диссертация қорғады.

1989 жылы Николай Александрович Қарағанды политехникалық институтына (қазіргі «Қарағанды техникалық университеті» КЕ АҚ) «Пайдалы қазбалар кен орындарын барлау» кафедрасына сабақ беруге ауысты. Отыз жылдан астам уақыт бойы ол тау-кен ісінің болашақ элитасына дәріс оқып, тәрбие берді, түлектерді жұмысқа орналастырды, Тәуелсіз Қазақстанның Қарағанды көмір бассейні мен көмір өндіру саласын дамытудың маңызды мәселелері бойынша үлкен ғылыми-зерттеу жұмысын орындады.

Тау-кен ісі саласындағы беделді ғалым ретінде ол 300-ден астам ғылыми еңбектердің, патенттер мен авторлық куәліктердің авторы, техника ғылымдарының докторы, профессор, ҚазҰЖҒА академигі, академик А. А. Скочинский атындағы сыйлықтың лауреаты, Ресей тау-кен ғылымдары академиясының құрметті мүшесі болды.

Бұл ретте Николай Александрович жастардың тәжірибелі тәлімгері және педагог ретінде Қарағанды техникалық университетінің Әдеп жөніндегі кеңесін басқарды.

Н.А. Дриждты, ол туралы көптеген мақалалар мен очерктердің авторлары, әріптестері, шәкірттері және онымен жұмыс істеуге сәті түскендердің бәрі «Аңыз-адам», «Тарих-адам», «Тау-кен өнерінің генералы», «Тау-кен өндірісінің, білім мен ғылымның генералы», «Тау-кен өндірісінің талантты ұйымдастырушысы» — деп атайды. Әріптестердің, бүкіл кәсіби және ғылыми қоғамдастықтың, еліміздің жалпы жұртшылығының ортақ пікірі бойынша Николай Александрович-, ерекше күшті ерік-жігері бар, еңбексүйгіш, мемлекеттік ойлау адамы, нағыз кәсіпқой болып табылады. Осының бәрімен ол өте адал, лайықты адам, қамқор дос және жолдас.

Н.А. Дриждтың Қазақстанның тау-кен ісіне, жоғары білім мен ғылымды дамытуға қосқан зор үлесі екі Ленин орденімен, Еңбек Қызыл Ту орденімен, «Достық», «Құрмет» және «Ахмет Байтұрсынов» ордендерімен марапатталды. Ол екі рет КСРО Мемлекеттік сыйлықтарымен, сондай-ақ барлық дәрежедегі «Шахтер даңқы», «Қазақ КСР еңбек сіңірген кеншісі», «ҚР Құрметті кеншісі», «ҚР Білім беру ісінің құрметті қызметкері», «ҚР жоғары оқу орнының үздік оқытушысы» төс белгілерімен марапатталған.

Өңірді дамытудағы ерен еңбегі үшін Н.А. Дриждқа Қарағанды облысының, Қарағанды, Шахтинск, Саран қалаларының Құрметті азаматы атағы берілді.

«Қарағанды техникалық университеті» КЕ АҚ оқытушыларының, қызметкерлерінің, студенттерінің, магистранттары мен докторанттарының сан мыңдаған ұжымы Николай Александрович Дриждтің қайтыс болуына байланысты туған-туыстарына көңіл айтады.

Бұл керемет адам туралы жарқын естелік біздің жүрегімізде мәңгі қалады!

Қарағанды техникалық университетінің ректораты және ұжымы

Без рубрики